Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2012

Στο κλουβί της συλλογικής μας «νεύρωσης»

    Γράφει ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΣΑΜΠΑΖΙΩΤΗΣ, ψυχολόγος, sabaziotis@gmail.com

    Πηγή: enet.gr

    Νεύρωση. Μία λέξη με ιστορία 250 ετών. Αγχος, φοβίες, κατάθλιψη, υποσυνείδητο, άλυτες συγκρούσεις. Ο Φρόιντ και ο Γιούνγκ πρώτοι μίλησαν τον 20ό αιώνα για τη νεύρωση. Οι ψυχίατροι του DSM αποφάσισαν να μη χρησιμοποιούν πια τη συγκεκριμένη λέξη στην ψυχιατρική διάγνωση.
    Τι εννοούμε όταν μιλάμε για νεύρωση, όμως; Συνήθως αναφερόμαστε στην κρίση άγχους, στην κρίση πανικού, σε μια εμμονή. Μπορούμε όμως να αναγνωρίσουμε ίχνη, πτυχές, «αίσθηση» νεύρωσης σε καταστάσεις και καθημερινά βιώματα που αντιμετωπίζουμε όλοι, διαγνωσμένοι και μη;
    Ας δούμε κάποια από τα χαρακτηριστικά της νεύρωσης• για παράδειγμα, τη διαταραχή πανικού.
* Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού εκδηλώνονται ξαφνικά, σε ουδέτερο χρόνο και χώρο, εκεί που δεν τα περιμένουμε. Βιώνεται ως μια κατάσταση που εισβάλλει στη ζωή μας «από το πουθενά».
* Τα συμπτώματα έχουν χαρακτηριστικά φυσικού φαινομένου. Πολλές φορές περιγράφονται σαν σεισμός. Δεν μπορείς να προβλέψεις πότε και πώς θα εκδηλωθούν, νιώθεις ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα γι' αυτό, ότι σε ξεπερνά.
* Για να μπορέσεις να διαχειριστείς αυτό που σου συμβαίνει, αναγκάζεσαι να αλλάξεις συνήθειες και συμπεριφορές... να φορέσεις μια μάσκα, να αλλάξεις πρόσωπο... μια συνήθης περιγραφή είναι η εξής: «...Από τότε άρχισα να μην πηγαίνω πουθενά από το φόβο ότι θα με ξαναπιάσει κρίση, αποκόπηκα από φίλους και συνήθειες».
* Τα συμπτώματα μας κλέβουν το χρόνο, δεν μας αφήνουν να ζούμε το παρόν και να απολαμβάνουμε αυτό που έχουμε. Αντίθετα, ζούμε περιμένοντας πότε θα μας περάσει, πότε θα είναι καλύτερα τα πράγματα.
    Αναγνωρίζουμε άραγε αντίστοιχα χαρακτηριστικά με αυτά, για παράδειγμα στο εργασιακό μας περιβάλλον, ιδίως τον τελευταίο καιρό; Η ανασφάλεια για το αύριο, η αγωνία αν θα έχουμε τα απαραίτητα, το άγχος της απόλυσης και της ανεργίας, η απογοήτευση στη διεκδίκηση εργασίας, ο πόνος, η ματαίωση... Υπάρχουν ομοιότητες με τα χαρακτηριστικά μιας «νεύρωσης», που κατακλύζει τα πάντα, απέναντι στην οποία νιώθει κανείς αβοήθητος;
    Φοράμε άραγε μάσκα, υποδυόμαστε ρόλους, όταν αντιμετωπίζουμε τη δυναμική μιας σχέσης ή μιας κατάστασης παγιωμένης χρόνια, είτε αυτή αφορά τη γονεϊκή μας οικογένεια και καταστάσεις που μας κάνουν να ξανανιώθουμε αβοήθητοι όπως όταν ήμασταν μικροί, μας πονάνε, μας κακοποιούν, μας πληγώνουν; Νεύρωση μπορεί να είναι να κουβαλάς αυτά που σκέφτονται και περιμένουν οι άλλοι από σένα, οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι σύντροφοι, τα παιδιά, η κοινωνία, το αφεντικό σου. Νεύρωση μπορεί να είναι να υπομένεις την κακοποίηση, να ρουφιέσαι από τη στάση του εργοδότη, του υπουργού, της αστυνομίας, της τρόικας, του γείτονα, του γονιού...
