ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ
Ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων βιώνουν σεξουαλική κακοποίηση στις οικογένειές τους. Πολλά από τα χαρακτηριστικά που συνδέονται με κακή πρόγνωση όσον αφορά στα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης είναι πιθανόν να συνδέεται με περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης στην οικογένεια. Ένα σημαντικό ποσοστό θυμάτων επαναλαμβανόμενης σεξουαλικής κακοποίησης στην οικογένεια υποφέρουν από έντονα ψυχικά και σωματικά προβλήματα.
Ο θύτης είναι συνήθως ένα σημαντικό πρόσωπο στη ζωή του θύματος (συγγενής, σύζυγος) με τον οποίο το άτομο συνδέεται με συναισθηματικούς θεσμούς ή εξαρτάται οικονομικά από αυτό. Επομένως, ένα άτομο στο οποίο το θύμα στρέφεται για υποστήριξη, ταυτόχρονα συνδέεται με συναισθήματα ανασφάλειας, πόνου και θυματοποίησης. Έτσι, η οικογένεια μετατρέπεται σε πηγή άγχους παρά υποστήριξης.
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΣΥΖΥΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ
Η διαδικασία του ορισμού της σεξουαλικής κακοποίησης στη συζυγική σχέση είναι “προβληματική”. Αντικειμενικοί παράγοντες που υπάρχουν στο ορισμό της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, όπως ο τύπος της πράξης, η ηλικία του παιδιού, η δύναμη δεν είναι εφαρμόσιμοι σε αυτή την κατηγορία. Το μόνο σαφές χαρακτηριστικό της συζυγικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι εάν ο σύντροφος συμμετέχει στη σεξουαλική δραστηριότητα παρά τη θέληση του- χωρίς τη συναίνεσή του, όπως σε περιπτώσεις που ο ένας σύντροφος ασκεί σωματική πίεση στον άλλο για να κάνουν σεξ ή όταν ο ένας σύντροφος δεν έχει τις αισθήσεις του κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις που η συγκατάβαση του ενός συντρόφου δεν είναι ξεκάθαρη.
Γυναίκες με χαμηλό μορφωτικό- οικονομικό επίπεδο είναι πιθανότερο να βιώσουν σεξουαλική κακοποίηση από τους συζύγους τους. Επίσης, έχει βρεθεί ότι γυναίκες που είχαν σεξουαλικά κακοποιηθεί στα παιδικά τους χρόνια ήταν 3 φορές πιθανότερο να κακοποιηθούν από τους συζύγους τους (Russell, 1990).
Πολλές από αυτές τις γυναίκες κατηγορούν τον εαυτό τους, εν μέρει για τη σεξουαλική κακοποίηση από τους συζύγους τους, πιστεύοντας ότι είναι σεξουαλικά ανεπαρκείς για τους συζύγους τους.
Ο Bowker (1983) υποστήριξε ότι σε γάμους όπου οι γυναίκες είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά από τους συζύγους τους είχαν συνολικά χαμηλότερη ποιότητα από γάμους που υπήρχε σωματική, ψυχολογική κακοποίηση, αλλά όχι σεξουαλική. Επιπλέον, οι Shields και Hanneke (1983) υποστήριξαν ότι η συζυγική σεξουαλική κακοποίηση οδηγεί σε μείωση της αυτοεκτίμησης και της συζυγικής ικανοποίησης, ακόμη και όταν δεν υπήρχαν άλλες μορφές συζυγικής βίας.
Οι συνέπειες της συζυγικής σεξουαλικής κακοποίησης, όσον αφορά στα μικρά παιδιά, είναι δύσκολο να διαχωρίσουν τη σεξουαλική κακοποίηση από άλλες μορφές κακοποίησης μεταξύ των γονέων ωστόσο τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να το διαχωρίσουν. Οι συνέπειες έχουν επιρροή στην ψυχική τους κατάσταση και στη συμπεριφορά τους και επιπλέον επηρεάζουν τη μετέπειτα σεξουαλική τους ανάπτυξη και τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο.
Όσον αφορά στην αιτιολογία της συζυγικής σεξουαλικής κακοποίησης, δεν έχει βρεθεί κάποιος συγκεκριμένος παράγοντας που να δικαιολογεί γιατί κάποιοι άντρες είναι επιρρεπείς να κακοποιούν σεξουαλικά τις γυναίκες τους από κάποιους άλλους.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΣΥΖΥΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ
Οι συνέπειες της ψυχολογικής κακοποίησης μεταξύ των συζύγων έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο για τους συντρόφους όσο και για τα παιδιά τους.
