Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ ΜΟΝΟΓΕΝΕΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

      Ακούγοντας τις λέξεις «ανύπαντρη μητέρα», «χήρα μητέρα», «διαζευγμένη μητέρα» πολλές φορές μπορούμε να υποθέσουμε τι μπορεί να ακολουθήσει ανάλογα το κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον όπου η γυναίκα αυτή ανήκει. Ας μιλήσουμε λίγο για τα κοινωνικά στερεότυπα που ακολουθεί κάθε πολιτισμός. Κάθε κοινωνία, ο μικρόκοσμος αυτής ακολουθεί και πιστεύει κάποιες αξίες, ορισμένα στερεότυπα, δομές. Ο Δυτικός τρόπος σκέψης στην πλειοψηφία του ακολουθεί κάποια στερεότυπα από γενιά σε γενιά δίχως οι νεότεροι να τις φιλτράρουν και να τις προσαρμόζουν στα νέα δεδομένα της εποχής. Τι εννοείται με αυτό;;; Παλιότερα μία χήρα γυναίκα και μητέρα εκτός του ότι είχε να «δουλέψει» το βαρύγδουπο για εκείνη πένθος της απώλειας με ότι αυτό συγκαταλέγεται, είχε να αντιμετωπίσει και τον ρατσιστικό κοινωνικό της περίγυρο. Η κοινωνία «έχτιζε» επάνω της ανάλογα τι πορεία θα ακολουθούσε και την ανάλογη συμπεριφορα. Φεριπείν εάν μία χήρα μητέρα έδειχνε ότι αφοσιώνεται πλήρως στις ανάγκες των παιδιών της, δεν «φτιάχνει» και δεν προχωρά την προσωπική της ζωή ούτε ακόμα και την κοινωνική της, τότε αυτό είναι δεκτό και αρεστό από την κοινωνία στην οποία είναι μέρος. Εάν όμως μία άλλη γυναίκα ζει το πένθος της αλλά προχωρά την καθημερινότητα της, δουλεύοντας, κρατήσει το «μαύρο» για την ψυχή της και ντυθεί και με άλλα χρώματα, ή δείχνει να ευτυχή τότε είναι πολύ πιθανό ο κοινωνικός της περίγυρος, ή μέρος αυτού να την κρίνει, να την κατηγοριοποιήσει, να την περιφρονήσει.

      ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

      Εάν ένας άνδρας χηρέψει ή αποφασίσει να διαζευχτεί και την επιμέλεια των παιδιών την έχει ο ίδιος, θα παρατηρήσουμε ότι ο περίγυρος περισσότερο θα δείξει οίκτο προς τον ίδιο και την νέα πραγματικότητα που καλείται να ακολουθήσει, αντίστοιχα όμως όταν αυτό συμβεί σε μία γυναίκα, ένα μέρος της κοινωνίας θα καραδοκεί να δει πως θα επιλέξει να ζήσει στο εξής αυτή η γυναίκα την ζωή της. Αν ανατρέξουμε στις παλιές ασπρόμαυρες Ελληνικές ταινίες θα θυμηθούμε ότι η χήρα μητέρα ή εκείνη που την «εγκατέλειπε» ο σύζυγος της ήταν το επίκεντρο πολλών αρνητικών σχολίων και κριτικών από το κοινωνικό της σύνολο. Αντίθετα ο άνδρας δεχόταν εύκολα στήριξη. Βοήθεια, ακόμα και όταν επέλεγε να νυμφευθεί ξανά ο περίγυρος έδειχνε κατανόηση ότι ένα παιδί χρειάζεται πάντα την φροντίδα μιας γυναίκας. Πάνω σ’ αυτή την στερεοτυπική δικαιολογία μεγάλωσαν γενιές και γενιές και γαλούχησαν τους ανθρώπους να περιθωριοποιούν και να βάζουν πολύ εύκολα ταμπέλες.

      Από ‘έρευνες που ‘έχουν γίνει κατά καιρούς έχει παρατηρηθεί ότι υπάρχουν τυπικές διαφορές στον τρόπο που πολλές κοινωνίες διαφοροποιούν τα δύο φύλα, σε ότι αφορά την ιδιαιτερότητα που αυτές επέβαλαν στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Το ότι και τα δύο φύλα συμπεριφέρονται με τον τρόπο που τους δίδαξαν προηγούμενες γενιές ασφαλώς και δεν προκαλεί έκπληξη. Ωστόσο γεννά πολλά και ενδιαφέροντα ερωτήματα. Η εικόνα των διαφορών μεταξύ των δύο φύλων όπως αυτή παρουσιάζεται από την ανθρωπολογία, εμφανίζει τους άνδρες να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, μία τάση προς την επιτυχία και κυριαρχία επιβολής, ενώ οι γυναίκες ως πιο κοινωνικές παρουσιάζονται να είναι περισσότερο παθητικές, υποτακτικές και υποχωρητικές. Αυτό το συναντάμε πολύ εύκολα όταν μία μονογενείς χήρα μητέρα αποφασίζει να ακολουθήσει την υποταγή της ίδιας της, της κατάστασης. Θεωρούν ότι είναι η μόνη τους επιλογή. Υπάρχουν και περιπτώσεις γυναικών που ακολουθούν ένα μονοπάτι διαφοροποίησης, δηλ. μπορεί να αλλάξουν τοποθεσία, ο κοινωνικός του κύκλος να εμπεριέχει και άλλα πρόσωπα που δεν θα νιώθει ότι μέσα από εκείνη «κοιτούν» το παρελθόν της. Σ’ αυτή την περίπτωση κατέχει πολύ σημαντικό ρόλο και ο κοινωνικός περίγυρος, πόσο υποστηρικτικός και ειλικρινείς είναι. Είτε το θέλουμε είτε όχι αυτή την σύμπραξη την «φτιάχνουν» και οι δύο πλευρές και η γυναίκα και το κοινωνικό σύνολο.

      ΑΝΔΡΙΚΑ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ

      Κάποιες κατευθύνσεις, κάποια πρότυπα δίνονται στον άνθρωπο από την πολύ τρυφερή του ηλικία. Σαν να μετουσιώνεται σ’ ένα τρόπο ζωής και καλείται να το υπηρετεί υπάκουα και ευλαβικά. Όταν φτάσει στην ενήλικη πλέον ζωή καλείται από τις γύρω περιστάσεις να προσαρμόσει τα όσα έμαθε από παλιά στις νέες πραγματικότητες, στα νέα δικά του δεδομένα. Οι νέοι σήμερα (τουλάχιστον οι περισσότεροι) βλέπουμε να είναι περισσότερο διαλλακτικοί, επικοινωνιακοί, ανοιχτοί χωρίς να τοποθετούν «ταμπέλες» στους γύρω τους, χωρίς να κρίνουν την ζωή τους και χωρίς να τους καταδικάζουν. Αρχίζουν λοιπόν και ξεχωρίζουν από τις πεποιθήσεις και τα στερεότυπα των προηγούμενων γενεών. Δεν το συναντάμε απόλυτα διότι ορισμένοι μπορεί να μην εκδηλώνουν ανοιχτά τις απόψεις και τις πεποιθήσεις τους αλλά στο βάθος του μυαλού τους επικρατεί εν μέρι μία παλαιότερη στενή σκέψη, όπως των προγόνων τους. Παράδειγμα εάν μία μητέρα χάσει τον σύζυγο της και για πολλά χρόνια η πλήρη αφοσίωση της είναι τα παιδιά της και η ευρεία οικογένεια του συζύγου της ζει κοντά της, βλέπει την πορεία και την διαδρομή της, τότε είναι πολύ πιθανό αυτή η γυναίκα να δυσκολευτεί ακόμη περισσότερο να «τολμήσει» να προχωρήσει. Το προχώρημα είναι υποκειμενικό για τον καθένα. Μπορεί οι νεότερε γενιές αυτών των συγγενών να θέλουν να δουν αυτή την γυναίκα να «προχωρά» την ζωή της, αλλά εάν αντιληφθούν, μάθουν ή ακούσουν κάτι μπορεί το νέο αυτό να μην το αποδεχτούν μέσα τους. Οι περισσότεροι άνθρωποι αρέσκονται να μένουν στις σκέψεις και στις πεποιθήσεις τους, είναι ένα εύκολο βόλεμα.

      Στερεότυπα που ακολουθούν τους άνδρες σύμφωνα με ερευνητικά ευρήματα είναι η κυριαρχία, η αυτονομία, η επιθετικότητα, η τάση για επίδειξη, η επιθυμία για επιτυχία και η αντοχή. Ενώ όπως αναφέραμε και παραπάνω η ταπεινότητα, η υποχωρητικότητα, η παροχή βοήθειας προς τρίτους, η φροντίδα και η φιλικότητα είναι χαρακτηριστικά που αποδίδονται κυρίως στις γυναίκες. Σε αναπτυγμένες χώρες όπου οι γυναίκες εργάζονται και σπουδάζουν η ιδεολογία σχετικά με την θέση της γυναίκας είναι προσανατολισμένη προς την ισότητα των δύο φύλων (Williams& Best, 1989). Σ’ αυτές τις χώρες τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους με ισότιμο τρόπο. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η ιδεολογία περί ισότητας των δύο φύλων εξαπλώνεται, αλλά είναι πολύ περισσότερο αποδέκτη από τις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες. Σε αρκετές χώρες οι γυναίκες δείχνουν να είναι περισσότερο φιλελεύθερες απ’ ότι οι άνδρες. Είναι εκείνες που δείχνουν να είναι υπέρμαχοι της ισότητας των δύο φύλων, εξαγνίζουν την αδικία, την ανισότητα, τον ρατσισμό, αποκλίνουν από στερεότυπα που «κλειδώνουν» και περιορίζουν τους ανθρώπους.

      ΠΟΙΑ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ ΤΕΤΟΙΕΣ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ

      Ότι και να βιώνει μία χήρα, ανύπαντρη, ή διαζευγμένη μητέρα, μόνο η ίδια γνωρίζει ουσιαστικά πως βιώνει την καθημερινότητα της, τα ζορίσματα, τις δυσκολίες της. Θα ακουστούν αρκετές κακεντρέχειες από διάφορες πηγές, που αυτές οι πηγές μπορεί να προκαλέσουν θυμό, οργή, άμυνα στην γυναίκα αυτή. Από αντίδραση και μόνο μπορεί σπασμωδικά να προβεί σε κάποιες κινήσεις που αργότερα να μετανιώσει. Δυστυχώς μία μεγάλη μάζα ατόμων ζουν, «τροφοδοτούνται» με την πορεία και την ζωή των άλλων, τι κάνουν, ποιες οι κινήσεις τους, πως είναι η ζωή τους. Είναι η τροφή τους για να ζουν μέρα με την ημέρα. Κάποιες συμπεριφορές μπορεί και να παρεξηγηθούν δηλ. εάν μία χήρα μητέρα, νιώσει την ανάγκη να κοινωνικοποιηθεί ξανά στο σύνολο, να βγει, να εργαστεί, να δείχνει εύθυμη, νιώσει χαρά με κάποια πράγματα......αυτά και άλλα πολλά μπορεί πολύ εύκολα να παρεξηγηθούν και οι «ταμπέλες» να μην αργήσουν να έρθουν. Νομίζω ότι το στομάχι αυτών των μητέρων –γυναικών έχει σκληρύνει ήδη από το βίωμα τους, οπότε οι κακεντρέχειες δεν είναι τίποτα μπροστά σ’ αυτό που έχουν ήδη βιώσει.

      Όταν κάτι γίνεται χωρίς πρόκληση και επίδειξη τότε είναι πολύ πιθανό κάποιος να μην δώσει σημασία, ακόμα και να το θεωρήσει ως μία φυσιολογική και υγιή εξέλιξη. Έχει να κάνει με την πρόθεση της κάθε μονογονέα. Το κίνητρο πάντως είναι ένα, μία καλύτερη ζωή και θέση για την ίδια και τα/το παιδί/α της.

      ΑΝΥΠΑΝΤΡΗ ΜΗΤΕΡΑ (ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ)

      Ολοένα συναντάμε γυναίκες που αποφασίζουν να γίνουν μητέρες χωρίς να προχωρήσουν σε γάμο, είτε είναι με τον πατέρα του παιδιού τους είτε όχι. Ποικίλουν οι λόγοι που η κάθε γυναίκα προβεί σε μία τέτοια απόφαση. Αν μιλήσουμε ιστορικά, παλιότερα μία γυναίκα έκανε παιδί εκτός γάμου διότι ο πατέρας του παιδιού, δεν ήθελε, ή δεν αναγνώριζε αυτό το παιδί. Ή ακόμα μέσα από διάφορες συγκυρίες η γυναίκα να μην είχε κάποια σχέση το μωρό να ήρθε στην ζωή από κάτι εφήμερο, παροδικό, ή ακόμα και με βίαιο τρόπο....παρ’ όλα αυτά η γυναίκα αυτή αποφασίζει να ακολουθήσει τον δύσκολο αλλά υπέροχο δρόμο να γίνει μονογονέας. Η κοινωνία σ’ αυτή την περίπτωση ήταν καταδικαστέα, απορριπτική, σκληρή, έθετε αυτά τα άτομα στο περιθώριο, εξ’ ονόματι τι είναι σωστό και πρέπον να ακολουθείται. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει, βλέπουμε αρκετά ζευγάρια που δεν προχωρούν σε γάμο καμίας μορφής (πολιτικό -θρησκευτικό). Είτε από άποψη ιδεολογική , είτε ακόμα και για πρακτικούς λόγους. Η ανύπαντρη μητέρα στις ημέρες μας επωφελείται αρκετά επιδόματα από κοινωνικούς φορείς. Οπότε για πολλούς είναι ένας σημαντικός λόγος να το κάνουν, εξάλλου ο γάμος δεν είναι απαραίτητα απόδειξη αγάπης και ένωσης δύο ανθρώπων. Το ‘ότι οι άνθρωποι, αγαπιούνται, ζουν μαζί, μοιράζονται, ευτυχούν, αυτό κάνει μία οικογένεια και όχι απαραίτητα μία διαδικασία. Αυτή την άποψη την πιστεύουν αρκετοί στις ημέρες μας, και η κοινωνία αρχίζει σιγά-σιγά να την υπερασπίζεται και να την δέχεται. Η ανύπαντρη μητέρα αρχίζει σταδιακά να συγκαταλέγεται στο κοινωνικό σύνολο, να δέχεται αποδοχής, ασχέτως εάν ορισμένες φορές ο νους ορισμένων τρέχει λίγο πίσω και μπορεί να σκεφτούν αρνητικά, στερεοτυπικά, υποτημιτικά. Η επιλογή του καθένα είναι μία πολύ προσωπική υπόθεση που καλό είναι να γίνεται σεβαστή, εάν όχι αποδεκτή, τουλάχιστον σεβαστή!!!

ΠΑΡΑΛΗΡΗΤΙΚΕΣ ΙΔΕΕΣ

      Η παραληρητική ιδέα είναι ένα από τα βασικά συμπτώματα μίας έντονης ψυχωσικής κατάστασης. Δίνοντας μία αναλυτικότερη έννοια στην λέξη παραλήρημα, θα λέγαμε ότι είναι μία ανόητη φλυαρία. Πρωτοεμφανίζεται με την έννοια της παράκρουσης αλλά κυρίως του παραμιλητού. Στην σύγχρονη ελληνική ψυχιατρική χρησιμοποιείται με την έννοια του παραλογισμού, μιας ψευδαίσθησης – φαντασίωσης όπου το άτομο που την κάνει την πιστεύει και για εκείνον είναι πέρα για πέρα αληθινή. Πρόκειται για μία προσωπική φαντασίωση του ατόμου που βέβαια ο ίδιος πιστεύει ότι είναι αληθινή ενώ δεν συμβαίνει αυτό στην πραγματικότητα. Τέτοιες πεποιθήσεις αναφέρονται συνήθως στην ιδέα ότι κάποιος ή κάποιοι τους ενοχλούν με άδικες επικρίσεις ή απειλές, εδώ αναφερόμαστε στο παραλήρημα καταδίωξης. Ή στην ιδέα ότι κάποιοι προσπαθούν μέσα από κάποιο ισχυρό μέσο όπως τηλεόραση, εφημερίδα προσπαθούν να επηρεάσουν τα συναισθήματα τους, τις σκέψεις τους, εδώ μιλάμε για το παραλήρημα ελέγχου. Άλλα άτομα θεωρούν ότι είναι προικισμένα με κάποια μοναδική ιδιότητα, ή ενσαρκώνουν κάποια μοναδική ιστορική προσωπικότητα, εδώ αναφερόμαστε στο παραλήρημα μεγαλείου. Ή ότι συμβαίνει κάτι το ανεξήγητο ή καταστροφικό στο σώμα τους, στην υγεία τους, σωματικό παραλήρημα. Όλες αυτές οι εμμονές μπορεί να είναι οργανωμένες, ή και ανοργάνωτες, πολύπλοκες, λογικοφανείς ή εντελώς απίθανες και εξωπραγματικές.