    Τέτοιες καταστάσεις, και σε μεγάλο βαθμό αυτό που ζούμε τον τελευταίο καιρό στην Ελλάδα και ίσως σιγά σιγά στο δυτικό κόσμο, μοιάζουν με ένα φυσικό φαινόμενο που εισβάλλει στη ζωή μας, την ανατρέπει και πολλές φορές νιώθουμε ότι δε μπορούμε να κάνουμε κάτι. Μας κάνει να φοράμε μια «μάσκα», ν' αλλάζουμε κι ακόμα μας κλέβει το χρόνο, δεν ευχαριστιόμαστε, αλλά περιμένουμε αν και πότε θα περάσει...
    Στην ψυχοθεραπεία ο θεραπευόμενος οδηγείται στο να ανακαλύψει μέσα του τις πηγές που μπορούν να τον βοηθήσουν να αναπλαισιώσει το «πρόβλημά του», τις συμπεριφορές του, τον εαυτό του... Να ξαναδιαβάσει, όπως λέμε, την ιστορία του. Θα μπορούσε, άραγε, κάτι αντίστοιχο να μας βοηθήσει τώρα που βρισκόμαστε ενώπιον μιας συλλογικής «νεύρωσης»;
    Μια αρχή είναι η «στροφή στον εαυτό μου», να αναρωτηθώ τι θέλω, τι νιώθω, πώς θέλω να ζω, να δουλεύω, ποιο είναι το προσωπικό μου νόημα στις επιλογές μου, ώστε να διαχωριστώ από όλο αυτό που συμβαίνει τριγύρω μου. Να διαφοροποιηθώ, να δω τα όριά μου, τι απολαμβάνω, ποιες είναι οι αξίες μου, τι μπορεί να κάνω για μένα και αντίστοιχα τι μου έχει «φορεθεί» ή έχω μάθει να το κάνω χρόνια...
    Κι όπως στη νεύρωση προσπαθούμε να αποβάλουμε το προσωπείο, για παράδειγμα του αγοραφοβικού που αναγκάζεται να κλείνεται στο σπίτι του και να σταματάει την κανονική ροή της ζωής, έτσι και στην περίπτωση αυτής της «συλλογικής νεύρωσης» ένας δρόμος είναι να αλλάξουμε αυτό το προσωπείο.
    Σίγουρα οι αλλαγές που συμβαίνουν τελευταία σοκάρουν, πονούν, ακινητοποιούν. Ωστόσο είναι στο χέρι μας να αναρωτηθούμε: Είναι δικό μου αυτό το προσωπείο; Ετσι θέλω να ζω; Μπορώ να βγω από αυτό; Μπορώ να αμφισβητήσω τη «νεύρωση» και να πιστέψω ότι μπορώ να κάνω κάτι γι' αυτό; Κι αν δεν μπορώ μόνος, ποιος μπορεί να με βοηθήσει;
    Φτωχαίνω, έχασα τη δουλειά μου... δεν έχω να πληρώσω χαράτσια και λογαριασμούς, ακούω πόσο άσχημα είναι τα πράγματα και πόσο χειροτερεύουν... Τι μπορώ να κάνω; Για τον καθένα αυτό είναι διαφορετικό κι έχει να κάνει με τα θέλω του, τις δυνατότητές του, τις αξίες του, το προσωπικό νόημα στη ζωή... Μπορεί να είναι από το να αναζητήσει μια άλλη δουλειά, να αλλάξει τρόπο ζωής, να επιλέξει από πού ενημερώνεται, τι συζητάει και με ποιους, μέχρι το να πάει να ζήσει σε έναν άλλον τόπο, να μεταναστεύσει, να μάθει να ζει με λιγότερα, να αναζητήσει άλλους ανθρώπους που περνούν το ίδιο με εκείνον, να διεκδικήσει, να βγει στο δρόμο, να συναντήσει κόσμο... να κάνει κάτι...
    Τώρα που χάνουμε πολλά, μας δίνεται η ευκαιρία τόσο να αναρωτηθούμε για τη ζωή που επιλέγουμε να ζήσουμε όσο και να φροντίσουμε τον εαυτό μας. Διαφορετικά, το «κλουβί της νεύρωσης», ατομικής και κοινωνικής, μπορεί να μας παγιδέψει...
    Την ίδια στιγμή, δεν είμαστε μόνοι: η δυσκολία, ο πόνος αφορούν όλο και περισσότερους πια και προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να απευθυνθούμε στους ανθρώπους γύρω μας. Είναι ευκαιρία να συναντηθούμε: ολοένα και περισσότερα δίκτυα αναπτύσσονται, είτε σε πλατείες είτε σε χώρους εργασίας είτε σε πανεπιστήμια, παρέες και γειτονιές, ακόμα και διαδικτυακά. Αλλωστε, η πείνα, η ανέχεια, η ανεργία, ο τρόμος απέναντι στη νεύρωση είναι φορές που δυναμώνουν την αλληλεγγύη, σφυρηλατούν τις σχέσεις.