Πολλές κακοποιημένες γυναίκες από τους συζύγους τους έχουν δηλώσει ότι φοβούνται περισσότερο τη ψυχολογική βία από την σωματική. Ωστόσο, έχει βρεθεί ότι η ψυχολογική κακοποίηση και από τους δύο συντρόφους οδηγεί στη σωματική βία.
Για τις γυναίκες, οι συνέπειες εστιάζονται σε μείωση της αυτοεκτίμησης.
Όσον αφορά στις συνέπειες στα παιδιά εστιάζονται σε ένα εύρος προβλημάτων προσαρμογής και συμπεριφοράς όπως, επιθετικότητα, παραπτωματική συμπεριφορά, κατάθλιψη, άγχος, χαμηλή εκπαιδευτική και κοινωνική απόδοση.
Έχει τεθεί ότι τα παιδιά συνήθως αντιδρούν προκλητικά για να μεταβάλλουν την προσοχή των γονέων μακριά από τα συζυγικά τους προβλήματα. Κάποιες γυναίκες σε βίαιες σωματικά και ψυχολογικά σχέσεις περιέγραφαν περιστατικά όπου τα παιδιά προσπαθούσαν να εμποδίσουν την επιδείνωση της βίας μεταξύ των γονιών κάνοντας κάτι που θα αποσπούσε την προσοχή τους από τον καυγά. Ωστόσο, αυτές οι στρατηγικές απόσπασης της προσοχής περιελάμβαναν διάφορες προβληματικές συμπεριφορές που περιείχαν βία από την πλευρά των παιδιών.
Παρόλα αυτά, οι μορφές της ψυχολογικής βίας δεν έχουν να κάνουν μόνο με μορφές έντασης και απειλής , αλλά και με απομόνωση / αποχωρισμό. Οι συνέπειες του συζυγικού χωρισμού στα παιδιά είναι σοβαρές στη συναισθηματική τους ανάπτυξη. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη συστημική θεωρία, όταν οι γονείς είναι σε διάσταση, τα παιδιά δημιουργούν προβλήματα ή συμπτώματα για να επανασυνδέσουν τους γονείς.
Όσον αφορά στα νέα ζευγάρια, η ψυχολογική βία στην αρχή της σχέσης αποτελεί έναν σημαντικό συντελεστή πρόγνωσης σωματικής βίας στη σχέση.
ΣΥΖΥΓΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ : ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ
Συχνά, στη βιβλιογραφία αναφέρεται ο όρος «βία στην οικογένεια», ο οποίος περιλαμβάνει ουδετερότητα χωρίς να δίνεται έμφαση στις διάφορες μορφές βίας και κακοποίησης που υφίστανται οι γυναίκες. Γι΄ αυτό το λόγο υποστηρίζεται ότι θα πρέπει να μελετηθεί διεξοδικότερα ο ρόλος και οι συνέπειες που έχει η βία στη καθημερινότητα και σε όλους τους τομείς της ζωής των γυναικών.
Σε ένα σύνολο ερευνών τα τελευταία 20 χρόνια διαπιστώθηκε ότι οι μορφές και τα είδη της βίας στην οικογένεια δεν είναι τα ίδια για όλες τις οικογένειες που βιώνουν βίαιες διαμάχες. Βασικές και σχετικά ήπιες μορφές βίας σε επεισόδια συζυγικής βίας είναι συχνά στο γενικό πληθυσμό, ενώ μορφές σοβαρής βίας συναντώνται συχνότερα σε κλινικά δείγματα πληθυσμού. Ο φαύλος κύκλος βίας που συνδέεται με το σύνδρομο των κακοποιημένων γυναικών συναντάται σε σοβαρότερης μορφής συζυγική βία.
Οι κοινές δυναμικές αλληλεπίδρασης στην βία είναι : αντίδραση στο χάσιμο του ελέγχου, μη- ανταποκρινόμενες εξαρτητικές ανάγκες, φόβος, άγχος, σύγχυση και απειλή στην αυτό-εκτίμηση.
Η βία από τις γυναίκες, παρόλο που έχει μελετηθεί λιγότερο από τη βία των αντρών, διαφέρει σε σχέση με το μεγαλύτερο ποσοστό σωματικών και ψυχολογικών τραυμάτων που υφίστανται οι γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Επιπλέον, οι γυναίκες είναι σε μεγαλύτερο ρίσκο για ένα σύστημα θυματοποίησης το οποίο περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική κακοποίηση.
Ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων βιώνουν σεξουαλική κακοποίηση στις οικογένειές τους. Πολλά από τα χαρακτηριστικά που συνδέονται με κακή πρόγνωση όσον αφορά στα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης είναι πιθανόν να συνδέεται με περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης στην οικογένεια. Ένα σημαντικό ποσοστό θυμάτων επαναλαμβανόμενης σεξουαλικής κακοποίησης στην οικογένεια υποφέρουν από έντονα ψυχικά και σωματικά προβλήματα.
Ο θύτης είναι συνήθως ένα σημαντικό πρόσωπο στη ζωή του θύματος (συγγενής, σύζυγος) με τον οποίο το άτομο συνδέεται με συναισθηματικούς θεσμούς ή εξαρτάται οικονομικά από αυτό. Επομένως, ένα άτομο στο οποίο το θύμα στρέφεται για υποστήριξη, ταυτόχρονα συνδέεται με συναισθήματα ανασφάλειας, πόνου και θυματοποίησης. Έτσι, η οικογένεια μετατρέπεται σε πηγή άγχους παρά υποστήριξης.
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΣΥΖΥΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ
Η διαδικασία του ορισμού της σεξουαλικής κακοποίησης στη συζυγική σχέση είναι “προβληματική”. Αντικειμενικοί παράγοντες που υπάρχουν στο ορισμό της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, όπως ο τύπος της πράξης, η ηλικία του παιδιού, η δύναμη δεν είναι εφαρμόσιμοι σε αυτή την κατηγορία. Το μόνο σαφές χαρακτηριστικό της συζυγικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι εάν ο σύντροφος συμμετέχει στη σεξουαλική δραστηριότητα παρά τη θέληση του- χωρίς τη συναίνεσή του, όπως σε περιπτώσεις που ο ένας σύντροφος ασκεί σωματική πίεση στον άλλο για να κάνουν σεξ ή όταν ο ένας σύντροφος δεν έχει τις αισθήσεις του κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας. Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις που η συγκατάβαση του ενός συντρόφου δεν είναι ξεκάθαρη.
Γυναίκες με χαμηλό μορφωτικό- οικονομικό επίπεδο είναι πιθανότερο να βιώσουν σεξουαλική κακοποίηση από τους συζύγους τους. Επίσης, έχει βρεθεί ότι γυναίκες που είχαν σεξουαλικά κακοποιηθεί στα παιδικά τους χρόνια ήταν 3 φορές πιθανότερο να κακοποιηθούν από τους συζύγους τους (Russell, 1990).
Πολλές από αυτές τις γυναίκες κατηγορούν τον εαυτό τους, εν μέρει για τη σεξουαλική κακοποίηση από τους συζύγους τους, πιστεύοντας ότι είναι σεξουαλικά ανεπαρκείς για τους συζύγους τους.
Ο Bowker (1983) υποστήριξε ότι σε γάμους όπου οι γυναίκες είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά από τους συζύγους τους είχαν συνολικά χαμηλότερη ποιότητα από γάμους που υπήρχε σωματική, ψυχολογική κακοποίηση, αλλά όχι σεξουαλική. Επιπλέον, οι Shields και Hanneke (1983) υποστήριξαν ότι η συζυγική σεξουαλική κακοποίηση οδηγεί σε μείωση της αυτοεκτίμησης και της συζυγικής ικανοποίησης, ακόμη και όταν δεν υπήρχαν άλλες μορφές συζυγικής βίας.
Οι συνέπειες της συζυγικής σεξουαλικής κακοποίησης, όσον αφορά στα μικρά παιδιά, είναι δύσκολο να διαχωρίσουν τη σεξουαλική κακοποίηση από άλλες μορφές κακοποίησης μεταξύ των γονέων ωστόσο τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να το διαχωρίσουν. Οι συνέπειες έχουν επιρροή στην ψυχική τους κατάσταση και στη συμπεριφορά τους και επιπλέον επηρεάζουν τη μετέπειτα σεξουαλική τους ανάπτυξη και τις σχέσεις τους με το άλλο φύλο.
Όσον αφορά στην αιτιολογία της συζυγικής σεξουαλικής κακοποίησης, δεν έχει βρεθεί κάποιος συγκεκριμένος παράγοντας που να δικαιολογεί γιατί κάποιοι άντρες είναι επιρρεπείς να κακοποιούν σεξουαλικά τις γυναίκες τους από κάποιους άλλους.
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΗ ΣΥΖΥΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ
Οι συνέπειες της ψυχολογικής κακοποίησης μεταξύ των συζύγων έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο για τους συντρόφους όσο και για τα παιδιά τους.