      Η ύπαρξη του παραληρήματος υποδηλώνει μία ανασφάλεια του εγώ, το άτομο αισθάνεται ότι κινδυνεύει από κάποιον ή κάτι. Αντίθετα με τις εμμονές ενός ψυχαναγκαστικού ατόμου το παραλήρημα εμπλέκει το περιβάλλον με ένα τρόπο αρκετά ενεργητικό, συνήθως απειλητικό, κριτικό, ή υποτιμητικό. Σε πιο ήπιες καταστάσεις ή προτού το σύμπτωμα εξελιχθεί σε παραλήρημα καταδίωξης το άτομο μπορεί να πιστεύει ότι είναι το κέντρο της προσοχής κάποιων ορισμένων ατόμων οι οποίοι τον επικρίνουν, τον ειρωνεύονται παρά ότι σχεδιάζουν κάτι κακό εναντίον του. Συνήθως τέτοιες ιδέες καταδίωξης χαρακτηρίζονται από έντονη καχυποψία και ένα έντονο συναίσθημα προσωπικής ανασφάλειας. (Χαρτοκόλλης Π. 1991)

      ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΠΑΡΑΛΗΡΗΤΙΚΉΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ

      Η παραληρητική διαταραχή είναι κυρίως ψυχοκοινωνικής προέλευσης και συνήθως περιλαμβάνονται ιστορικό συναισθηματικής ή σωματικής κακοποίησης, μια υπερβολικά απαιτητική ή τελειοθηρική ανατροφή και δεν αναπτύσσεται η βασική εμπιστοσύνη, οπότε το άτομο πιστεύει ότι το περιβάλλον είναι συνεχώς εχθρικό και δυνητικά επικίνδυνο. Σε οικογένειες ασθενών με παραληρητική διαταραχή, μπορεί να υπάρχει μια ελαφρά αύξηση της καχυποψίας και της παραληρητικής σκέψης, όμως οι γενετικές μελέτες υποδηλώνουν ότι δεν είναι ούτε υπότυπος, ούτε πρόδρομο στάδιο της σχιζοφρένειας ή της διαταραχής της διάθεσης. (Γραμματικόπουλος Η. Ψυχίατρος) Τα άτομα σπάνια αρχίζουν θεραπεία αυτοβούλως, λόγω της καχυποψίας που τους διακρίνει, οπότε συνήθως φίλοι και συγγενείς που ανησυχούν, κινητοποιούνται οι ίδιοι για τον ενδιαφερόμενο. Η δημιουργία επαφής είναι δύσκολη και η εχθρότητα του ατόμου οφείλεται στο φόβο του (Γραμματικόπουλος Η. Ψυχίατρος). Οι έντονα διεγερτικοί ασθενείς μπορεί να χρειαστούν τη χορήγηση φαρμάκων, ενώ η νοσηλεία κρίνεται απαραίτητη όταν το άτομο δεν είναι σε θέση να ελέγξει τις αυτοκτονικές ή ανθρωποκτονικές του ενορμήσεις ή αν έχει μια ακραία παραληρητική ιδέα δηλητηρίασης, οπότε αρνείται τη λήψη τροφής.

      ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

      Οι διαταραχές του περιεχομένου της σκέψης αντανακλούν τις πεποιθήσεις, τις ιδέες, και τις ερμηνείες των ερεθισμάτων από τον ασθενή. Εδώ εντάσσονται οι παραληρηματικές ιδέες, ιδέες παθητικότητας ή επίδρασης και ιδέες αυτοαναφοράς ή συσχέτισης.

      Οι παραληρηματικές ιδέες εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία περιεχομένου, όπως αναφοράς, καταδίωξης, μεγαλομανίας, θρησκευτικές, υποχονδριακές, ερωτομανιακές, ζηλοτυπικές κ.α. Οι πιο συχνές όμως είναι αυτές της καταδίωξης και της αναφοράς. Η δομή τους είναι παρανοειδής, εξωπραγματική, υπερβολική, χωρίς καμία λογική επιχειρηματολογία. Επιπλέον, είναι συναισθηματικά φορτισμένες . Ο όρος «απώλεια των ορίων του εγώ», περιγράφει την απουσία της αίσθησης του σώματος, του νου και της επίδρασης του ατόμου, σε σχέση με αυτά των έμψυχων ή άψυχων όντων στο περιβάλλον του. Για παράδειγμα ο ασθενής μπορεί να πιστεύει ότι οι άλλοι γύρω του (π.χ: τηλεόραση) αναφέρονται σε αυτόν-ιδέες αναφοράς. Άλλα συμπτώματα της απώλειας των ορίων του εγώ είναι η αίσθηση ότι το άτομο έχει αποσυνδεθεί και συγχωνευθεί με ολόκληρο το σύμπαν ή έχει συγχωνευθεί σωματικά με ένα αντικείμενο του εξωτερικού κόσμου.

      Οι ιδέες αυτοαναφοράς ή συσχέτισης δίνουν την αίσθηση στο άτομο ότι αποτελεί το επίκεντρο περιβαλλοντικών ερεθισμάτων τα οποία αποκτούν ιδιαίτερη σημασία. Οι ιδέες παθητικότητας ή επίδρασης φέρνουν το άτομο να είναι παθητικός δέκτης, έρμαιο των εξωτερικών επιδράσεων που επιδρούν πάνω στην συμπεριφορά και την σκέψη του. Οι παραληρηματικές ιδέες στη σχιζοφρένεια είναι κατά κύριο λόγο πρωτογενείς στη προέλευσή τους και χαρακτηρίζονται από άμεση αποδοχή από το άτομο, από το απρόβλεπτο και ανεξήγητο της εμφάνισής τους την πρώτη φορά και το «αποκαλυπτικό» περιεχόμενό τους .

      Εκτός όμως από τις πρωτογενείς παραληρηματικές ιδέες υπάρχουν και οι δευτερογενείς, οι οποίες δεν αναδύονται αιφνίδια, αλλά αντίθετα το άτομο τις «χρησιμοποιεί» για να εξηγήσει τα παθολογικά του βιώματα (π.χ να εξηγήσει τις ακουστικές του ψευδαισθήσεις με την παραληρηματική ιδέα, χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας περίπτωσης είναι ο νομπελίστας Μαθηματικός John Nash) (Πηγή: Γεωργιάδου Π.)

      ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ

      Η συγκεκριμένη διαταραχή χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη παραληρητικών ιδεών διαφόρων τύπων - δίωξης, ζηλοτυπίας, ερωτομανίας, σωματικών, μεγαλείου κτλ., γι' αυτό προτιμήθηκε ο όρος παραληρητική διαταραχή κι όχι παρανοϊκή, όπως ήταν παλιότερα και που υπονοούσε την ύπαρξη μόνο παρανοϊκών ιδεών κυρίως δίωξης ή ζηλοτυπίας. Σύμφωνα με το DSM –IV (Μάνος Ν. 1997) τα διαγνωστικά κριτήρια της παραληρητικής διαταραχής είναι:

      1. Μη αλλόκοτες παραληρητικές ιδέες (αφορά καταστάσεις που συναντώνται στην πραγματική ζωή, όπως ότι το άτομο νιώθει ότι το παρακολουθούν, το δηλητηριάζουν, το μολύνουν, το αγαπούν από απόσταση ή ότι απατάται από τον σύντροφο του), διάρκειας τουλάχιστον ενός μήνα.       2. Πέρα από την επίδραση των παραληρητικών ιδεών ή τις συνέπειες τους, δεν υπάρχει αξιοσημείωτη έκπτωση λειτουργικότητας και η συμπεριφορά του ατόμου δεν είναι εμφανώς παράξενη ή αλλόκοτη.       3. Εάν τα επεισόδια διαταραχής της διάθεσης έχουν συμβεί ταυτόχρονα με τις παραληρητικές ιδέες η συνολική τους διάρκεια είναι βραχεία σε σχέση με την διάρκεια των παραληρητικών περιόδων       4. Η διαταραχή δεν οφείλεται στα άμεσα φυσιολογικά αποτελέσματα της δράσης μίας ουσίας (παράδειγμα κατάχρησης φαρμάκου, ψυχοτρόπων ουσιών) ή μίας γενικής ιατρικής κατάστασης (Μάνος Ν., 1997)

      Στις παραληρητικές ιδέες παρουσιάζονται οι παρακάτω μορφές/τύποι:

      Ερωτομανής Τύπος: παραληρητικές ιδέες ότι κάποιο άλλο άτομο, συνήθως ανώτερης (κοινωνικοοικονομικής) τάξης, είναι ερωτευμένο μαζί του.

      Τύπος Μεγαλείου: παραληρητικές ιδέες διογκωμένης προσωπικής αξίας, δύναμης, γνώσης, ταυτότητας ή ειδικής σχέσης με μια θεότητα ή διασημότητα.

      Τύπος Ζηλοτυπίας: παραληρητικές ιδέες ότι ο σεξουαλικός σύντροφος του ατόμου τον (την) απατά.

      Διωκτικός Τύπος: παραληρητικές ιδέες ότι το άτομο (ή κάποιος στον οποίο το άτομο είναι κοντά) αντιμετωπίζεται κακόβουλα κατά κάποιο τρόπο.

      Σωματικός Τύπος: παραληρητικές ιδέες ότι το άτομο έχει κάποιο σωματικό ελάττωμα ή κάποια γενική ιατρική κατάσταση.

      Μεικτός Τύπος: παραληρητικές ιδέες χαρακτηριστικές περισσότερων του ενός από τους παραπάνω τύπους, αλλά όπου δεν κυριαρχεί κάποιο θέμα .

Απροσδιόριστος Τύπος (Μάνος Ν., 1997)

      Η έναρξη της παραληρητικής διαταραχής συμβαίνει γενικά στην μέση ή όψιμη ηλικία. Άτομα με παρανοειδή, σχιζοειδή, ή αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν παραληρητική διαταραχή. Όσον αφορά την πορεία που μπορεί να έχει, αυτή ποικίλει. Μπορεί να είναι χρόνια με αυξομειώσεις, μπορεί πάλι να υπάρχουν περίοδοι ύφεσης και υποτροπών ή ύφεση χωρίς υποτροπή.

      ΘΕΡΑΠΕΙΑ

      Χρησιμοποιείται συνδυασμός ψυχοθεραπείας και αντιψυχωτικής αγωγής. Σε περιπτώσεις που το άτομο κινδυνεύει να γίνει βίαιο μπορεί και να νοσηλευθεί. Η Ψυχοθεραπεία βασίζεται στην δημιουργία εμπιστοσύνης μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου (ή ασθενή όπως χρησιμοποιούν οι περισσότεροι Ψυχίατροι). Ο θεραπευτής αποφεύγει να κρύβει πράγματα από τον θεραπευόμενο, όπως δηλαδή ότι δεν έχει επικοινωνία με τους συγγενείς του, ενώ έχει! Ο θεραπευτής οφείλει να είναι συνεπής στην ώρα των συναντήσεων του με τον ενδιαφερόμενο. Αρχικά ο θεραπευτής αποφεύγει να έρθει σε άμεση αντιπαράθεση με το εξωπραγματικό στοιχείο των παραληρητικών ιδεών του ατόμου, προσπαθεί μέσα από την ψυχοθεραπευτική σχέση να του δείξει πως οι ιδέες αυτές τον εμποδίζουν να ζήσει παραγωγικά, ποιες περιστάσεις προκαλούν ή εντείνουν την παρανοικότητα του, αλλά και ποιο σκοπό εξυπηρετούσαν αυτές οι παραληρητικές ιδέες. Η αντιψυχωτική αγωγή είναι αμφίβολο εάν μπορεί να εξαλείψει τις παραληρητικές ιδέες, μπορεί όμως να τις ελαττώσει. Συνδυασμός ήπιου αντιψυχωτικού – αντικαταθλιπτικού με Ψυχοθεραπεία μπορεί να βελτιώσει το άγχος, την δυσφορία και την κατάθλιψη και να ελλατώσει την ένταση των παραληρητικών ιδεών.

ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΑΣ «ΣΥΝΤΡΟΦΕΥΟΥΝ» ΣΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ

      Πολλοί άνθρωποι έχουν έντονα αρνητικά συναισθήματα την περίοδο των γιορτών, πέφτουν σε ένα είδος συναισθηματικής χειμερίας νάρκης και περιμένουν πως και πως να περάσουν οι γιορτές. Παραδοσιακά οι χριστουγεννιάτικες γιορτές είναι συνδεδεμένες με το δέντρο, τα στολίδια, τις οικογενειακές επισκέψεις, τα δώρα. Οι γιορτινές μέρες αποτελούν ταυτόσημο της χαράς, της ευτυχίας και της οικογενειακής θαλπωρής. Υπάρχει όμως μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, οι οποίοι δε συμμετέχουν στη γενική χαρά κι εορταστική διάθεση. Σε όσους δεν αρέσουν οι γιορτές, δεν αγοράζουν δώρα, δεν πάνε σε πάρτυ, δε γιορτάζουν, αλλά παραμένουν κατηφείς, δυστυχείς και δηλώνουν ότι μισούν αυτή την περίοδο του χρόνου. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι αυτή η θλίψη που βλέπουν στους γύρω τους είναι παροδική και ότι θα διαρκέσει όσο και οι γιορτές!!!

      Στους περισσότερους ανθρώπους όταν ελλοχεύει η έντονη προδιάθεση της θλίψης, της μελαγχολίας, της μοναχικότητας, ή ενός πιο απαισιόδοξου τρόπου ζωής είναι περισσότερο εύκολο κατά την περίοδο των εορτών τα δύσκολα και πιο αρνητικά συναισθήματα να αναζωπυρώνονται, η εμφάνιση τους να είναι περισσότερο εμφανή. Αυτό μπορεί να δυσκολεύει και τους οικείους τους που αρκετές φορές βρίσκονται σε μία αμήχανη θέση στο πως να χειριστούν τέτοιες καταστάσεις ή κάποιοι αγχώνονται με την σκέψη ότι θα χρειαστεί να «σκαρφιστούν» να επινοήσουν κάτι έτσι ώστε να τους πείσουν να είναι ή να νιώσουν καλύτερα. Θεωρητικά μπορεί να φαίνεται εύκολο στο να γίνει στην πράξη όμως τα άτομα αυτά είτε μπορεί να προσποιηθούν ότι προσπαθούν να είναι καλά ή μπορεί να αντιδράσουν ακόμα περισσότερο γιατί το ενδιαφέρον των οικείων τους μπορούν εύκολα να το μεταφράσουν ως οίκτο, λύπη.

      ΑΛΗΘΕΙΑ, ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΜΑΣ;

      Επειδή τα συναισθήματα τροφοδοτούν την μακροπρόθεσμη ψυχική κατάσταση που ονομάζεται «διάθεση», διακρίνουμε την θετική όψη των πραγμάτων όταν είμαστε χαρούμενοι και μόνο την αρνητική όταν είμαστε αναστατωμένοι ή θυμωμένοι. Συν τοις άλλοις εκτός από τους ψυχολογικούς παράγοντες που επηρεάζουν την διάθεση σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και ορισμένοι βιολογικοί όπως η υγεία, η διατροφή και οι βιορυθμοί (Τζάρετ Κ. – Γκίνσμπεργκ Τ. 2008). Για ποιο λόγο οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται τόσο δυστυχισμένοι; Σε τι οφείλεται η «παράλογη» αυτή συμπεριφορά; Η ψυχοδυναμική θεωρία υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά καθορίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από ασυνείδητες διεργασίες. Ο ενήλικας επηρεάζεται καθοριστικά από την εξέλιξη που συνέβη στα πρώιμα στάδια της ζωής του (Τζάρετ Κ. – Γκίνσμπεργκ Τ. 2008). Εάν παρατηρήσουμε γύρω μας τον τρόπο που χαιρετάμε κάποιον ή ποια είναι η πρώτη κουβέντα, έκφραση που του θέτουμε ίσως να καταλάβουμε ότι για κάποιους λόγους είτε προσωπικούς, είτε διάθεσης εκείνης της στιγμής, είτε από συνήθεια, οι σχέσεις με τους γύρω μας ξεκινά με το τυπικό αρχέγονο «Τι κάνεις;»

      Οι σύνηθες απαντήσεις που λαμβάνει εκείνος που έκανε την ερώτηση είναι οι εξής:

      -«Καλά είμαι», όπως και αν αισθάνεται αυτό το άτομο την ερώτηση αυτή την εκλαμβάνει περισσότερο ως χαιρετισμό και λιγότερο ως μία πραγματική ερώτηση (εκτός και αν ο ενδιαφερόμενος εμπλουτίσει τις ερωτήσεις του και δείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον)

      -«Όχι και πολύ καλά....», εδώ το άτομο έχει ανάγκη να μιλήσει ίσως και να ξεσπάσει ανάλογα τον δέκτη που έχει απέναντι του και να μιλήσει για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει την συγκεκριμένη περίοδο.

      -«Μια χαρά!!», εδώ υπάρχουν δύο εξηγήσεις για την απάντηση που δίνει, ή 1η είναι είτε ότι θέλει να αποφύγει να απαντήσει για το πως είναι πραγματικά οπότε απαντά μονολεκτικά και η 2η εξήγηση αφορά ότι όντως το άτομο αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα αλλά παράλληλα συμβαίνουν στην ζωή του και αρκετά ευχάριστά που αυτό τους γεμίζει με χαρά και πληρότητα.

      Μέσα στην ημέρα μας ρωτούν αρκετές φορές «Τι κάνεις;» Η απάντηση μας αφορά την εκάστοτε ψυχική μας διάθεση η οποία είναι ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες των βιωμάτων και της αντίληψης μας. Είναι δυνατόν ένα άτομο να είναι καταδικασμένο στην απογοήτευση και στην πληθώρα των δεινών ενώ ένα άλλο άτομο να είναι ευλογημένο με ικανοποίηση και ευδαιμονία;;

      Τα παραπάνω ειπώθηκαν γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε (έστω και περιληπτικά) την διεργασία του συναισθήματος, τι και κατά πόσο επηρεάζει την διάθεση αλλά και πως οι περισσότεροι στην καθημερινότητα μας μπορεί να προκαλούμε (στον εαυτό μας)–ασυνείδητα- αποφευκτικές συμπεριφορές και μοναχικότητα. Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή τα άτομα που είναι λίγο πιο ευάλωτα τις ημέρες των εορτών σε μία πιο κλειστή και αρνητική προδιάθεση είναι εκείνοι που γενικότερα την πλευρά της ζωής την αντιμετωπίζουν περισσότερο μισαλλόδοξα, κλειστά, αρνητικά... Δυσκολεύονται αρκετά στην καθημερινότητα τους να επινοήσουν τρόπους και μέσα, που θα απλουστεύσουν την ζωή τους και δεν θα χαθούν μέσα στην χαοτική όψη που αντιμετωπίζουν . Λίγο πολύ σε πολλούς από εμάς η εικόνα κάποιων ανθρώπων ανήμπορων, παιδιά στα οποία λείπουν τα βασικά είδη επιβίωσης, κάποιοι που βιώνουν ένα έντονο και βίαιο χαμό/απώλεια, κοινωνικά αδύναμους ή άστεγους, γεννά δύσκολα συναισθήματα, άλλοτε συγκίνησης, άλλοτε λύπης και άλλοτε αφυπνίζει την διάθεση για προσφορά, μοίρασμα, αλληλεγγύη , ανιδιοτέλεια. Ας μην φοβόμαστε, ακόμα και να στενοχωρηθούμε και να συγκινηθούμε, όταν αυτό έχουμε ανάγκη εκείνη την στιγμή είναι απόλυτα ανθρώπινο και φυσιολογικό, μέσα από αυτό θα ανασκουμπωθούμε, θα αφυπνιστούμε, θα δραστηριοποιηθούμε. Για ορισμένους ανθρώπους οι ημέρες των «οικογενειακών εορτών» είναι η περίοδος έντονης θλίψης ή και πένθους όταν εκείνες τις ημέρες είχαν βιώσει μία πολύ σημαντική απώλεια/ έναν θάνατο.

      Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά αποτελούν γιορτές οικογενειακής θαλπωρής. Αρκετοί επιθυμούν να αναβιώσουν αυτό το πένθος, κλείνονται όλο και περισσότερο και θεωρούν αυτονόητο αυτό να το ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Οι καλές αναμνήσεις είναι εκείνες που θα βοηθήσουν τα άτομα αυτά στο να περάσουν όσο το δυνατόν γίνεται καλύτερα τις ημέρες αυτές, ας προσπαθήσουν να μοιραστούν με τους υπόλοιπους μνήμες, περιστατικά, γεγονότα να δουν εικόνες. Εάν η απώλεια είναι πολύ πρόσφατη το πένθος είναι πολύ πιο βαρύ και εδώ χρειάζεται άνθρωποι του οικείου περιβάλλοντος να είναι δίπλα τους διακριτικά . Τα Χριστούγεννα, είναι φυσικό και επόμενο να θυμόμαστε κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, περισσότερο από κάθε άλλη μέρα του χρόνου, τα πρόσωπα που χάσαμε από τις ζωές μας. Και μπορούμε μ’ έναν συμβολικό τρόπο να γιορτάζουμε μαζί τους. ,br/>
      Τα τελευταία χρόνια η Ελληνική οικογένεια «δοκιμάζεται» καθημερινά κάτω από αντιξοότητες οικονομικές, ηθικές, αξίες, πεποιθήσεις. Τα Χριστούγεννά ανέκαθεν αποτελούσε την πιο καταναλωτική εποχή του έτους. Διαφημίσεις, δώρα, έθιμα, «πλούσια» οικογενειακά τραπέζια, όλα αυτά κοστίζουν όχι μόνο υλικά αλλά και συναισθηματικά όταν οι περισσότεροι γύρω μας έρχονται αντιμέτωποι με τον εαυτό τους και την πεποίθηση τους ότι μέχρι πρότινος κάλυπταν όλες τις ανάγκες της οικογένειας τους και πλέον χρειάζεται πολύ έντονα και σταθερά να επαναπροσδιορίσουν αυτή τους την καθημερινότητα. Αυτό δημιουργεί θλίψη σε μία μητέρα που ενώ έχει την δυνατότητα να πάρει το δώρο που ζήτησε από τον Αι Βασίλη το παιδί της, αισθάνεται απογοητευμένη, αποτυχημένη, θλιμμένη. Το ίδιο μπορεί να αισθανθεί και ένας πατέρας, απέραντο θυμό, θλίψη, ματαίωση. Η γιαγιά και ο παππούς, των οποίων η σύνταξη δεν φτάνει ούτε για να ζήσουν, αισθάνονται άσχημα που δεν μπορούν να πάρουν δώρα στα εγγόνια τους. (πηγή: mama365.gr)

      ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ

Να έχετε λογικές προσδοκίες από τον εαυτό σας και από τους άλλους. Δεν είναι απαραίτητο αλλά ούτε και χρειάζεται να αποδείξετε την αξία σας μέσα από εντυπωσιακά και πανάκριβα δώρα, ή πολύ ακριβά γεύματα. Μην περιμένετε την τέλεια οικογενειακή θαλπωρή. Μπορεί κάποιος να έχει την διάθεση να μείνει μόνος του, όσο και να τον πιέζει το οικογενειακό περιβάλλον του, το αντίθετο αποτέλεσμα θα επιφέρει. Ξεκουραστείτε, αφήστε τα πράγματα να κυλήσουν λογικά και ήρεμα

Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ

      Ζωτικότητα, θάρρος, αυθεντικότητα, προσεγμένος λόγος, επαγρύπνηση, ανιδιοτέλεια, ικανότητα, ενσυναίσθηση, δημιουργικότητα.....είναι ορισμένα από τα στοιχεία που οφείλει να κατέχει ένα Θεραπευτής. Ίσως τα περισσότερα από αυτά δεν διδάσκονται ποτέ, ορισμένα είναι στοιχεία έμφυτα αρκεί κάποιος να τα ανακαλύψει ότι τα έχει και να τα αξιολογήσει. Συναισθηματική νοημοσύνη είναι ένα άλλο καίριο στοιχείο που χρειάζεται να κατέχει κάποιος έτσι ώστε να έρθει κοντά ένας θεραπευόμενος, να αντλήσει την εμπιστοσύνη που ο καθείς χρειάζεται για να αφεθεί, να καθοδηγηθεί και τέλος να βοηθηθεί.

      Αυθεντικό κάνει έναν Ψυχοθεραπευτή όταν είναι πέρα για πέρα αληθινός πάνω απ’ όλα με τον εαυτό του και έπειτα με τον οποιονδήποτε άλλον που είναι απέναντι του και του απευθύνεται. Σ΄αυτή την περίπτωση υπάρχει όμως και ένας αντίλογος. Στην καθημερινότητα οι περισσότεροι από τους ανθρώπους πιστεύουν ότι είναι ειλικρινείς και αυθεντικοί και ότι –ακατέργαστα- εκφράζουν εκείνο που νιώθουν και αισθάνονται. Σ’ αυτό το σημείο είναι που κάποιος χρειάζεται να προσέχει περισσότερο, να φιλτράρει εκείνο που θέλει να πει έτσι ώστε να δώσει στο συνομιλητή του να καταλάβει τις προθέσεις του για εκείνο το οποίο λέει. Λέγοντας κάτι πρώτα απ’ όλα χρειάζεται να υπάρχει στόχος να μην προσβληθεί ο άλλος, επαναλαμβάνω όποιος και να είναι αυτός, η διαφορά του ότι «τα λέω όλα όπως τα νοιώθω» απ’ το «έχω μάθει να αφουγκράζομαι, να περιμένω και να σέβομαι τον συνομιλητή μου» βρίσκεται στο νόημα που κρύβει η κάθε λέξη ή έννοια. Ένας Ψυχοθεραπευτής, ναι, μπορεί να παραπέσει ορισμένες φορές σε μη σωστές καθοδηγήσεις, να παρασυρθεί από τους περιορισμούς του, από τις φαντασιώσεις του, από τις δικές του αμφιβολίες για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, μπορεί μάλιστα ορισμένες φορές να πειραματιστεί για κάτι ή σε κάτι όταν νιώσει ότι μία τέτοια μέθοδος ή καθοδήγηση θα είναι ωφέλιμη για τον θεραπευόμενο του.

      Θεραπευτής και θεραπευόμενος πολύ συχνά συμπορεύονται –μαζί- από όλα όσα ακούει από τον δεύτερο ένας θεραπευτής κλίνει προς μία κατεύθυνση που πιστεύει ότι θα είναι η πιο ωφέλιμη για τον θεραπευόμενο, άλλες πάλι φορές μοιράζεται μαζί του την σκέψη του για τον λόγο τον οποίο ακολούθησε την συγκεκριμένη τεχνική και διαδρομή. Είναι πολύ σημαντικό ο καθένας που επισκέπτεται έναν Ψυχολόγο, ένα Ψυχοθεραπευτή και αποφασίζει να κάνει συστηματική θεραπευτική δουλειά να ρωτάει και να γνωρίζει για ποιον λόγο ο θεραπευτής του χρησιμοποιεί την ανάλογη μέθοδο ή τεχνική την παρούσα στιγμή.

      Όταν κάποιος άνθρωπος μας εμπιστεύεται βαθύτερα κομμάτια της ζωής του, της προσωπικότητας του, του βίου του, οφείλουμε όλοι με καθαρή και ανιδιοτελή σκέψη να αφουγκραστούμε ότι μας ζητείται, να εκτιμήσουμε την προσπάθεια αυτού του ανθρώπου να μετακινηθεί, ή και να αλλάξει τις οικοθεωρίες του που για ολόκληρα χρόνια πρέσβευε και τιμούσε -τηρούσε. Είναι αρκετά δύσκολο –και εδώ χρειάζεται πολύ δουλειά- ένας άνθρωπος να αλλάξει κάτι το οποίο του έχει προσφέρει ασφάλεια, εμπλοκή, ευχαρίστηση, ακόμα και δυσοίωνες καταστάσεις να ξεσκαρτάρει εάν αυτό τελικά θέλει να το αλλάξει ή να το τροποποιήσει για να συνεχίσει να ζει περισσότερο αυθεντικά και αυτόνομα. Συχνά θεωρούμε στην ενήλικη μας ζωή ότι κάποιες πεποιθήσεις δεν μετακινούνται ή ότι ακόμα δεν χρειάζεται να γίνει κάτι τέτοιο μιας και που θεωρούμε ότι εμείς οι ίδιοι έχουμε επιλέξει τον τρόπο για τον οποίο ζούμε και ότι είμαστε υπεύθυνοι μόνο εμείς γ’ αυτό. Ισχύει, αλλά εν μέρει, εμπειρικά θα αναφέρω ότι όταν κάποιος βρίσκεται σε μία διεργασία θεραπευτική ανακαλύπτει πράγματα και καταστάσεις που ενώ υπήρχαν αρχίζουν και παίρνουν μία άλλη τροπή και αλλάζει το νόημα τους, η συγκεκριμένη πεποίθηση μπορεί μέχρι εκείνη την στιγμή να εξυπηρετούσε κάποιους άλλους (κυρίως την οικογένεια) ως προς την ύπαρξη της και μετά κάποιος να συνειδητοποιεί ότι όλο αυτό που έκανε δεν ήταν συνειδητοποιημένα δική του βούληση αλλά παρακινούνταν. Στην καθημερινότητα μας, είναι αρκετά δύσκολο να το δούμε αυτό σε εφαρμογή, αν αναρωτηθούμε όμως για τα σωματοποιημένα συμπτώματα, έντονη μελαγχολία, μεταπτώσεις στην διάθεση από που προέρχονται τότε ίσως κινητοποιηθούμε και αρχίσουμε να δίνουμε οι ίδιοι την απάντηση στον εαυτό μας.

      Μία μικρή, απλή -ίσως ασήμαντη για κάποιους- λεξούλα και έννοια έρχεται να προστεθεί στην καθημερινότητα των θεραπευτών και οι ίδιοι να προσπαθήσουν την έννοια του μαγικού ΚΑΙ να την εντρυφήσουν με όμορφο τρόπο στην ζωή μας. Οι περισσότεροι από εμάς έχουν μάθει στο να μοιράζονται ανάμεσα στις επιλογές του, ή το ένα ή το άλλο, όχι δεν είναι καθόλου ματαιόδοξο κάποιος να θέλει και από το ένα και από το άλλο. Να θέλει η ζωή του να περικλείεται από πλούτο καταστάσεων, συναισθημάτων, γεγονότων, επιλογών. Δεν υπάρχει στην ζωή του ανθρώπου μία επιλογή, μία κατεύθυνση, μία ευκαιρία, μία καθοδήγηση αλλά πολλές και ποικίλες.

      Σύμφωνα με το ΓΣΑ μας (Γνωστικό Σύστημα Αυτοαναφοράς) η πυραμίδα της ζωής μας αποτελείται ιεραρχικά από τους κώδικες συμπεριφοράς μας, τους ρόλους, τις αξίες μας και τέλος τους σκοπούς μας. Μ’ αυτή την σειρά γνωστοποιούμαι ποιοι είμαστε και τι θέλουμε να ακολουθούμε, είναι οι πεποιθήσεις μας μέσα στις οποίες προσθετοαφαιρούμε ότι μας χαροποιεί μας γεμίζει , μας πληροί.

      ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ – ΣΥΜΜΑΧΙΑ

      Η θεραπευτική σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, είναι αρκετά σημαντική έως και ιερή. Οι περισσότερες σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις αναγνωρίζουν την σημαντικότητα αυτή για την ομαλή πρόοδο της ψυχοθεραπείας του ενδιαφερόμενου. Ένας Ψυχοθεραπευτής είναι για τον θερ/ενο ο άνθρωπος που τον κατανοεί, χωρίς να τον επικρίνει, που θέτει υγιή όρια, που παρακολουθεί και συντονίζεται με τις σκέψεις και τα συναισθήματα του, τον αποδέχεται όπως είναι. Η έννοια της συμμαχίας αναφέρεται στην ανάγκη ύπαρξης μίας καλής σχέσης συνεργασίας ανάμεσα στον θερ/ενο και τον θεραπευτή του και εκτός από την έννοια του δεσμού ή της σχέσης περιλαμβάνει την συμφωνία στα έργα, στους στόχους της θεραπευτικής διαδικασίας. (Στάλικας Α.) Μέσα από την θεραπευτική σχέση ο θεραπευτής στοχεύει στο να «βοηθήσει» τον θερ/ενο να αποκτήσει μία πιο ρεαλιστική αντίληψη για τον εαυτό του και τους γύρω του. Η δημιουργία μίας καλής θεραπευτικής σχέσης δεν είναι πάντα μία εύκολη διαδικασία Σύμφωνα με τον Rogers (1957) για να είναι περισσότερο αποδοτική η θεραπευτική σχέση χρειάζεται να πληρούνται τα εξής:

• Δύο άνθρωποι βρίσκονται σε μία «ψυχολογική επαφή»

• Ο θερ/ενος νιώθει άτρωτος και ανήσυχος.

• Ο θεραπευτής είναι αυθεντικός.

• Ο θεραπευτής νιώθει απεριόριστο σεβασμό για τον θερ/ενο.

• Επιπλέον βιώνει ενσυναίσθηση από όλα όσα εξιστορεί ο θερ/ενος για τον τρόπο που βιώνει τις καταστάσεις του.

      Τα παραπάνω συνιστούν μία πελατοκεντρική σχέση της αυθεντικότητας του θεραπευτή και του απεριόριστου σεβασμού προς τον ενδιαφερόμενο. Πολύ σημαντικές έννοιες σε σχέση με την θεραπευτική σχέση είναι η θετική αλληλεπίδραση, η εμπιστοσύνη, η «σύνδεση», η ζεστασιά, η στήριξη, η αποδοχή, η συνεργασία, η αμοιβαιότητα, η δέσμευση, η ενστάλαξη ελπίδας και η δυνατότητα του θερ/ενου να αδράξει την ευκαιρία να απελευθερωθεί συναισθηματικά.

      ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΙΑΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

1. Ανισότητα (η σχέση ανάμεσα στον ψυχοθεραπευτή και τον θερ/ενο είναι άνιση. Κέντρο βάρους είναι ο θερ/ενος και η προσοχή εστιάζεται αποκλειστικά σ’ εκείνον και την ιστορία του).

2. Αποδοχή άνευ όρων (ο θεραπευτής έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα ώστε να διαχωρίζει την πράξη από το άτομο και να αποδέχεται όλα όσα του εκμυστηρεύεται ο ενδιαφερόμενος, χωρίς επικρίσεις, μομφές, ή αξιολογήσεις).

3. Ελευθερία λόγου.

4. Συγκεκριμένοι και σταθεροί κανόνες.

5. Απόρρητο.

6. Ενσυναίσθηση.

      Θα αναφερθούν κάποιες βασικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται σε μία συμβουλευτική και θεραπευτική διαδικασία μεταξύ θεραπευτή /σύμβουλου και του θερ/ενου / συμβουλευόμενου.

      Συνέντευξη, Υποβολή ερωτήσεων (αντί το γιατί ρωτάμε με το πως), Παρατήρηση κίνησης, Ακρόαση και λεκτική συμπεριφορά, Διατύπωση απαντήσεων, Χειρονομίες, Αποσαφήνιση (συναισθημάτων και πως συνδέονται με το θέμα), Σημασιολογικές αναλύσεις (περιπτώσεις ανθρώπων που δεν έχουν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν – παράφραση), Ερμηνεία, Αναγνώριση συναισθημάτων, Σιωπή, Αποδοχή, Επιβεβαίωση – Καθησύχαση, Ενθάρρυνση –στήριξη, Παροχή συμβουλών, Σωματική αυτοσυναίσθηση (αυτογνωσία), Κατεύθυνση (καθοδήγηση συμβουλευόμενου), Διατήρηση έντασης, Διπολική έκφραση (δύο αντίθετα συναισθήματα role-playing), Πρόκληση, Διδασκαλία, Δόμηση (οριοθέτησης), Χρήση προσωπικών αισθημάτων, Ανακεφαλαίωση, Τεχνική της «μετασυνεδρίας» (τι γίνεται μετά από κάποια συνεδρία), Κατ’ οίκον εργασίες, Παρακολούθηση, Παραπομπή.

      Ένας ψυχολόγος πρέπει να χρησιμοποιεί μόνο τη θεραπεία για την οποία έχει εκπαιδευτεί. Οι ψυχολόγοι είναι, επίσης, υπεύθυνοι για τη χρήση των καταλληλότερων μεθόδων για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο θεραπευόμενος.