AΥΞΗΣΗ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΝΝΑΒΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ Στο μισό οι πόροι για προγράμματα απεξάρτησης

    Της ΝΑΝΤΙΑΣ ΓΙΑΝΝΙΡΗ

    Πηγή: enet.gr

    Αν και ασυνήθιστο για επιστημονική έρευνα, αυτό το ποιητικό απόσπασμα είναι το αρχικό σχόλιο στην ανακεφαλαίωση της φετινής έκθεσης -που αφορά το 2010- από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Παρακολούθησης των Ναρκωτικών (ΕΚΤΕΠΝ), τον εθνικό φορέα για την πανευρωπαϊκή πληροφόρηση σχετικά με τη μάστιγα των ναρκωτικών στην Ελλάδα.
«Στον αντίποδα της ελπίδας τα μαύρα σύννεφα πύκνωναν σταδιακά... Η ηρεμία πριν τη θύελλα...»
    Και αυτό γιατί όπως σημειώνουν οι επιστήμονες, που επί 15 χρόνια διενεργούν τις σχετικές έρευνες στη χώρα μας, παρατηρούνται τα εξής παράδοξα: Μείωση χρηματοδότησης των φορέων κατά των ναρκωτικών έως και 50%, αιφνιδιαστικά από το κράτος. Μείωση των εργαζομένων, μείωση των αποδοχών τους. Αύξηση των θεραπευομένων από 7.300 σε 8.600, στους οποίους πρέπει να συνυπολογιστούν και 5.895 χρήστες που εντάχθηκαν στους συμβουλευτικούς σταθμούς των «στεγνών» προγραμμάτων. Και αύξηση των θεραπευτικών προγραμμάτων από 71 σε 74.
    Πάντως στους καιρούς των μνημονίων η χρήση ουσιών από νέους και ενηλίκους καλά κρατεί, με τα νέα συνθετικά ναρκωτικά αλλά και την κάνναβη να καταλαμβάνουν τη νεολαία, η οποία (αφημένη χωρίς προγράμματα πρόληψης τόσο από τις σχετικές περικοπές από το υπ. Παιδείας όσο και εν μέρει από τα χρονίως υποχρηματοδοτούμενα 71 Κέντρα Πρόληψης του ΟΚΑΝΑ) πέφτει με τα «μούτρα» σε ουσίες τις οποίες θεωρεί ακίνδυνες και τη χρήση τους απλώς ψυχαγωγική. Ως εκ τούτου τα νεαρά θύματα δεν προσεγγίζουν υπηρεσίες θεραπείας.

    Η ηρωίνη

    Σύμφωνα με το ΕΚΤΕΠΝ, τα προγράμματα θεραπείας δείχνουν εγκλωβισμένα στην καταπολέμηση της χρήσης ηρωίνης. Αυτή υπολογίζεται στα περίπου 22.000 άτομα πανελλαδικά και βεβαίως παραμένει κύριο πρόβλημα, με ελαφρά αύξηση αυτών που προσέρχονται για θεραπεία και μείωση αυτών που προσεγγίζονται στο δρόμο - δηλαδή των «αδέσποτων» χρηστών που προκαλούν την έκρηξη έως και 1.000% το 2011 των φορέων του AIDS. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η ενέσιμη χρήση όπως και αυτή της από κοινού χρήσης της ίδιας σύριγγας φαίνεται να υποχωρεί σε αυτούς που προσέρχονται για θεραπεία. Η μελέτη των στοιχείων προδίδει την ύπαρξη του φαινομένου της «περιστρεφόμενης πόρτας», δηλαδή όταν αποτυγχάνουν σε ένα πρόγραμμα καταφεύγουν προσωρινά σε άλλο.

    Νέες ουσίες

    Επίσης διαφαίνεται σημαντική αύξηση των χρηστών κάνναβης στους νέους, ενώ η κοκαΐνη ύστερα από μια αύξηση την τελευταία δεκαετία που άγγιξε «ταβάνι», παρουσιάζει μια ελάχιστη μείωση στην κατάχρησή της. Τα δε νέα συνθετικά ναρκωτικά «δρουν» ανεξέλεγκτα στη χώρα με το φαινόμενο του ναρκωτικού «σίσα» να πρωτοεμφανίζεται στη χώρα, χωρίς καθυστέρηση όπως και σε άλλες της Ευρώπης και να σαρώνει, καθώς είναι φτηνό, και χρησιμοποιείται και ενδοφλέβια. Ραγδαία όμως είναι και η αύξηση και της ηπατίτιδας C στους νέους.
    Ως θετικό σημείο καταγράφεται η μείωση των φυλακισθέντων για ναρκωτικά, από 40% σε 36%, ενώ πολλές ελπίδες εδράζονται στον υπό προώθηση στη βουλή κώδικα νόμου περί ναρκωτικών, που το ΕΚΤΕΠΝ προτείνει να έχει και αναδρομική ισχύ για τις περιπτώσεις μικροπαραβάσεων.
ψ    Ανύπαρκτο Σχέδιο Δράσης
Εως και το 35% αγγίζει η επιτυχία των λεγομένων «στεγνών» προγραμμάτων στην επανένταξη των θεραπευομένων τους έναντι του ποσοστού κάτω του 10% των προγραμμάτων υποκατάστασης, που ούτως ή άλλως στοχεύουν προς τη μείωση της βλάβης. Σε κάθε περίπτωση, μηδενικά ήταν για το 2010 τα επιδοτούμενα προγράμματα του ΟΑΕΔ για αποθεραπευμένους χρήστες.
    Ανύπαρκτο είναι και το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα ναρκωτικά 2011-2012 το οποίο βρίσκεται όπως και την εποχή της Ν.Δ. μόνο στα χαρτιά και σήμερα συναρτάται μέσα στον Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά, ο οποίος παραμένει στα υπουργικά γραφεία. *