Πολλές κακοποιημένες γυναίκες από τους συζύγους τους έχουν δηλώσει ότι φοβούνται περισσότερο τη ψυχολογική βία από την σωματική. Ωστόσο, έχει βρεθεί ότι η ψυχολογική κακοποίηση και από τους δύο συντρόφους οδηγεί στη σωματική βία.
Για τις γυναίκες, οι συνέπειες εστιάζονται σε μείωση της αυτοεκτίμησης.
Όσον αφορά στις συνέπειες στα παιδιά εστιάζονται σε ένα εύρος προβλημάτων προσαρμογής και συμπεριφοράς όπως, επιθετικότητα, παραπτωματική συμπεριφορά, κατάθλιψη, άγχος, χαμηλή εκπαιδευτική και κοινωνική απόδοση.
Έχει τεθεί ότι τα παιδιά συνήθως αντιδρούν προκλητικά για να μεταβάλλουν την προσοχή των γονέων μακριά από τα συζυγικά τους προβλήματα. Κάποιες γυναίκες σε βίαιες σωματικά και ψυχολογικά σχέσεις περιέγραφαν περιστατικά όπου τα παιδιά προσπαθούσαν να εμποδίσουν την επιδείνωση της βίας μεταξύ των γονιών κάνοντας κάτι που θα αποσπούσε την προσοχή τους από τον καυγά. Ωστόσο, αυτές οι στρατηγικές απόσπασης της προσοχής περιελάμβαναν διάφορες προβληματικές συμπεριφορές που περιείχαν βία από την πλευρά των παιδιών.
Παρόλα αυτά, οι μορφές της ψυχολογικής βίας δεν έχουν να κάνουν μόνο με μορφές έντασης και απειλής , αλλά και με απομόνωση / αποχωρισμό. Οι συνέπειες του συζυγικού χωρισμού στα παιδιά είναι σοβαρές στη συναισθηματική τους ανάπτυξη. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τη συστημική θεωρία, όταν οι γονείς είναι σε διάσταση, τα παιδιά δημιουργούν προβλήματα ή συμπτώματα για να επανασυνδέσουν τους γονείς.
Όσον αφορά στα νέα ζευγάρια, η ψυχολογική βία στην αρχή της σχέσης αποτελεί έναν σημαντικό συντελεστή πρόγνωσης σωματικής βίας στη σχέση.
ΣΥΖΥΓΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ : ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ
Συχνά, στη βιβλιογραφία αναφέρεται ο όρος «βία στην οικογένεια», ο οποίος περιλαμβάνει ουδετερότητα χωρίς να δίνεται έμφαση στις διάφορες μορφές βίας και κακοποίησης που υφίστανται οι γυναίκες. Γι΄ αυτό το λόγο υποστηρίζεται ότι θα πρέπει να μελετηθεί διεξοδικότερα ο ρόλος και οι συνέπειες που έχει η βία στη καθημερινότητα και σε όλους τους τομείς της ζωής των γυναικών.
Σε ένα σύνολο ερευνών τα τελευταία 20 χρόνια διαπιστώθηκε ότι οι μορφές και τα είδη της βίας στην οικογένεια δεν είναι τα ίδια για όλες τις οικογένειες που βιώνουν βίαιες διαμάχες. Βασικές και σχετικά ήπιες μορφές βίας σε επεισόδια συζυγικής βίας είναι συχνά στο γενικό πληθυσμό, ενώ μορφές σοβαρής βίας συναντώνται συχνότερα σε κλινικά δείγματα πληθυσμού. Ο φαύλος κύκλος βίας που συνδέεται με το σύνδρομο των κακοποιημένων γυναικών συναντάται σε σοβαρότερης μορφής συζυγική βία.
Οι κοινές δυναμικές αλληλεπίδρασης στην βία είναι : αντίδραση στο χάσιμο του ελέγχου, μη- ανταποκρινόμενες εξαρτητικές ανάγκες, φόβος, άγχος, σύγχυση και απειλή στην αυτό-εκτίμηση.
Η βία από τις γυναίκες, παρόλο που έχει μελετηθεί λιγότερο από τη βία των αντρών, διαφέρει σε σχέση με το μεγαλύτερο ποσοστό σωματικών και ψυχολογικών τραυμάτων που υφίστανται οι γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Επιπλέον, οι γυναίκες είναι σε μεγαλύτερο ρίσκο για ένα σύστημα θυματοποίησης το οποίο περιλαμβάνει σωματική, σεξουαλική, συναισθηματική κακοποίηση.