      Η εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία μπορεί να ακολουθήσει κάποια από τις σχολές:

• Γνωστική θεραπεία

• Ψυχοδυναμική θεραπεία

• Συστημική θεραπεία

• Υπαρξιστική – ανθρωπιστική (Gestalt και θεραπείες σωματικής προέλευσης)

      Η εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία προσφέρει, επίσης, στον ψυχολόγο βαθιά γνώση σχετικά με

• Ψυχικές διαταραχές

• Προσωπικότητα

• Ψυχολογική διαγνωστική και αξιολόγηση

• Ηθική

• Νομοθεσία

• Πολλές άλλες σχετικές ειδικότητες

      Ο Carl Rogers λέει για τον θεραπευτή : «Να είσαι αυτό που είσαι στην πραγματικότητα» . Αυτή η ενότητα, η συνέπεια και η συμβατότητα του εξωτερικού με τον εσωτερικό εαυτό, αποτελεί προυπόθεση και ουσιώδη βάση της βέλτιστης επικοινωνίας, συνδέοντας την εμπειρία με την συνειδητότητα και την συνειδητότητα με την επικοινωνία. Γενικότερα η θεραπευτική σχέση βοηθάει χάρη στην θετική στάση, συνεργασία, μη ερμηνευτική και μη κατευθυντική προσέγγιση που καθιστά ικανά τα άτομα να νιώσουν ελεύθερα και να εργαστούν πάνω στα θέματα που τα απασχολούν στο παρόν. Είναι χαρακτηριστική η τάση του ανθρώπου να μπορεί, λεει ο Rogers, να γίνει «ο αρχιτέκτονας του εαυτού του» να αποκαταστήσει την πίστη του στη μοναδικότητα και ιδιαιτερότητα του, και να ζήσει με υπευθυνότητα τη ζωή του (Μαργαρίτη Τζ.). H αληθινή ψυχοθεραπεία αρχίζει στο σημείο που ο θερ/ενος προχωράει πέρα απο τη διανόηση και παραμένει σε μια άμεση, παρούσα βιωματική διαδικασία των προβλημάτων του. Κυρίαρχο ρόλο παίζει το σώμα, που έχει καταγράψει εμπειρία, συναίσθημα και σκέψη, και είναι η απελευθέρωσή του που θα φέρει την ισορροπία στο άτομο ως όλον.

      «Η Ψυχοθεραπεία είναι μία διαδικασία που στοχεύει στην αύξηση και όχι στην ελάττωση της ελευθερίας του ατόμου» Castelnuovo – Tedesco, 1989

ΜΟΝΑΞΙΑ ΕΓΓΕΝΗΣ!! Ή ΕΠΙΚΤΗΤΗ;;;;;!!!

    Η μοναξιά είναι ένα καλό μέρος για να
επισκεφτείς, αλλά ένα άσχημο μέρος για να μείνεις.
Josh Billings 1885


    Μεγαλώνοντας ηλικιακά αλλά και εμπειρικά υπήρχε η διαπίστωση ότι κάποιοι ορισμοί ή ιδιότητες που ακούγαμε από μικρή ηλικία και στην πορεία νιώθαμε ένα φόβο και μία διστακτικότητα, να αλλάζει να μετατρέπεται σε μία πιο προσωπική τοποθέτηση – εικόνα. Για την έννοια λοιπόν Μοναξιά πάνε αρκετά χρόνια που έχει βρει ως ερμηνεία την διάσταση που πραγματικά της ανήκει στην ζωή μου, στην καθημερινότητα μου, στην εργασία μου. Δεν είναι κάτι που φοβίζει ότι θα μεταδοθεί, ή ότι είναι κάτι που όποιος το έχει αλίμονο του...την έβαψε!!! ...και κάτι ακόμα δεν είναι –απαραίτητα- ο προθάλαμος για να εισχωρήσει κάποιος στην κατάθλιψη. Άλλο μοναξιά και άλλο «νιώθω μόνος, ή μόνη». Μπορούμε να συζητάμε πάρα πολλές ώρες για αυτό το θέμα και ο καθένας να έχει να παραθέσει την δική του ξεχωριστή τοποθέτηση, ιδέα, ερμηνεία, ανάλογα το πως την βιώνει στην ανάλογη περίοδο της ζωής του. .
Ακούγεται συχνά ότι η μοναξιά είναι το συναίσθημα της εγκατάλειψης από τους άλλους........αν μείνει κάποιος μόνο σ’ αυτή την ιδέα και δεν ανιχνεύσει να δει τι τον οδηγεί εντέλει να μένει σ’ αυτή την άποψη τότε είναι πολύ πιθανό τα περισσότερα πράγματα στην ζωή του να τα σχετίζει με τους άλλους αλλά ακόμα και να τα τοποθετεί ότι οι άλλοι ευθύνονται για ότι εκείνοι νιώθουν. Λέμε κάποιες φορές ότι μία ανθρώπινη οντότητα είναι χρήσιμο, είναι υγιές να βρίσκεται και μόνος του, να μένει μόνος του, να αποζητά την επαφή με τον εαυτό του, χωρίς αυτό να παρερμηνευθεί ότι αποζητούμε την απόσυρση από το σύνολο και επιδιώκουμε απόμερες σκέψεις και σχέσεις. Κάνοντας κάποιος διάλογο με τον εαυτό του συλλογίζεται αλλά και μαθαίνει τις δικές του διαστάσεις, ακούει τα θέλω του, τις ανάγκες του χωρίς απαραίτητα αυτό να είναι εγωιστικό ή απόμακρο. Μία υγιής κατάσταση είναι να καταφέρνει κάποιος να μοιράζεται με τους γύρω του συναισθήματα, ιδέες, απόψεις αλλά να υπάρχει και μία δυναμική μέσα του που να την ακούει, να την σέβεται, να την λαμβάνει απόλυτα σοβαρά υπόψην του και στο τέλος ο ίδιος θα κρίνει και θα αποφασίσει τι είναι να ακολουθήσει.
Η έννοια της μοναξιάς απασχολούσε πάντα τα δρώμενα, υπήρχαν περίοδοι και φάσεις που η κατάσταση αυτή μεγεθύνονταν και γίνονταν αρκετός ντόρος γύρω της, άλλοτε πάλι είχε μία πιο πραγματική διάσταση στην καθημερινότητα της.. Πλέον βλέπουμε την μοναχικότητα που νιώθουν και βιώνουν οι άνθρωποι να ενσωματώνεται στην ζωή τους, στην απλή καθημερινότητα τους και να πορεύονται μ’ αυτήν έχοντας στην πλάτη τους την δυσκολία να την αλλάξουν να την μετατρέψουν. Δεν είναι μόδα της εποχής η μοναξιά, είναι κάτι που πλέον είναι έντονα εμφανές, δεν υπάρχει κάποια προσπάθεια να συγκαλυφτεί και να κρυφτεί διότι πολύ απλά οι άνθρωποι την «χρησιμοποιούν» σαν επίσημη ενδυμασία στην καθημερινότητα τους και αυτό φαίνεται στην ίδια τους την όψη, στο πρόσωπο τους, στις εκφράσεις τους, στο βλέμμα, στον τρόπο που σκέφτονται και εκθέτουν με λόγια το περιεχόμενο της σκέψης τους. Ας τα δούμε όμως λίγο πιο συγκεκριμένα τα πράγματα!!
    Εκφράσεις όπως «είμαι μόνος μου», «τα κάνω όλα μόνη μου», «πάντα νιώθω να είμαι μόνος», «τελικά όσο μεγάλη παρέα και να έχω στο τέλος καταλήγω να είμαι μόνος μου», «μόνος μου, μόνος μου, μόνη μου.........», δείχνουν ένα αποκλεισμό αλλά και μία τιμωριτικότητα απέναντι στον ίδιο τον εαυτό. Παρατηρώντας κάποιους ανθρώπους που βιώνουν μέσα τους αυτές τις ιδέες φαίνονται ξεκάθαρα και στην όψη τους αυτό που νοιώθουν ακόμα και να μην το πουν, που μπορεί τις περισσότερες φορές να μην το εκδηλώσουν και να δείξουν ακριβώς το αντίθετο δηλαδή να είναι πρόσχαροι, πολλοί ενεργητικοί και ξαφνικά να νιώσουν μία δυσκολία να συνεχίσουν να εκφράζουν εκείνο που προολίγου έκαναν και να «βυθιστούν» στο συναίσθημα της μοναχικότητας τους. Υπάρχουν άνθρωποι που για πολλά χρόνια επιλέγουν να ζουν την μοναχικότητα τους μέσα από τρόπους ζωής, ή ακόμα καταστάσεις που νιώθουν ή πιστεύουν ότι τους βοηθούν και τους βγάζουν από κυκεώνες. Μεγαλώνουν, δημιουργούν οικογένειες, εργάζονται, κοινωνικοποιούνται, εξελίσσονται παράλληλα με την άλλοτε κρυφή και άλλοτε φανερή αδυναμία τους, εκείνη που μέσα της νιώθουν λύτρωση, αγαλλίαση και ζεστασιά...την μοναξιά τους. Κάποιοι άνθρωποι τους αρέσει να ξεχνιούνται και να συμπορεύονται παρέα με το ποτάκι τους (όπως το αποκαλούν), να λένε ιστορίες, να τους ακούν, να θέλουν μάλιστα να έχουν κοινό που να τους ακούει αλλά μέχρις εκεί, δεν αποζητούν την έπαρση ή τα μπράβο, ο φίλος τους είναι ένα ποτήρι γεμάτο με συναισθήματα δυσεπίλυτα, χωρίς βουή, χωρίς κριτική, φίλος στα καλά και στα δύσκολα, απομονώνονται και απολαμβάνουν την βουβή συντροφιά του. Υπάρχει μία άλλη κατηγορία ανθρώπων που την μοναχικότητα τους την βιώνουν με το να αντιπαθούν την κοινωνία στην οποία βρίσκονται, τον κόσμο, να έχουν θυμό ακόμα και για τους γονείς τους που τους έφεραν στην ζωή, αρκετοί άνθρωποι από αυτούς το εκδηλώνουν στο πρόσωπο τους την δυσαρέσκεια τους για τους γύρω τους. Δεν μένουν ευχαριστημένοι με πολλά πράγματα και για οτιδήποτε τους συμβαίνει το προβάλλουν σε εξωγενείς παράγοντες, όπως στην κοινωνικοοικονομική τους θέση, ή η ατυχία που βιώνουν σε πολλούς παραμέτρους των επιλογών τους. Οι άνθρωποι αυτοί νιώθουν μόνοι εξαιτίας της δυσκολίας τους να ανήκουν κάπου με αισιόδοξο τρόπο και να βρίσκουν πηγές ευχαρίστησης και όχι ενός έντονου και συνεχόμενου θυμικού συναισθήματος..
    Μεγαλώνοντας κάποιος με την πεποίθηση «τι δεν μπορώ να κάνω ή τι δεν μου ταιριάζει» υιοθετούν την έννοια «δεν» μ’ αυτή πολλές φορές πορεύονται, η δυσκολία τους είναι πολύ μεγάλη να μείνουν στο τι μπορούν να καταφέρουν και αυτόματα το αρνητικό κάνει την εμφάνιση του. Το «δεν» αμέσως υποδηλώνει άρνηση, απόρριψη, απαισιοδοξία και απογοήτευση, όλα εκείνα δηλαδή που κάνουν έναν άνθρωπο να επιβεβαιώνει μόνος του τον κανόνα ότι «τίποτα δεν μπορεί να καταφέρει». Βέβαια σημαντικό ρόλο έχουν και οι πηγές ώστε να δημιουργηθούν στον άνθρωπο αυτές οι πεποιθήσεις, για παράδειγμα μία κοπέλα που πάντα μεγάλωνε με την έκφραση «εσύ να προσέχεις, να μη γίνεις σαν τις άλλες» και παράλληλα «πρόσεξε γιατί έτσι ‘όπως κάνεις ποιος θα σε πάρει εσένα» ή « με τα μυαλά που κουβαλάς θα μείνεις στο ράφι»!! σ’ ένα μεγάλο ποσοστό φοβάται να είναι και να φέρεται αληθινά, να είναι δηλαδή ο εαυτός της, καταρχήν δεν ξέρει ποιος είναι ο δικός της εαυτός και αυτό δημιουργεί μία εσώτερη μοναχικότητα, ένα κλείσιμο στον εαυτό, οι απαιτήσεις προς τους άλλους αυξάνονται χωρίς μέτρο, όλα γύρω της φαίνονται πολύ διαφορετικά και απλησίαστα οπότε εκείνο που σφυρηλατεί στον νου της είναι καλύτερα μόνη μου, αυτό πιστεύει ότι της επεφύλασσε η μοίρα της και μ’ αυτό προχωρά. Για άλλους ανθρώπους η χαρτοπαιξία (ή γενικότερα ο τζόγος) είναι καταστροφή αλλά και σωτηρία, επιλέγουν την σχέση μαζί της για να επουλώσουν πληγές, ή ακόμα πιστεύοντας ότι κάτι θα αλλάξει, το ίδιο πιστεύουν και όσοι χρησιμοποιούν το αλκοόλ ως μέσο για να ξεφύγουν από τα δύσκολα και να επέλθουν στα εύκολα της δικής τους κλειστής μοναχικότητας. Ορισμένοι άνθρωποι αποδέχονται εκείνο που πιστεύουν ότι η μοίρα έχει ορίσει για εκείνους, συνειδητά δεν βλέπουν ότι οι ίδιοι έχουν «χτίσει» την ζωή τους με τα σταθμά που τους είναι οικεία, για παράδειγμα άνθρωποι που νιώθουν εγκλωβισμένοι μέσα σε σχέσεις που ουσιαστικά το εσωτερικό τέλμα έχει επέλθει, δυσκολεύονται αρκετά να το δουν και επιλέγουν για άλλη μία φορά να δεχτούν την κατάσταση ως η ανασφάλεια για το παρακάτω. Αρκετά ζευγάρια διατηρούν για πολλά χρόνια σχέση – γάμο αλλά ο καθείς προτιμά να κλειστεί στην δική του εσώτερη πραγματικότητα, όσο μελαγχολική και μοναχική μπορεί να είναι. Μπορεί να ακούγεται σκληρό αλλά κανένας μας κανένας δεν μπορεί να ευθύνεται για τον τρόπο ζωής του άλλου, η ευθύνη είναι καθαρά ατομική, απλά μας είναι πιο εύκολο και ανώδυνο να θέλουμε να πιστεύουμε ότι κομμάτι της ευθύνης έχει πάντα και ο άλλος!!

Οι τοίχοι που χτίζουμε γύρω μας για να
κρατήσουν τη λύπη μακριά, κρατούν απ' έξω και τη χαρά.
Jim Rohn 1930


ΕΠΙΛΟΓΗ ΝΑ ΖΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΟΝΟΣ

    Σύμφωνα με διεθνείς στατιστικές, η πλειονότητα των ανθρώπων που ζουν μόνοι τους είναι γυναίκες. Οι γυναίκες υπερτερούν επίσης σε αριθμό και στην τρίτη ηλικία, γιατί το 57% αυτών είναι από 75 χρόνων και πάνω. Αυτό εν μέρει εξηγείται από τη μακροζωία του γυναικείου φύλου σε αντίθεση με το αντρικό, γιατί σε πολλά απ’ αυτά τα σπίτια κατοικούν χήρες.
    Πολλοί απ’ αυτούς που ζουν μόνοι το έχουν επιλέξει οι ίδιοι. Γιατί έτσι είναι πιο ευτυχισμένοι απ’ όσο θα ήταν αν είχαν έναν μόνιμο σύντροφο, καθώς ανακαλύπτουν πως υπάρχουν πράγματα στη ζωή που μπορούν να εκτιμήσουν μόνον όταν είναι μόνοι. Μερικοί ζουν μόνοι επειδή είναι αδύνατο γι’ αυτούς να συνεργαστούν στενά με άλλους. Για παράδειγμα, ζωγράφοι, μουσικοί και συγγραφείς βρίσκουν ότι η δημιουργική μοναξιά μπορεί να αξιοποιηθεί με εποικοδομητικό τρόπο.
Άλλοι, πάλι, μένουν μόνοι όχι από επιλογή, αλλά εξαιτίας ενός διαζυγίου ή ενός θανάτου. Στις περιπτώσεις αυτές, η μοναξιά μπορεί ν’ αποβεί ένα πραγματικό πρόβλημα για κάποιον που έχασε το πρόσωπο στο οποίο είχε προσφέρει όλη του την αγάπη, την εμπιστοσύνη και την πίστη του.
    Ανεξάρτητα απ’ τον λόγο για τον οποίο εξαναγκάστηκαν ή θέλησαν κάποιοι να μείνουν μόνοι, το σημαντικό είναι ν’ αντιληφθούν ότι η μοναχική ζωή σίγουρα έχει και επωφελή αποτελέσματα. Ας σκεφθούμε πως η μοναξιά για κάποιο διάστημα πιθανόν να μας βοηθήσει να κάνουμε τη ζωή μας πιο ξεκάθαρη και να βάλουμε σε σειρά τις προτεραιότητες μας. Βεβαίως πολλοί βρίσκουν ότι δεν είναι ουσιώδες γι’ αυτούς να ζουν τη ζωή μέσω κάποιου άλλου ή να βασίζονται ολοκληρωτικά σ’ έναν σύντροφο για ν’ αποκτήσουν αίσθηση της ταυτότητας τους. O καθένας μπορεί να είναι ανεξάρτητος, αν είναι προετοιμασμένος να εξετάσει με ειλικρίνεια τι είναι εκείνο που ζητά από τη ζωή κι αν γνωρίζει πως ίσως χρειαστεί να δουλέψει σκληρά για να το αποκτήσει.


Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ

Αν αισθάνεσαι μοναξιά όταν είσαι μόνος,
έχεις κακή παρέα. Jean –Paul Sartre 1980

    Εάν οι άνθρωποι δεν είχαν τόσες κοινωνικές ανασφάλειες για το προσωπικό τους μέλλον θεωρητικά δεν θα ένιωθαν τόσο έντονο πανικό να αποκατασταθούν από μία ηλικία και μετά. Βιολογικά, ψυχολογικά μπαίνουν στην διαδικασία να προάγουν άγχος για κάτι που ουδείς δεν ξέρει τι και πως θα έρθει. Ο φόβος της απόρριψης και η μοναξιά πολλές φορές πανικοβάλλουν τους ανθρώπους που τους οδηγούν να φέρονται και να σκέφτονται πολύ βεβιασμένα, σχεδόν παρορμητικά, ο έλεγχος και τα όρια εξαφανίζονται και μόνος στόχος μένει πλέον η αρχική σκέψη «δεν θέλω με τίποτα να μείνω μόνος». Τι συμβαίνει τότε; Το άτομο ζει μία ζωή γεμάτη φόβο, κακή διάθεση, χωρίς αυτοπεποίθηση (Κεραμιδά Ε). Όταν επέλθει αυτός ο φόβος και αυτή η ανησυχία τότε και οι επιλογές γίνονται βιαστικά και τις περισσότερες φορές όχι με το επιθυμητό αποτέλεσμα, αντί να φοβηθεί κάποιος την μοναξιά του, ας επιτρέψει τι είναι καλύτερο για εκείνον και πως θέλει να ζήσει, να συνάψει σχέσεις, όταν κάποιος συστήνεται με αγωνία για το προσωπικό του μέλλον έχει πολύ λιγότερες πιθανότητες οι γνωριμίες του να εκπέμπουν αμοιβαίο σεβασμό, πληρότητα και αρμονικότητα.

ΜΟΝΟΣ ΣΕ ΕΝΑ ΠΛΗΘΟΣ ΑΠΟ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ

    Αρκετά συχνά ακούμε να εξομολογούνται οι άνθρωποι για το πόσο μόνοι νιώθουν ενώ περιστοιχίζονται από αρκετούς ανθρώπους στην καθημερινότητα τους. Η επιλογή αυτών των ατόμων μπορεί να γίνεται βιαστικά και κυρίως για να «μαλακώσουν» τις πιο σκληρές πτυχές τους, τις πιο δύσκολες, τις πιο απομονωμένες.........Ο μοναχικός άνθρωπος φορά ένα μανδύα και δύσκολα επιτρέπει κάποιον να περάσει αυτόν τον μανδύα. Είναι το κρυσφήγετό του, η άμυνα του...η επιλογή του. Μοναξιά νιώθουμε όταν είμαστε μόνοι μας σε ένα δωμάτιο (για να διαβάσουμε, να προετοιμαστούμε για κάτι...), μοναξιά νιώθουμε όταν είμαστε διαφορετικοί (ανάμεσα σε άλλες εθνικότητες...) ή όταν είμαστε πολύ καλύτεροι ή πολύ χειρότεροι σε κάποια πράγματα από άλλους. Αλήθεια, όταν είστε πολύ καλοί το μοιράζεστε, η δεν επιτρέπετε, να εκθέτετε τα «καλά σας κουσούρια;» Μήπως το φυλάτε κρυφό; Οι περισσότερες μοναξιές κρύβουν κάτι γοητευτικό, κρύβουν ερωτηματικά (Γαλανάκη, 2006)
    Ας δούμε ποια είναι τα είδη μοναξιάς: τα σύνηθες είναι δύο: η συναισθηματική (συγκινησιακή) και η κοινωνική μοναξιά. Στις δύο κατηγορίες αυτές θα βρούμε υποκατηγορίες. Έτσι, έχουμε την κυριολεκτική μοναξιά, την επώδυνη μοναξιά, την απομόνωση αλλά και την ευεργετική μοναξιά, σαν απάντηση σε όλα τα παραπάνω (Gotesky,1965). Η απομόνωση είναι η εκούσια μοναξιά που την χρησιμοποιούμε για τις προσωπικές μας στιγμές, όπως είναι το διάβασμα. Ενώ η ευεργετική μοναξιά είναι εκείνη η περίπτωση μοναχικότητας κατά την οποία υπερβαίνουμε την συνείδηση της κατάστασης της μοναξιάς και απορροφούμαστε από την ομορφιά που μπορεί να μας προσφέρει ο καλός χρόνος με τον εαυτό μας (Γαλανάκη, 2006).

    ΠΩΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ Η ΜΟΝΑΞΙΑ

    Έρευνες (Focus,13.5.03) έδειξαν ότι το 8% των γυναικών και το 3% των αντρών νιώθουν συνήθως μόνοι συχνά.
Ας δούμε τρόπους που βιώνουμε τη μοναξιά:
1. με οργή, εχθρότητα και εκνευρισμό.
2. με το αίσθημα του να μην νιώθουμε αποδεκτοί, το άγχος, τη σύγχυση, τη θλίψη και την αποθάρρυνση.
3. με εξάντληση και αίσθημα κενού, καθώς γινόμαστε παθητικοί και απόμακροι.
4. την απομόνωση.

    Λόγοι μοναξιάς:

    Συνήθως πυροδοτείτε αυτό το αίσθημα από συνθήκες πιεστικές όπως ένα πένθος, ένας χωρισμός, μια μετακόμιση, με ασθένειες, το μεγάλωμα ενός παιδιού… σχεδόν σίγουρα η μοναξιά εξαφανίζεται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Για να γίνει αυτό χρειαζόμαστε τη βοήθεια ομάδων υποστήριξης και γενικά να μοιραστούμε το πρόβλημά μας με άλλα άτομα. Άλλωστε η μοναξιά κινδυνεύει να γίνει μόνιμος τρόπος ζωής αν δεν κινητοποιηθούμε. Ακόμα και η προχωρημένη ηλικία μπορεί να αποτελεί αιτία μόνιμης μοναξιάς, κυρίως όταν χάνονται όλες οι φιλίες μιας ζωής. Τέλος θα μπορούσαν να αναφερθούν κάποιες ιδέες έτσι ώστε κάποιος νιώθοντας «εγκλωβισμένος» στην μοναξιά του, να βρει τρόπους που να μπορεί να απεγκλωβιστεί από αυτό που θεωρεί χάος ή τέλμα. Αν και θεωρώ ότι μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν, την λύση κάποιος μπορεί να την βρει με τον τρόπο του μέσα του και να κινητοποιηθεί. Το πως βιώνει κανείς την μοναξιά είναι κάτι ατομικό, ξεχωριστό και ιδιαίτερο, ένας γενικότερος μπούσουλας όμως που καθείς μπορεί να ακολουθήσει είναι να:

-διοχετεύει την πίεση που νιώθει σε επιλογές που του ταιριάζουν, άθληση, χόμπι, διάβασμα, μαγειρική...
-να προσπαθεί να ανήκει σε μία ομύγηρη ανθρώπων με κοινά ενδιαφέροντα, ακόμα πιο προκλητικό είναι να συμμετέχει ακόμα και αν το αντικείμενο συζήτησης δεν είναι 100% της δικής του ιδιότητας.
-τα «πάθη» του να μπορεί να τα οριοθετεί χωρίς να γίνουν απαραίτητα τρόπο ζωής, όπως αναφερθήκαμε και παραπάνω η στάση που έχει κάποιος για την κοινωνία και με τον τρόπο που μεγαλώνει, ή η επιλογή για το «ποτάκι» του ή το «χαρτάκι».
-Αν η πηγή του να νιώθει κάποιος απέραντη και χρόνια μοναξιά, πηγάζει από εσώτερες και βαθιές ρίζες, θα μπορούσε να μιλήσει με κάποιον ειδικό του χώρου της ψυχικής υγείας. Θα βοηθηθεί στο να αφεθεί, να μοιραστεί, να νιώσει ισότιμος και όχι κάτι το διαφορετικό –‘ίσως- άρα και απομονωμένος.

Αν βγάλουμε τη μάσκα απ' τη μοναξιά,
θα δούμε μόνο περηφάνια

ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ: Ο ΦΟΒΟΣ ΝΑ ΖΗΣΕΙΣ

    Θα γίνει αναφορά σε κάτι που αρκετούς από εμάς μπερδεύει και δημιουργεί σύγχυση της έννοιας «κατά φαντασίαν ασθενής» ή υποχόνδριος (κατά την Ψυχοπαθολογία), και όμως μπορεί μία ανεπέστιτη ιδέα να γίνει σύνηθης εμμονή, το άτομο να μην ηρεμεί μέχρι να διαπιστώσει ότι όλα μπορεί και να ανήκουν στην «σφαίρα της φαντασίας του» και αν τελικά διαπιστωθεί ότι είχαν δίκιο ότι αυτή η εμμονή αυτός ο παραλογισμός είχε μία βάση και μία αλήθεια;;;; Θα μιλήσουμε κυρίως για τις περιπτώσεις όπου μία σωματοποιημένη διάσταση γίνεται εμμονή, καθήλωση είτε υπάρχει αιτία είτε όχι. Άνθρωποι με υποχόνδρια στοιχεία κυρίως εναγάγουν αυτά τα χαρακτηριστικά στην καθημερινότητα τους για να επιβεβαιώσουν στον εαυτό τους και κατά συνέπεια στους άλλους ότι πάντα κάτι έχουν και αυτό που το εναποθέτουν;; στο συμπέρασμα ότι εκείνο που τελικά τους συμβαίνει επιβεβαιώνει και την αρχική τους αιτιολογία ΟΤΙ ΚΑΤΙ ΕΧΟΥΝ!!
    Μέσα από την υποχονδρίαση το άτομο εκφράζει το πρόβλημα, ζητά αναγνώριση, προσοχή και αν αυτό είναι δυνατό η προσοχή να είναι σταθερή και συνεχιζόμενη από το περιβάλλον του. Τα άτομα με υποχόνδρια χαρακτηριστικά δυστυχώς δεν έχουν μία ήρεμη ζωή για τους ίδιους, στο βάθος είναι δυστυχισμένοι αν και δεν το εκφράζουν πάντα γιατί αρχικά θέλουν να δείχνουν ότι είναι καλά με την ζωή τους, δεν αγχώνονται ιδιαίτερα και η σωματική τους υγεία πρέπει να είναι άριστη και συνήθως αυτό παλεύουν, η οργανική τους υγεία να μην υστερεί σε κάτι διότι μετά δυσκολεύονται αρκετά να ζουν, να απολαμβάνουν και να βιώνουν μία τέτοια κατάσταση στην πραγματική της διάσταση. Από τους άλλους περιμένουν απλά να τους καταλάβουν και πολλές φορές να συμμαχήσουν μαζί τους. . Ενημερώνονται για τα πάντα με ότι έχει να κάνει με την ιατρική εικόνα του οργανισμού, συνήθως εμμένουν σε ένα ή και περισσότερα συμπτώματα με τα οποία όμως ασχολούνται πολύ διεξοδικά και με το παραπάνω όπως θα λέγαμε. Δηλαδή εάν κάποιος έχει θέμα με τους πονοκεφάλους είναι βέβαια ότι γνωρίζει τα πάντα με το ότι έχει να κάνει με το ζήτημα αυτό, την φαρμακευτική αγωγή, τα ακριβή συμπτώματα, τι τους προκαλεί, την επιδημιολογία αλλά και σε ποιες καταστάσεις μπορεί να φτάσει κάποιος και να έχει πονοκεφάλους. Ο «Κατά φαντασίαν ασθενής» όπως αποκαλείται κυρίως ουσιαστικά στην ζωή του είναι μόνος, οι άνθρωποι γύρω του νιώθουν μια κούραση με τον τρόπο που ζει και επικοινωνεί, συσχετίζεται μέσα από το πρόβλημα του, κάνει και δημιουργεί σχέσεις μέσο της ιδιαιτερότητας του που εκείνος την μεταφράζει φυσιολογική κατάσταση!!! Μένοντας κάποιος δίπλα σε ένα τέτοιο άτομο ή θα έχει αποφασίσει να συμμαχήσει μαζί του στο θέμα της εμμονής του, ή θα έχει δεχθεί την κατάσταση του ως έχει και συμβατά θα συνεχίζει βιοποριστικά την ζωή μαζί του.

    ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

    Στις σωματόμορφες διαταραχές ανήκουν οι: - Η Μετατρεπτική Διαταραχή -Η Υποχονδρίαση -Η Σωματοδυσμορφική Διαταραχή -Σωματοποιητική διαταραχή και – ο Ψυχογενής πόνος. Κατά την ιστορία ο όρος υποχονδρίαση χρησιμοποιήθηκε τον 17ο αιώνα από τον Άγγλο Σύντενχαμ και υποδηλώνει μία μορφή της αντρικής υστερίας. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η έντονη έως και υπερβολική ευαισθησία ασήμαντων σωματικών ενοχλήσεων όπου το άτομο τα εκλαμβάνει ως συμπτώματα κάποιας πολύ σοβαρής ασθένειας, αν και η διαβεβαίωση από την ιατρική πλευρά είναι καθησυχαστική ότι δεν υπάρχουν κάποιες ενδείξεις εκείνοι αγνοούν ό,τι ακούν και επιμένουν και ψάχνουν να επιβεβαιώσουν αυτό που αρχικά πιστεύουν, ότι οπωσδήποτε κάτι έχουν. Ανακουφίζονται μόνο όταν έστω και αργά κάποιος επιβεβαιώσει χωρίς ενδεικτικές αποδείξεις ότι πραγματικά κάτι έχει, από κάτι πάσχει. Ένα άτομο με υ.χ. (υποχόνδρια χαρακτηριστικά) εκφράζει ένα σημαντικό και χρονοβόρο φόβο, ότι κάτι έχει, συνήθως ένας ιατρός δεν είναι ο κατάλληλος για να τον βοηθήσει στο να φύγει από τον νου του αυτή η ιδέα που έχει φωλιάσει μέσα του. Ίσα-ίσα, από ένα γιατρό περιμένει το άτομο αυτό επιβεβαίωση ότι από κάτι πάσχει ή ότι υπάρχει ένδειξη ότι σε κάτι και είναι επιρρεπής. Όταν αυτός ο φόβος φτάσει σε σημείο να είναι έντονος και αυτό έχει ως συνέπεια να διαταράσσει την ψυχοσυναισθηματική ισορροπία του ατόμου, την επαγγελματική και κοινωνική του ευημερία τότε η διάγνωση συγκαταλέγεται ως άτυπη σωματοποιητική διαταραχή. (Χαρτοκόλλης Π. 1991).

     ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ‘ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ’ : ΤΟ ΟΡΙΟ ΜΕΤΑΞΥ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
    Η πιο γνωστή και από τις πιο συχνοεμφανιζόμενες σωματόμορφες διαταραχές είναι η υποχονδρίαση που αναφέρθηκε και πιο πάνω, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονο άγχος του ατόμου ότι πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια. Το παραμικρό σύμπτωμα αποτελεί επαρκή απόδειξη σοβαρής ασθένειας. Ένας πονοκέφαλος ή μια οποιαδήποτε τύπου ενόχληση στο κεφάλι κάνει το άτομο να πιστεύει πως πάσχει από καρκίνο του εγκεφάλου, ένα μούδιασμα στο χέρι πως έχει πάθει εγκεφαλικό κτλ. Στις περισσότερες των περιπτώσεων υποχονδρίασης ούτε καν οι αντίθετες επιστημονικές εκτιμήσεις των ιατρών είναι σε θέση να καθησυχάσουν το άτομο.
    Οι υποχόνδριοι δεν φοβούνται μήπως αναπτύξουν κάποια ασθένεια, αλλά είναι πεπεισμένοι πως πάσχουν ήδη από μια σοβαρή ασθένεια, η οποία μπορεί να απειλήσει σοβαρά τη ζωή τους. Υπολογίζεται πως ένα ποσοστό της τάξης του 4%-9% των ασθενών που εισέρχονται στα νοσοκομεία είναι υποχόνδριοι, ενώ το φύλο δεν φαίνεται πως είναι παράγοντας προδιάθεσης (βιολογικής ή κοινωνικής), καθώς άνδρες και γυναίκες παρουσιάζουν τα ίδια ποσοστά υποχονδρίασης
    Αρκετές σωματικές ασθένειες μπορούν και παρουσιάζουν έντονους ψυχολογικούς επηρεασμούς. Δηλαδή μία ενόχληση στο πεπτικό σύστημα σε καταστάσεις έντονου stress να δημιουργήσει μεγαλύτερη ένταση και το άτομο να θεωρεί ότι για άλλη μία φορά οτιδήποτε μπορεί να του συμβεί να οφείλεται στην αρχικά δική του διάγνωση. Αρκετές φορές οι άνθρωποι νιώθουν πιο καλά να διαγνώσκουν εκείνοι στον εαυτό τους την πάθηση τους, την οποία την ονοματίζουν και μάλιστα την ενσωματώνουν για πολύ καιρό στην ζωή τους. Ας μιλήσουμε καλύτερα με πιο απλά και πραγματικά παραδείγματα: αν κάποιος έχει μεγαλώσει σ’ ένα οικογενειακό περιβάλλον που ο ένας γονιός όταν άκουγε κάτι δυσάρεστο ένιωθε ότι οι αισθήσεις του πέφτουν, ότι δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα τότε όταν το παιδί αυτό γίνει ενήλικας πιθανών να αποκτήσει κάποιους αμυντικούς μηχανισμούς στο να δυσκολεύεται να ακούσει κάτι δυσάρεστο, να μην το αντέχει και να νομίζει ότι θα πάθει κάτι, πχ. μία ταχυκαρδία, ξηροστομία, ακόμα και δερματικά συμπτώματα. Η ακμή ας πούμε δεν είναι ένα χαρακτηριστικό μόνο της εφηβείας αλλά σ’ αρκετούς εμφανίζεται όταν στρεσσαριστούν με κάτι, όταν πιεστούν μ’ ένα γεγονός. Το ενδεικτικό σημείο που κάποιος είναι να δώσει προσοχή είναι πότε αυτό το σημείο παραλύει και από το φυσιολογικό μπορεί εύκολα να μεταπηδήσει στο παράλογο. Κάποιος που μπορεί να έχει ιστορικό με την καρδιά του, ζει και βιώνει την καθημερινότητα του με το φόβο ότι θα πάθει καρδιακή προσβολή, λειτουργεί δηλαδή κάτι σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία και το παράδοξο είναι ότι μπορεί να συμβεί!!! Υπάρχει μία μερίδα ατόμων που εφευρίσκουν –οργανικά- μειονεκτήματα στον εαυτό τους χωρίς να υπάρχει κάποιο ιστορικό. Το άγχος, η κατάθλιψη, ο θυμός, η απόγνωση.... είναι κάποια από τα συναισθήματα που στο πολύ τους μπορούν να προκαλέσουν και μάλιστα να τροφοδοτήσουν μία σωματική κατάσταση. Υπάρχουν φορές που κάποιοι παρουσιάζοντας συμπτώματα κατάθλιψης εμφανίζουν και σωματικά συμπτώματα, ο εαυτός έχει πειστεί ήδη ότι νοσεί, η σκέψη διαταράσσεσαι και το άτομο είναι πεπεισμένο για αυτό που έχει και οι άλλοι (οι γιατροί συνήθως) δεν το βλέπουν. Η υποχονδρίαση λοιπόν κάνει την εμφάνιση της κυρίως με σωματικά συμπτώματα.
Τα άτομα αυτά κυρίως έχουν μεγαλώσει σε ένα οικογενειακό κλοιό που οι γονείς δείχνουν έντονα ανήσυχοι μόνο με την σωματική τους υγεία και κυρίως με ότι έχει να κάνει με την εμφάνιση, αν δηλαδή υπάρχει κάποιο εξωτερικό στοιχείο για το οποίο να νιώθουν αμήχανα, ακόμα και ντροπή, η δυσκολία της αποδοχής, τους ωθεί σε ακραίες συμπεριφορές προς τον εαυτό τους, θα λέγαμε ακόμα ότι επιβάλλουν στον εαυτό τους ότι κάτι έχουν. Ο ενήλικας δυσκολεύεται να καταλάβει και να δεχθεί ότι οι βαθύτερες ανησυχίες του είναι αντιμετωπίσιμες από τον ίδιο οπότε τις μετουσιώνει πολύ εύκολα σε μία σοβαρή ασθένεια και σε επαναλαμβανόμενες αδιαθεσίες (Κατσαούνη Μ.)
    Η θεραπεία σε τέτοιες περιπτώσεις κυρίως είναι η ψυχοθεραπεία, η φαρμακευτική αγωγή βοηθά μόνο όταν ένας ψυχίατρος κρίνει ότι είναι βοηθητικό παράλληλα με την ψυχοθεραπευτική μέθοδο, το άτομο να βοηθηθεί (η αγωγή λαμβάνεται για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα). Χρησιμοποιούνται συγκεκριμένες φαρμακοθεραπείες οι οποίες στοχεύουν κυρίως στην άμβλυνση των σωματικών συμπτωμάτων, μιας και μια πιθανή αιτία των σωματόμορφων διαταραχών θεωρείται πως είναι η δυσλειτουργία του συστήματος αντίληψης των αλλαγών στο σώμα μας
    Μία μορφή ψυχοθεραπείας που άμεσα είναι καταλυτική είναι η γνωσιακή, το άτομο μετά από κάποιο διάστημα μαζί με τον θεραπευτή του αντιλαμβάνεται το ψυχολογικό του υπόβαθρο, κάνει μόνος τους τις συνδέσεις και τις ερμηνείες, ονοματίζει το κάθε σωματικό του σύμπτωμα, ψυχολογικά τι σήμαινε για εκείνον και πόσο τον εμπόδιζε από το να ζήσει δίχως περιοριστικούς φράχτες.

    ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗΣ
    Α. Ο ασθενής προκαταλαμβάνεται από την ιδέα ή τον φόβο ότι πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια και δίνει λανθασμένη ερμηνεία σε σωματικά συμπτώματα που αισθάνεται.
Β. Εμμένει στην άποψη αυτή παρά τις επανειλημμένες αρνητικές ιατρικές εκτιμήσεις και διαβεβαιώσεις.
Γ. Η πεποίθηση που περιγράφεται στο Α δεν έχει την ένταση του παραληρήματος (όπως συμβαίνει στην παραληρηματική διαταραχή, σωματικός τύπος), ούτε περιορίζεται σε ανησυχίες σχετικές με την εμφάνιση του ατόμου (όπως στην σωματοδυσμορφική διαταραχή).
Δ. Η κατάσταση αυτή προκαλεί κλινικώς σημαντική δυσφορία ή έκπτωση στην λειτουργικότητα του ατόμου.
Ε. Η διάρκειά της είναι τουλάχιστον 6 μήνες.
ΣΤ. Τα συμπτώματα δεν εξηγούνται καλύτερα από γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διαταραχή πανικού, Μείζων καταθλιπτικό επεισόδιο, άγχος αποχωρισμού ή άλλη σωματόμορφη διαταραχή. (πηγή stress.gr)
    Κάποιες σύνηθες ερωτήσεις που είναι να λαμβάνει κάποιος υπόψην για να αρχίσει να παρατηρεί αν είναι στην φαντασία του ή όχι όλα όσα πιστεύει ότι αισθάνεται –ενδεικτικά- είναι:
    Αν ενοχλείσαι από δυσφορία στο στομάχι κάθε λίγες ημέρες ή και πιο συχνά;
Ανησυχείς πολύ για το ότι κάτι συμβαίνει με το σώμα σου;
Έχεις συχνά πρηξίματα στο λαιμό;
Ασχολείσαι συχνά με το τι συμβαίνει στο σώμα σου;
Αισθάνεσαι αδυναμία ή γενική κούραση;
Ανησυχείς μήπως κολλήσεις αρρώστιες, για τις οποίες ενημερώνεσαι από την τηλεόραση ή τις εφημερίδες;
Δεν μπορείς να σταματήσεις να λαχανιάζεις;
Φοβάσαι την ασθένεια;
Δεν έχεις αισθανθεί καλά για μεγάλες περιόδους τα τελευταία χρόνια;
Ενοχλείσαι όταν αισθάνεσαι άρρωστος και κάποιος σου λέει ότι «φαίνεσαι καλύτερα»;
(Οι ερωτήσεις προέρχονται από τρία σημαντικά τεστ για την υποχονδρίαση: το MMPI, την Κλίμακα Σωματικών Συμπτωμάτων και την Κλίμακα Whitely).

    ΝΟΣΟΦΟΒΙΑ
    Η νοσοφοβία είναι μια διαταραχή φοβίας στην οποία επικρατεί ένας παράλογος φόβος ότι κάποιος πάσχει από κάποια ασθένεια. Γενικά οι φόβοι για κάτι τέτοιο έχουν να κάνουν με τον φόβο κάποιου ότι θα πάθει μια σπάνια ή ανίατη ασθένεια όπως, καρκίνο, φυματίωση καθώς και καρδιακές παθήσεις. Μερικοί συγγραφείς συνιστούν ότι η νόσος φοιτητών ιατρικής πρέπει να αναφέρεται ως νοσοφοβία αντί για υποχονδρίαση καθώς οι ιατρικές έρευνες δείχνουν ένα πολύ χαμηλό ποσοστό υποχονδρισμού σε αυτή την διαταραχή.

    STRESS ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
    Το stress σχετίζεται με αρκετούς παράγοντες όπου η υγεία μπορεί να θορυβηθεί. Όπως το stress σε συνδυασμό με αλλεργιογόνους παράγοντες μπορεί να προκαλέσει στα άτομα κρίσεις άσθματος. Το 15-20% του πληθυσμού υποφέρει από έντονους και χρόνιους πονοκεφάλους οι οποίο σε στιγμές ύφεσης επιδεινώνονται λόγω του stress (Werry, 1986). Ναυτίες, ζαλάδες, δερματικές παθήσεις, εξανθήματα και διάφοροι άλλοι πόνοι που δεν σχετίζονται άμεσα από οργανικές αιτίες αναφέρονται ως Σύνδρομο Γενικής Προσαρμογής και τα άμεσα συμπτώματα τους μπορεί να οδηγήσουν ένα άτομο να δημιουργήσει έντονες εμμονές και καθηλώσεις. Τα στρεσογόνα γεγονότα και τα γενικά σωματικά προβλήματα είναι άμεσα συνδεδεμένα και το ένα πολλές φορές καθορίζει το άλλο ως προς την ύπαρξη του (Σαλεσιώτη Δ.)

     ΚΑΙ ΑΝ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΕΚΑΝΕ ΛΑΘΟΣ;;;
    Κατά καιρούς ακούγονται περιπτώσεις που κάποιος έχοντας δει σωματικά συμπτώματα ανησυχεί και επισκέπτεται τον γιατρό της αντίστοιχης ειδικότητας. Αλλά φεύγοντας από το ιατρείο του σφυρηλατεί στο μυαλό του η φράση «δεν έχεις τίποτα οργανικό, μάλλον χρειάζεσαι ηρεμία και ξεκούραση......». Προσωρινά εφησυχάζετε που οργανικά είναι εντάξει και μπορεί πραγματικά για κάποιο διάστημα να μην παρουσιαστεί κάτι που θα τον ανησυχήσει ξανά. Είναι σημαντικό ο άνθρωπος αυτός να παρατηρήσει αυτή την αλλαγή και να αναζητήσει αλλού την πηγή που προκάλεσε το άγχος του. Αν μετά από κάποιο διάστημα τα συμπτώματα κάνουν πάλι την εμφάνιση τους και ίσως αυτή την φορά να έχουν ένα βαθμό μεγαλύτερης έντασης, το άτομο ας επισκεφτεί ξανά ένα άλλο γιατρό όμως, ας ενημερωθεί πιο διερευνητικά και αν διαπιστωθεί ότι γενικά υπάρχει κάποια οργανική αιτία που σε συνδυασμό της δύσκολης ψυχολογικής κατάστασης πυροδότησε μία εσώτερη ένταση τότε ο δρόμος για την βοήθεια προς τον εαυτό είναι ένας, θεραπεία σώματος και ψυχής. Αν όμως και η δεύτερη γνωμάτευση του ιατρού είναι όμοια με εκείνη του πρώτου, η αυτοπαρατήρηση και η ψυχοθεραπεία θα βοηθήσει το άτομο αυτό να δει τι τον πονά και δεν το ελέγχει. Οι άνθρωποι χρειάζεται να είμαστε οι πιο απλόχεροι χορηγοί στον εαυτό μας, να του δίνουμε όλα όσα θα τον μαλακώσουμε, θα τον γλυκάνουμε, θα τον φροντίσουμε. Όταν ένα σύμπτωμα εμφανίζεται ξαφνικά και αλλάζει την διάθεση τότε είναι ο καθείς να αναρωτηθεί «τι με πιέζει, τι με ενοχλεί, πως θα το κάνω αλλιώς για μένα!!»

ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ: ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΑΥΤΟΣ Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ;;;;

    Παλιότερα –για κάποιο λόγο μάλλον!!- είχα αναρωτηθεί, αν υπάρχει άνθρωπος που σε κάποια στιγμή της ζωής του, ή καλύτερα σε πολλές στιγμές έχει σκεφτεί αρνητικά, έχει «πέσει» η διάθεση του, απογοητευτεί και όλα όσα συμπληρώνουν τον καμβά των δύσκολων σκέψεων και συναισθημάτων!!! Θα ήταν μεγάλη ουτοπία κάποιος να πιστεύει ότι οι αρνητικές σκέψεις μόνο κακό κάνουν παρά καλό και χρήσιμο είναι να τις αποφεύγουμε, διότι έχει ακουστεί και αυτό. Ότι μπορεί να φοβίζει τον καθένα αυτό είναι και το κίνητρο του για να το αντιμετωπίσει και να βοηθηθεί.
    Σημασία έχει θεωρώ, πόση βαρύτητα δίνουμε στην απαισιόδοξη και αρνητική στάση μιας κατάστασης , χωρίς να αντικρίζουμε καν την θετικότητα της. Αν κοιτάξουμε γύρω μας μπορεί να συναντήσουμε ανθρώπους που η τάση τους να σκέφτονται μονίμως αρνητικά είναι σχεδόν εκ φύσεως δεν είναι μόνο τα λόγια που μπορεί να χρησιμοποιούν αλλά η πεποίθηση που μετουσιώνεται στο έπακρο με την αρνητικότητα. Αρνητική σκέψη είναι οτιδήποτε περικλείει συναισθήματα που προδίδουν μισαλλοδοξία, μίζερη σκέψη, έντονα κλειστή εσωστρέφεια, φειδωλή ζωή.......κάθε ένα όμως από αυτά χωριστά μαρτυρούν και μία αιτία για να υπάρχουν στην ύπαρξη ενός ανθρώπου. Δεν γεννιέται κανείς με τις αρνητικές σκέψεις έτσι!!! Στο περιβάλλον το οποίο έχει μεγαλώσει υπήρχε μία προδιάθεση έντονων δυσκολιών, αρνητισμών, όλο αυτό λοιπόν σε κάποιους ανθρώπους θα έχει την ίδια κατάληξη, κάτι σαν κληρονομικότητα ας πούμε.
    Για παράδειγμα μπορεί κάποιος μεγαλώνοντας σ’ ένα χώρο που οι απαιτήσεις να είναι μεγάλες και έντονες και να μην δίνεται ενθάρρυνση στα θετικά στοιχεία του ατόμου αυτό να είναι μία αφορμή ο ίδιος να μην πιστεύει σχεδόν καθόλου στις δυνατότητες και ικανότητες του και να βασανίζεται διακαώς από την αρνητικότητα. Συνήθως ότι βλέπουν τα παιδιά να κάνουν οι γονείς εκείνα επιδιώκουν να κάνουν ακριβώς το αντίθετο μόνο και μόνο για να ξεχωρίσουν, δηλαδή όταν σε ένα οικείο περιβάλλον τα σημαντικά πρόσωπα αναφοράς ουσιαστικά «δεν ζουν» την ζωή τους, φέρονται με λιτότητα, δεν έχουν κοινωνική ζωή ή οι ανάγκες τους είναι απόλυτα περιορισμένες τότε σε μεγάλο ποσοστό το ή τα παιδιά μεγαλώνοντας θα υιοθετούν μία πιο έντονη ζωή από εκείνη των γονιών τους, θα έχουν ανάγκες θα προσπαθούν να τις εκπληρώσουν, θα έχουν στόχους. Η ερώτηση όμως που έρχεται στο νου μου είναι αν όλη αυτή η συμπεριφορά προέρχεται από φόβο να μην γίνουν σαν τους γονείς τους οπότε και προτιμούν το ακριβώς αντίθετο ή όντως νιώθουν συνειδητά έτσι;;; γιατί μπορεί κάποιος να δείχνει ότι τα καταφέρνει στην καθημερινότητα του να σφύζει από αισιοδοξία και αυτοπεποίθηση, αλλά στην ουσία να είναι τόσο πιεσμένος, τόσο απαισιόδοξος που το μόνο που θέλει είναι να παραδεχτεί σ’ όλους και κυρίως στον εαυτό του ότι και εκείνος σκέφτεται δύσκολα και αρνητικά, και εκείνος πολλές στιγμές στην ζωή του νιώθει ότι στην σκέψη του γίνεται καταιγισμός από αρνητικές σκέψεις και έννοιες. Αυτό πνίγει και κάποια στιγμή το αληθινό συναίσθημα κάνει την επανεμφάνιση του και είναι έντονο, βαρύ και δύσκολο. Δεν σημαίνει βέβαια ότι τότε μιλάμε απαραίτητα για κατάθλιψη, για να διαχωρίσει κανείς αυτή την λεπτή γραμμή χρειάζεται να δοθεί σημασία στα συμπτώματα και στην συχνότητα.

    «Απαισιόδοξος είναι αυτός που ακόμα και όταν βρίσκεται ελεύθερος στον αέρα νιώθει περιτριγυρισμένος από κάγκελα» (Walter Winchell)

    Που πήγε η θετική σκέψη;;
    Η δύναμη της θετικής σκέψης πολλές φορές δεν μπορεί να φανεί δυνατή μπροστά σε μία έντονη αρνητικότητα. Η καταθλιπτική τάση παρεμβαίνει βιολογικά στην ικανότητα του εγκεφάλου, οπότε οποιαδήποτε θετική σκέψη εκείνη την στιγμή παραγκωνίζεται. Η σκέψη όμως περνά από το νου της θετικότητας αλλά δεν είναι τόσο δυνατή σ’ αυτή την φάση για να ισχυροποιηθεί. Η συνεχιζόμενη καταθλιπτική διάθεση ωθεί τους ανθρώπους ολοένα να κλείνονται, ο τρόπος που αυτό επιτυγχάνεται είναι αρκετά ύπουλος και μεθοδικός, μπορεί κάποιος πολύ εύκολα να ξεγελαστεί και να παρασυρθεί, τότε κάνουν την εμφάνιση τους και τα πρώτα σωματικά συμπτώματα και οι επισκέψεις στους άπειρους γιατρούς δεν έχουν τελειωμό, μόνο όταν ακούσουν και τσεκάρουν την απάντηση «δεν παρουσιάζεται κάτι οργανικό» μπορεί να αναρωτηθούν και πάλι όμως η ακριβής αιτία για εκείνους είναι μακράν ξένη. Άτομα που εκφράζουν μία έντονη και συνεχιζόμενη θετική και χαρούμενη διάθεση μπορεί να κάνουν ένα άνθρωπο να νιώσει πολύ περισσότερο καταθλιπτικά απ’ ότι ήταν. . Σ’ έναν άνθρωπο που δεν χαμογελά, που αρνείται να ζει αποφεύγουμε να του πούμε «χαμογέλα» ή «προσπάθησε και θα δεις», το αποτέλεσμα θα είναι ακριβώς το αντίθετο. (Bloomfield H. & McWilliams P.)


    Ποιο είναι το όριο μεταξύ φυσιολογικού και μη φυσιολογικού
    Υπάρχει μία αδιάκριτη λεπτή γραμμή που ξεχωρίζει αυτό που λέμε κοινά «κανονικό» με εκείνο που χρειάζεται να κινητοποιηθούμε και να προλάβουμε πιθανών άλλες δύσκολες και δισεπίλυτες καταστάσεις. Σκέψεις αρνητικές έρχονται συχνά στο νου μας. Είναι η ισορροπία που χρειαζόμαστε για να εξισορροπήσουμε όλο το φάσμα των συναισθημάτων μας. Ο καθένας όταν έχει την επίγνωση του εαυτού του αντιλαμβάνεται πότε είναι να ανησυχήσει και να κινητοποιηθεί. Όταν οι σκέψεις είναι έντονα αρνητικές και αυτό χρονικά διαρκεί για μεγάλο διάστημα τότε οφείλει στον εαυτό του να βοηθηθεί, πως;;; Μιλώντας, μοιράζοντας με ένα οικείο πρόσωπο εκείνο που αισθάνεται, ή αυτό που τον προβληματίζει στην παρούσα φάση, επιλέγοντας να διαβάσει ένα βιβλίο, επισκέπτοντας ένα ειδικό που θα τον βοηθήσει να συνειδητοποιήσει την αιτία του μπλοκαρίσματος του και την συνέπεια που αυτό έχει στην ψυχική του ισορροπία.
    Πιο συγκεκριμένα θα ήταν άτοπο να χαρακτηρίζαμε εξωπραγματικές τις αρνητικές σκέψεις απελπισίας όταν η παρούσα φάση κάποιου είναι δύσκολη και ιδιαιτέρως ‘άσχημη. Συνήθως τα οικεία τους πρόσωπα προβάλλοντας την δική τους αγωνία δεν υπολογίζουν το εξής σημαντικό, ότι εκείνη την στιγμή όσα λόγια αισιοδοξίας και παρηγοριάς ν’ ακούσουν εκείνοι θα τα αποκρούσουν, θα μείνουν μόνο στο δικό τους «κλειστό καβούκι», μέχρι εκείνα τα θετικά λόγια και μηνύματα διεισδύσουν και ο ίδιος κινητοποιηθεί. Τα άτομα με καταθλιπτικά στοιχειά αντιμετωπίζουν σαφώς μεγαλύτερο ποσοστό αρνητικών σκέψεων από εκείνους που καταφέρνουν και ορίζουν τις καθημερινές δυσκολίες τους «αλλιώς», οι συνέπειες των συνεχιζόμενων αρνητικών σκέψεων στα καταθλιπτικά άτομα παρουσιάζονται ως, συνεχιζόμενες απώλειες, ψυχοσωματικά, εντάσεις, διακοπή κοινωνικής δικτύωσης (Allgood-Merten, Lewinsohn & Hops, 1990).
    Υπάρχουν περιπτώσεις όπου άνθρωποι με καταθλιπτικά στοιχεία, το κομμάτι της απαισιοδοξίας τους να είναι πιο ρεαλιστικό με κάποιον που θεωρείται «μη καταθλιπτικός», ερευνητικά δεδομένα έχουν δείξει ότι σκέψεις και ιδέες των απαισιόδοξων ατόμων δεν είναι σταθερές και υπάρχουν συνεχιζόμενες διαφοροποιήσεις που μπορεί να μετατραπούν σε αρνητικές και δυσλειτουργικές σε ρεαλιστικές και πραγματικές (Dykman, Horowitz, Abramson & Usher, 1991). Τα άτομα με μείζονα αρνητική διάθεση δείχνουν μία ακρίβεια στην εκτίμηση του ελέγχου τους κάτι που δεν παρουσιάζεται πάντα στους μη καταθλιπτικούς, οι οποίοι σε λειτουργικά ζητήματα υπερεκτιμούν τον έλεγχο τους και τον υποτιμούν όταν δεν τα πάνε καλά. (Alloy & Abramson, 1979) Αυτά τα δυσανάλογα «παιχνίδια» του μυαλού είναι πολλές φορές αξιοπερίεργα αλλά και μαγικά.

    Η απαισιοδοξία «σκοτώνει» μέχρι και τα καλύτερα αναλγητικά φάρμακα
    Έρευνα: Ο αρνητισμός στην θεραπεία
    Οι αρνητικές σκέψεις και η απαισιοδοξία εξουδετερώνουν την αποτελεσματικότητα ακόμα και των καλύτερων αναλγητικών φαρμάκων, σύμφωνα με μια νέα βρετανο-γερμανική επιστημονική έρευνα, η οποία αναδεικνύει τη σημαντική επίδραση των αρνητικών σκέψεων και προσδοκιών του ασθενούς στην ιατρική θεραπεία του.
Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι όντως ακόμη και ένα ισχυρό αναλγητικό μπορεί να αποδειχτεί αναποτελεσματικό, αν ο ασθενής είναι έντονα απαισιόδοξος, καχύποπτος και δεν πιστεύει ότι το φάρμακο μπορεί να "πιάσει". Αντίθετα, αν ο ασθενής κάνει θετικές σκέψεις και προσδοκά ότι το αναλγητικό θα του μειώσει τον πόνο, τότε το φάρμακο έχει διπλάσια φυσική ή βιοχημική αποτελεσματικότητα.
    Οι ερευνητές πιστεύουν ότι είναι πλέον δυνατό, απεικονίζοντας τη νευρωνική δραστηριότητα στον εγκέφαλο κάθε ασθενούς, να μετρούν αντικειμενικά σε ποιο βαθμό το φάρμακο δρα αποτελεσματικά στην περίπτωσή του, ανάλογα με το ποιες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται ή απενεργοποιούνται, πράγμα που, με τη σειρά του, εξαρτάται από τη νοητική στάση και την ψυχική κατάσταση (αρνητική ή θετική) του κάθε ατόμου.
    "Η επίδραση των προσδοκιών είναι αρκετά ισχυρή για να αυξάνει σημαντικά τα οφέλη από ένα φάρμακο, αλλά επίσης είναι δυστυχώς αρκετά ισχυρή για να αντισταθμίζει την αναλγητική δράση".. "Είναι εντυπωσιακό. Είναι ένα από καλύτερα αναλγητικά (σ.σ. το remifentanil), παρόλα αυτά ο εγκέφαλος μπορεί είτε να αυξήσει την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου, είτε να την εξουδετερώσει εντελώς".
Πηγή: ΑΠΕ -ΜΠΕ
    H συνεχιζόμενη αρνητική στάση σ΄ οτιδήποτε στην ζωή μας, γίνεται επιβεβαίωση ότι τελικά ναι, δεν αξίζει κάτι, ότι δεν θα πετύχει και αυτόματα η αυθυποβολή κάνει την εμφάνιση της. Όταν σκεφτόμαστε χωρίς πριν να ελέγξουμε όλες τις δυνατές πιθανότητες μιας πραγματικής και ρεαλιστικής κατάστασης και αυτόματα ο αρνητισμός θριαμβεύει τότε οι περισσότερες πιθανότητες της αποτυχίας είναι πλέον εμφανή. Κάποιοι «χρησιμοποιούν» αυτό τους το μοτίβο –της απαισιοδοξίας- για να επιβεβαιώσουν στην κρύπτη του μυαλού τους ότι όλα γυρίζουν γύρω τους αρνητικά
    ΑΥΤΟΕΚΠΛΗΡΟΥΜΕΝΗ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ
    Η τάση ζωής, που έγινε πεποίθηση, που συνεχίστηκε ως μοτίβο έρχεται να επιβεβαιώσει εκείνο που ο καθένας πιστεύει για την πορεία της ζωής του. Θα έλεγα ότι για κάποιες περιπτώσεις αυτό είναι και μία μορφή παραίτησης, άμυνας και άρνησης της πραγματικότητας. Δηλαδή αν ένας άνθρωπος για αρκετά χρόνια στην ζωή του πιστεύει σταθερά ότι τα πράγματα κυλάνε στην γύρω του με αρνητικότητα το πιστεύει αυτό και έχει και πολλά παραδείγματα για να το επιβεβαιώσει κιόλας. Όταν το δεν, επικρατεί σχεδόν πάντα μπροστά από μία κουβέντα τότε το δεν θα έρθει και θα εφαρμόσει στην καθημερινότητα του ανθρώπου, θα γίνουν ένα, θ’ αγαπιούνται και θα μισιούνται παράλληλα.....Θα αγαπιούνται για αυτή την σταθερή ασφάλεια που παρέχει ο ένας στον άλλον για χρόνια, και θα μισιούνται διότι ο ένας δεν αντέχει τελικά τον άλλον και χρειάζεται να ξεχωρίσουν. Σ’ αυτή την περίπτωση βοηθάει μόνο ένα ισχυρό κίνητρο.
    ΤΑ ΒΛΕΠΩ ΟΛΑ ΜΑΥΡΑ
    Οι αρνητικές σκέψεις που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος για τον εαυτό του, η ασταμάτητη αυστηρή αυτοκριτική και οι απαισιόδοξες προβλέψεις του για το μέλλον, επηρεάζουν την αντίληψη του για το πως πραγματικά είναι η δική του ζωή.

    Συχνά οι άνθρωποι με κατάθλιψη, λόγω ενός συγκεκριμένου τρόπου σκέψης, ενώ έχουν πετύχει κάτι πολύ σημαντικό, στην ουσία το βιώνουν ως μια αποτυχία ή ένα πισωγύρισμα. Θεωρούν ένα εμπόδιο ή μια δυσκολία σαν μια προσωπική αποτυχία.
    Η απαισιόδοξη αυτή προσέγγιση, τους κάνει να τα βλέπουν όλα μαύρα και ανέλπιδα. Έστω και εάν είναι επιτυχημένοι και έχουν αξιοζήλευτα αποτελέσματα στη ζωή, εντούτοις εγκλωβίζονται σε μια παγίδα αρνητικών σκέψεων που τους βασανίζει οδηγώντας τους στα αδιέξοδα της κατάθλιψης.
    Οι σκέψεις μας έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της διάθεσης μας. Η τάση στο να βλέπουμε περισσότερο την αρνητική μεριά των πραγμάτων παρά τα υπόλοιπα, μπορεί να φτάσει στο σημείο που να απομακρύνει κάθε χαρά από τη ζωή μας. Είναι όμως πολύ σημαντικό, ο καθένας από εμάς, να αναπτύξει τεχνικές αυτογνωσίας που θα του επιτρέπουν να ελέγχει τις σκέψεις του και κατά συνέπεια τη διάθεση του. Ένα τέτοιο επίτευγμα έχει πολλά να μας προσφέρει παράλληλα με την προστασία από την κατάθλιψη στα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο από αυτήν.
Για να επιτύχουμε τον έλεγχο των αρνητικών σκέψεων που μπορούν να μας παγιδεύουν σε ένα φαύλο κύκλο κατάθλιψης, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίζουμε εκείνους τους διαλογισμούς που τεχνητά μας δημιουργούν πλάνη οδηγώντας μας βαθύτερα στην κατάθλιψη.
    Αναγνωρίζοντας τον αρνητικό τρόπο σκέψης, είναι δυνατόν να επεμβαίνουμε έγκαιρα, να το διορθώνουμε ακόμα και εμείς οι ίδιοι στη γένεση του (αυτοβοήθεια), διακόπτοντας έτσι το φαύλο κύκλο που οδηγεί στην κατάθλιψη. (Πηγή: iatronet.gr)
    ΑΠΟ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΣΤΟ ΦΩΣ
    Το κακό που μπορεί να κάνει κάποιος στον εαυτό του έχει ένα συγκεκριμένο όριο, χρειάζεται μία ασπίδα για να προστατευτεί. Μέσα από την ανταμοιβή ένας απαισιόδοξος άνθρωπος θα αρχίσει να γίνεται ολοένα και σταθερά αισιόδοξος. Στην παιδική ηλικία όταν ένα παιδί δέχεται συνεχόμενα τιμωριτικές συμπεριφορές μεγαλώνοντας θα νιώθει ότι το αγαπούν τιμωρώντας το, οπότε το ίδιο θα νιώθει συνεχώς ενοχοποιημένο. Στην ενήλικη ζωή όμως οι ερμηνείες μεταλλάσσονται και δημιουργείται μία εσώτερη πάλη του παιδιού με τον ενήλικα. Χωρίς άμυνες, δισταγμούς και κρυφές πράξεις μπορεί κάποιος να ανοιχτεί στον ομήλικο του μόνο όταν έχει την πλήρη κατοχή της αυτογνωσίας του, ξέρεις ποιος είναι, τι συνδέσεις είχε κάνει με το παρελθόν του, ή ποιος νόμιζε ότι μπορεί να είναι. Πίσω από ένα άνθρωπο που διεκδικεί μέσα από την πάλη και την ένταση, βρίσκεται ένας ανοριοθέτητος άνθρωπος γεμάτος ανασφάλειες, φόβους και τρομαγμένες εσωτερικές σκέψεις, μόνο που εμείς οι άλλοι δεν θα δούμε αυτή την εικόνα εύκολα, μόνο όταν εκείνος θέλει να το αυτοαποκαλύψει και δεν χρειάζεται να γίνει με τα λόγια αρκεί η στάση του, η αλλαγή πάντα ξεχώριζε εξάλλου.
Ακούγοντας τις ανάγκες του εαυτού ο καθένας αρχίζει να μαθαίνει να συντονίζεται με ότι υπάρχει γύρω του όχι όμως απειλητικά αυτή την φορά, αλλά ισότιμα και ήρεμα, αισιόδοξα και θετικά, ρεαλιστικά και με ειλικρίνεια. Από την παιδική ηλικία συγχρονιζόμαστε να ακούμε και υπακούμε στις φωνές των μεγαλύτερων μας, καθοδηγούμαστε, χρειάζεται όμως να έρθει και εκείνη η δημιουργική φάση όπου αυτές οι «άλλες φωνές» να συγκοτάρονται με τις δικές μας και να γίνονται επιλογή όχι φόβος. Ο εαυτός χρειάζεται να τροφοδοτηθεί από ενθάρρυνση, δυσκολευόμαστε να πούμε ευχαριστώ και να δεχτούμε την καλοπροαίρετη κουβέντα του άλλου, κάποιοι μάλιστα αναρωτιούνται αν τους «δουλεύουν»!!! Στην δυσκολία να ακουστούν οι ανάγκες χάνεται και η δύναμη της φωνής και της ύπαρξης και τότε επέρχεται η αδυναμία και η παραίτηση λέμε συνεχώς «έλα μωρέ δεν πειράζει», δεν δίνουμε δεύτερες ή και τρίτες ευκαιρίες όχι σε κάποιον άλλον αλλά στον εαυτό μας να αναδείξουμε εκείνο που αξίζει να φανεί και να ξεχωρίσει.
    Για τους ανθρώπους εκείνους που μέλημα της ζωής τους είναι να αυτοκαταστρέφονται χωρίς να κατανοούν γιατί το κάνουν η ψυχοθεραπεία είναι ένας αρκετά σημαντικός τρόπος κάποιος να αρχίζει να χωρίζει από την αυτοκαταστροφική του ασφάλεια. Η καθοδήγηση προς την βοήθεια του εαυτού πολλές φορές είναι αρκετά δύσκολη διότι τα ισχυρά οδοφράγματα που κάποιοι «σημαντικοί άλλοι» έχουν στήσει δυσκολεύουν το άτομο να τα αποχωριστεί γιατί και εκείνος με τον καιρό συνέχιζε εκείνο που οι άλλοι είχαν αρχίσει. Η μετάθεση τους χρειάζεται χρόνο, πίστη και δυνατή θέληση. «Βγαίνοντας από την αρνητικότητα μπαίνεις στην πραγματική εικόνα της ζωής, την ατομικά ρεαλιστική πλευρά της»

ΟΤΑΝ ΤΟ ΣΩΜΑ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΝΑ ΜΙΛΗΣΕΙ

    Υπάρχουν φορές που το σώμα θέλει να κινητοποιήσει όλο το ανθρώπινο σύστημα όταν εκείνο έχει πιεστεί για ή σε κάτι. Πολλές φορές αφήνουμε τα συμπτώματα να φανούν στο σώμα μας για να αναρωτηθούμε και μετά να κινητοποιηθούμε. Είναι περισσότερο εύκολο κάποιος να προσπεράσει κάτι που μπορεί να τον θυμώνει, να τον πιέζει, να τον ενοχλεί, το σώμα όμως θα έρθει για να του υπενθυμίσει ότι μ’ αυτόν τον τρόπο απλώς το κουκουλώνει και στην ουσία του, δεν το αντιμετωπίζει. Οι περισσότεροι θέλουν να ακούσουν καθαρά από τον γιατό που έχουν επισκεφτεί ότι οργανικά είναι καλύτερα από ποτέ, για να αναρωτηθούν μετά «άρα τι μου συμβαίνει».
Οι περισσότεροι από εμάς, κάποιες στιγμές στη ζωή μας, ανατρέξαμε σε γιατρούς για ένα απλό ενόχλημα, κι ενώ κάναμε ένα σωρό εξετάσεις και αποκλείσαμε όλες τις εκδοχές, τελικά ακούσαμε το γιατρό μας να μας λέει ότι "είναι ψυχολογικό". Εκεί έρχεται και ο φόβος του καθενός, ότι, τι μπορεί πραγματικά να του συμβαίνει. Δυστυχώς η κοινωνία μας για αμυντικούς λόγους όποιος μπορεί να βρεθεί σε μία φάση μπερδέματος, «εσωτερικού σκαλώματος» ή απλά σε μία εσώτερη σύγχυση ερμηνεύεται με τον τίτλο «είναι τρελός». Είναι γεγονός ότι δεν έχουμε αντιληφθεί ακόμα πόσο σημαντικό ρόλο παίζει ο ψυχολογικός παράγοντας στη ζωή μας. Οι άνθρωποι, ακόμα και σήμερα, φοβούνται να εκφράσουν φόβους ή αδυναμίες τους σε ειδικούς, ενώ ξέρουν ότι αυτό είναι ένα σημαντικό κομμάτι της γιατρειάς τους. Τα σωματικά συμπτώματα, λοιπόν, που δεν προκαλούνται από οργανικά ή παθολογικά αίτια ονομάζονται ψυχοσωματικά. Είναι πολύ σημαντικό πριν προβούμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ψυχοσωματικό σύμπτωμα, θα πρέπει να είμαστε με την καθοδήγηση του γιατρού, απολύτως σίγουροι ότι δεν υπάρχει καμία οργανική αιτία.
    Τα συμπτώματα αυτά, αποτελούν την σωματοποιημένη εξωτερίκευση συναισθημάτων ή ψυχολογικών συγκρούσεων του ατόμου.
    Ένα απλό παράδειγμα: μπορεί να μας έχει ενοχλήσει μία συμπεριφορά ενός φιλικού μας προσώπου, σκεφτόμαστε να του μιλήσουμε και να του πούμε αυτό που μας έχει ενοχλήσει, αλλά παράλληλα το μετανιώνουμε ή προβάλλουμε άλλους λόγους και θέματα για να μη τον συναντήσουμε, υπάρχει φόβος, να πούμε αυτό που αισθανόμαστε, ή ότι θα κριθούμε;; Έτσι, κάθε φορά που είναι να συναντηθούμε νιώθουμε κάποια ενόχληση στο στομάχι, δυσφορία, ταχυκαρδία, μούδιασμα. Αναρωτιόμαστε για την έντονη σωματική ενόχληση και πηγαίνουμε στον γιατρό. Το μυαλό μας μπορεί να ξέχασε τα αρνητικά συναισθήματα που βιώναμε, το σώμα μας όχι. Χτυπάει «καμπανάκια» για να μας το θυμίζει, για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας.
    Επίσης , το ψυχοσωματικό σύμπτωμα μπορεί, να εξυπηρετεί ένα σκοπό, να διευκολύνει. Για παράδειγμα, μια γυναίκα εμφανίζει πολύ συχνά συμπτώματα πονοκεφάλου, για να αποφύγει τη σεξουαλική επαφή με τον άντρα της ή ένας υποψήφιος φοιτητής μπορεί να παθαίνει συχνές κρίσεις πανικού, γιατί δυσκολεύεται (εκείνος ή η οικογένεια) να φύγει από το πατρικό σπίτι.
    Οι ψυχολογικές συγκρούσεις πραγματώνονται συνήθως στο ασυνείδητο του ατόμου με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να τις ελέγξουμε, να τις χειριστούμε. Γι’ αυτό άλλωστε είναι δύσκολο να αντιμετωπίσουμε τις ψυχοσωματικές ενοχλήσεις μας. Ας σκεφτούμε πως η εκδήλωσή τους είναι μια ‘φωνή βοήθειας’ που κραυγάζει η ψυχή μας. Μόνο έτσι, θα την ακούγαμε.

    ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΧΩΡΙΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

    Οι περισσότεροι από εμάς στο άκουσμα της έννοιας κατάθλιψη μπορεί να τρομάξουμε, να θορυβηθούμε, να φοβηθούμε και στο τέλος να προσπαθήσουμε να κρυφτούμε από τον ίδιο μας τον ευατό. Κάποιοι μπαίνουν πολύ εύκολα να δώσουν ερμηνείες όταν αντικρίσουν μία συμπεριφορά σ’ ένα οικείο τους πρόσωπο που δεν είναι η σύνηθης. Παράδειγμα αρκετοί νομίζουν ότι βλέποντας κάποιον να είναι θλιμμένος να βιαστεί να τοποθετήσει την ταμπέλα ότι έχει κατάθλιψη, ακόμα και αν το σώμα έχει παρουσιάσει κάποια συμπτώματα, ή είναι ή όχι εμφανής στην διάθεση του, είναι θέμα «ταμπελοποίησης» να τοποθετηθεί κάποιος σε μία κατάσταση.
    Δικάιωμα να αισθάνονται όλοι διαφορετικά συναισθήματα σε διαφορετικές φάσεις της ζωής τους όλοι έχουν. Αυτό που είναι κυρίως να τους κινητοποιήσει είναι όταν αυτή η συμπεριφορά ή καλύτερα τα στοιχεία αυτής της συμπεριφοράς είναι επαναλαμβανόμενα και συχνά στην ένταση τους. Αρκετοί που έχουν κλινική κατάθλιψη έχουν την αίσθηση διαρκώς ότι είναι πιεσμένοι, λυπημένοι, απογοητευμένοι και αναστατωμένοι και στον καθένα να σωματοποιηθεί διαφορετικά από τον άλλον. Με κάποιο δερματικό σύμπτωμα, μ’ ένα πόνο, με πιέσεις στον αυχένα (εξου και το αυχενικό σύνδρομο). Το συναίσθημα του πόνου έπειτα από μία απώλεια έιναι μία φυσιολογική διαδιακασία για να ξεπεράσει κανείς το πλήγμα, στον καθένα όμως έχει και μία διαφορετική χρονική συχνότητα. Στην κλινική κατάθλιψη όταν το πένθος μετατραπεί σε μελαγχολία ή όταν μία απώλεια έχει δώσει ένα πολύ σοβαρό χτύπημα στην αυτοεκτίμηση του ατόμου τότε η κινητοποίηση είναι να γίνει άμεσα από το άτομο. Μερικά από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η διαρκής αυπνία, οι ανωμαλίες στην διατροφή, η δυσκολία συγκέντρωσης μνήμης ή η λήψη απόφασης.

    Όλες οι ασθένειες μπορούν να θεωρηθούν ως ψυχοσωματικές με την έννοια ότι η αντίδραση του μυαλού (ψυχή) μπορεί να εκδηλώσει μια σωματική νόσο (σώμα). Μερικές κλινικές ασθένειες μπορεί να επηρεαστούν πολύ από ψυχολογικούς παράγοντες. Τέτοιες είναι το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, η υπέρταση, το έλκος στομάχου και το έκζεμα. Σωματικά συμπτώματα μπορεί να προκληθούν από άγχος και αγωνία. Για παράδειγμα από το άγχος μπορεί να εκδηλωθούν πονοκέφαλοι ή μυϊκοί πόνοι. Αισθήματα αγωνίας και ανησυχίας μπορεί να οδηγήσουν σε ναυτία και διάρροια. Ο φόβος μπορεί να δημιουργήσει ταχυκαρδία, εφίδρωση, ή αίσθημα «κόμπου» στο στομάχι.
Πολλοί είναι οι λόγοι που οδηγούν στην ψυχοσωματική διαταραχή. Η πιο κοινή αιτία είναι όταν τα συναισθήματα καταπιέζονται και τότε αναγκαστικά εκδηλώνονται μέσω σωματικών συμπτωμάτων. Τα παιδιά μπορεί να μάθουν σε μια τέτοια συμπεριφορά και μετά αυτή να συνεχίζεται και στην ενήλικη ζωή τους. Προσωπικές δύσκολες καταστάσεις στο σπίτι ή στην εργασία, ένα διαζύγιο, μία μετακόμιση ή ένα πένθος μπορεί να καταλήξουν σε σωματικές εκδηλώσεις και να δυσχεραίνουν ήδη υπάρχουσες ασθένειες.
    Ίσως η πλειονότητα των ανθρώπων αντιμετωπίζοντας ένα βασανιστικό και χρόνιο σύμπτωμα κατέληξε να ακούσει ύστερα από πολλές και λεπτομερείς εξετάσεις ότι δεν υπάρχει κάποια προφανής αιτία και ότι το πρόβλημα είναι «ψυχολογικό», μια διάγνωση που δημιουργεί ανάμεικτα συναισθήματα με κυρίαρχο αυτό της ανασφάλειας και του άγχους, ενώ άρνηση και δυσπιστία κυριαρχούν. Ταυτόχρονα με όλα αυτά οι άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι κάποια διάγνωση δεν έγινε σωστά, κάποιες πληροφορίες δεν αξιολογήθηκαν σωστά ή ακόμη και μια διάχυτη αίσθηση επιστημονική ανεπάρκειας.
    Ο συνδυασμός όλων αυτών είναι απολύτως δικαιολογημένος και πολλές φορές επιβεβλημένος από την άγνοια αλλά και από τη μικρή έως ελάχιστη σημασία που δίνεται ή δινόταν στην ψυχική και συναισθηματική κατάσταση και στον κυρίαρχο ρόλο που διαδραματίζει αυτή σε όλες τις πτυχές της ζωής

    ΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΡΡΩΣΤΕΙΑ

    Σύμφωνα με την παράδοση της ιατρικής η αρρώστεια είναι η εκδήλωση μίας συγκεκριμένης οργανικής αιτιολογίας, στην οποία πρώτα γίνεται διάγνωση και μετά θεραπεία. (Κατάκη Χ. 2003). Σύμφωνα με την θεώρηση λοιπόν αυτή η αρρώστεια είναι ένα αποτέλεσμα αρκετών ιατρικών τα οποία μόλις εντοπιστούν επιχειρείται ώστε να καταπολεμηθούν. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι οι γνωστικοσυγκινησιακές κατασκευές επιδρούν στην σωματική υγεία η μονομερής αιτιά της επιστήμης δεν τις λαμβάνει υπόψην της, μ’ αποτέλεσμα η καθοριστική αντιμετώπιση μιας αρρώστειας να μην επιλύνεται άμεσα. (Morgeson, 1999).
    Στις ημέρες μας είναι λίγοι –ακόμα- εκείνοι που απευθύνονται σε ειδικούς της ψυχικής υγείας για την αντιμετώπιση των σωματικών τους συμπτωμάτων, αφού ακόμα και στην παραδοχή τους από τους ειδικούς ή από τους πάσχοντες είναι σχεδόν ανέφικτο να βρεθούν οι δομές που θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τα συμπτώματα αυτά ολιστικά. Η χώρα μας τουλάχιστον βρίσκεται ακόμα πολύ μακριά ώστε να κατατάξει στα πλαίσια της μία ολιστική συνενετική προσέγγιση της υγείας, όπου θα μπορούσε να οδηγεί σε μία αποτελεσματικότερη πρόληψη σε ψυχοκοινωνικά και οργανικά προβλήματα.
Η γεφύρωση ανάμεσα στο νου και το σώμα προχωρά μέσα από διεπιστημονικές έρευνες, κυρίως έμφαση δίνεται σε ότι αφορά την λειτουργία του εγκεφάλου. ( Cozolino, 2002) Κλάδοι όπως η νευροψυχολογία, είναι πεδίο όπου διεξάγεται ο αγώνας για την κατανόηση της σχέσης νου και σώματος. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα επηρεάζεται από παράγοντες που σχετίζονται με το ψυχολογικό και το ψυχοκοινωνικό τρόπο ζωής, όπως οι κρίσεις πανικού και ο τρόπος ζωής του καθενός. Το σtρες και η κατάθλιψη μειώνουν την αντίσταση των αντισομάτων, το πως όμως αντιδρά το ανοσοποιητικό σ’ ένα ενήλικα έχει να κάνει καθαρά με τα παιδικά του βιώματα. Από τον χώρο της ψυχοθεραπείας τόσο τα σωματικά όσο και τα ψυχολογικά συμπτώματα δεν είναι απαραίτητα άμεσα συνδεδεμένα με κάποια αντικειμενικά κριτήρια στρες, αλλά με τον τρόπο που ένα συγκεκριμένο ερέθισμα αξιολογείται από εκείνο που το λαμβάνει. Έχει άμεση σχέση ο τρόπος αξιολόγησης ενός συμβάντος από το κάθε άτομο χωριστά. Το σωματοποιημένο στρες (Cummings, 2001) είναι ένας κύριος λόγος που αρκετοί κυρίως στις ΗΠΑ επισκέπτονται ειδικούς ψυχικής υγείας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπάρχει κάποια οργανική αιτία παρολαυτά. Με κινητήριο την ψυχοθεραπεία κάποιος δύναται να αντιμετωπίση τα σωματικά συμπτώματα αλλά και τα ψυχοκοινωνικά προβλήματα που παρουσιάζονται. Τα οργανικά και ψυχοκοινωνικά συμπτώματα αντιμετωπίζονται ως εκδηλώσεις της λειτουργίας ολόκληρου του οικογενειακού συστήματος, μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή εκδήλωσης, στην μείωση ή και στην απάλειψη σωματικών διαταραχών του ίδιου του ατόμου αλλά και της οικογένειας του. Κάποιος θα αναρωτιέται πως η οικογένεια μπορεί να επηρεαστεί από το ένα μέλος της στην εμφάνιση ή και στην εκδήλωση κάποιων σωματικών συμπτωμάτων.! Η οικογένεια αλλά και όλες οι ευρύτερες κοινωνικές ομάδες ορίζονται ως βιοψυχοκοινωνικά συστήματα τα οποία ανταλάσσουν ύλη και ενέργεια με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας τους. Ως ψυχοκοινωνική και βιολογική δομή μπορεί να είναι ξεχωριστή αλλά είναι αλληλένδετη έννοια (Miller, 1978 Laszio, 1979) Τα ονοματιζόμενα ψυχοσωματικά που αντιμετωπίζει μεγάλο εύρος του πληθυσμού, ξεκινούν από πονοκεφάλους, καρδιοπάθειες, κακοήθεις όγκους, αλλά και ατυχήματα. Η υγεία του καθενός και η ασθένεια θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα ενιαίο και συλλογικό φαινόμενο. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως ένας μικρός πληθυσμιακός αριθμός απευθύνεται σε ειδικούς ψυχικής υγείας με αίτημα οργανικές ασθένειες. Τα δικά τους συμπτώματα ή ακόμα και εκείνων των μελών τους μπορεί να αναφερθούν συχνά ανάμεσα σε άλλα προβλήματα που τους απασχολούν ή που προκύπτουν στο πλαίσιο μιας αφήγησης της προσωπικής οικογενειακής τους ιστορίας.     Εξάλλου στην διάρκεια μιας ψυχοθεραπείας οι συνδέσεις μεταξύ των αδιεξόδων που μπορούν να νιώθουν τα μέλη γίνεται με αυθόρμητο τρόπο. Αρκετοί μπορούν να κάνουν συνδέσεις με γεγονότα και ιστορίες που μπορεί αν έχουν διεξαχθεί μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο όπως όταν κάποιος καταστραφεί οικονομικά μπορεί να φτάσει σ’ ένα σημείο τον εαυτό του όπου να μην επιθυμεί να μην ζει και έτσι να χάσει την ζωή του. Ή μία μητέρα που δηλώνει σχεδόν πάντα στην ζωή της φιλάσθενη και χωρίς να είναι ευτυχισμένη, τα μέλη της την θυμούνται σχεδόν πάντα άρρωστη και μόλις μεγαλώσουν τα παιδιά και κάπως «τακτοποιηθούν» μία έντονη ασθένεια μπορεί να είναι και καταλυτική για την ζωή της. Η επίγνωση ότι ο ψυχισμός επηρεάζει την λειτουργία του οργανισμού είναι βαθιά ριζωμένη ως άποψη στην συνείδηση του ανθρώπου. Είναι λίγοι εκείνοι που αντιδρούν στην εμφάνιση των ψυχοκοινωνικών παραγόντων και στην σημασία τους στην σωματική υγεία.

    Βασική συνθήκη δημιουργίας των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων είναι το άγχος, το στρες η ψυχική πίεση που δεν εκδηλώνονται και δεν αντιμετωπίζονται. Καταπιεσμένα συναισθήματα, απωθημένες σκέψεις που βρίσκονται καλά κρυμμένα και δεν θέλουμε να τα επικοινωνήσουμε ή πολλές φορές δεν έχουμε τη δύναμη να τα αντιμετωπίσουμε βρίσκουνε τρόπο έκφρασης μέσα από το σώμα. Με τον τρόπο αυτό, μέσω του συμπτώματος εξακολουθούν να μας υπενθυμίζουν την παρουσία τους και να κάνουν ακόμη πιο ισχυρή την ύπαρξη τους μέσα μας.

    Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα μπορούν να εξυπηρετούν ένα σκοπό, να διευκολύνουν έμμεσα το άτομο στην πραγματοποίηση ενός επιθυμητού στόχου. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος μισεί την εργασία του, το εργασιακό του περιβάλλον, αρνητικά συναισθήματα γεμίζουν για μεγάλο χρονικό διάστημα τη ζωή του. Μολαταύτα, δεν έχει τη δύναμη για πολλούς παράγοντες να παραιτηθεί, τα αρνητικά συναισθήματα και όλη αυτή η καταπίεση εκφράζονται μέσα από σοβαρά επαναλαμβανόμενα σωματικά συμπτώματα που τον καθηλώνουν σε συνεχείς απουσίες από τη δουλειά και αναρρωτικές άδειες που σαν αποτέλεσμα έχουν την απόλυση του.

    Σε κάθε περίπτωση μέσα από ποικίλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο καθένας από εμάς στην προσπάθεια του να επιβιώσει και να προσαρμοστεί μέσα στο περιβάλλον είναι γεγονός ότι η πραγματική φωνή της ψυχής μας θα εκφραστεί όσο και να προσπαθούμε να μειώσουμε την ένταση της ή να την αγνοήσουμε. Η σύγχρονη συμβουλευτική προσφέρει βοήθεια σε αυτή ακριβώς την κατεύθυνση κι αυτό μπορεί να γίνει με σύντομο αλλά και ουσιαστικό τρόπο φτάνει ο καθένας από εμάς να έχει πραγματικά τη θέληση να ακούσει τον εσωτερικό του εαυτό και να μεταβάλλει τη στάση του.