Πολλοί άνθρωποι έχουν έντονα αρνητικά συναισθήματα την περίοδο των γιορτών, πέφτουν σε ένα είδος συναισθηματικής χειμερίας νάρκης και περιμένουν πως και πως να περάσουν οι γιορτές. Παραδοσιακά οι χριστουγεννιάτικες γιορτές είναι συνδεδεμένες με το δέντρο, τα στολίδια, τις οικογενειακές επισκέψεις, τα δώρα. Οι γιορτινές μέρες αποτελούν ταυτόσημο της χαράς, της ευτυχίας και της οικογενειακής θαλπωρής. Υπάρχει όμως μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, οι οποίοι δε συμμετέχουν στη γενική χαρά κι εορταστική διάθεση. Σε όσους δεν αρέσουν οι γιορτές, δεν αγοράζουν δώρα, δεν πάνε σε πάρτυ, δε γιορτάζουν, αλλά παραμένουν κατηφείς, δυστυχείς και δηλώνουν ότι μισούν αυτή την περίοδο του χρόνου. Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι αυτή η θλίψη που βλέπουν στους γύρω τους είναι παροδική και ότι θα διαρκέσει όσο και οι γιορτές!!!
Στους περισσότερους ανθρώπους όταν ελλοχεύει η έντονη προδιάθεση της θλίψης, της μελαγχολίας, της μοναχικότητας, ή ενός πιο απαισιόδοξου τρόπου ζωής είναι περισσότερο εύκολο κατά την περίοδο των εορτών τα δύσκολα και πιο αρνητικά συναισθήματα να αναζωπυρώνονται, η εμφάνιση τους να είναι περισσότερο εμφανή. Αυτό μπορεί να δυσκολεύει και τους οικείους τους που αρκετές φορές βρίσκονται σε μία αμήχανη θέση στο πως να χειριστούν τέτοιες καταστάσεις ή κάποιοι αγχώνονται με την σκέψη ότι θα χρειαστεί να «σκαρφιστούν» να επινοήσουν κάτι έτσι ώστε να τους πείσουν να είναι ή να νιώσουν καλύτερα. Θεωρητικά μπορεί να φαίνεται εύκολο στο να γίνει στην πράξη όμως τα άτομα αυτά είτε μπορεί να προσποιηθούν ότι προσπαθούν να είναι καλά ή μπορεί να αντιδράσουν ακόμα περισσότερο γιατί το ενδιαφέρον των οικείων τους μπορούν εύκολα να το μεταφράσουν ως οίκτο, λύπη.
ΑΛΗΘΕΙΑ, ΠΩΣ ΕΠΗΡΕΑΖΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΜΑΣ;
Επειδή τα συναισθήματα τροφοδοτούν την μακροπρόθεσμη ψυχική κατάσταση που ονομάζεται «διάθεση», διακρίνουμε την θετική όψη των πραγμάτων όταν είμαστε χαρούμενοι και μόνο την αρνητική όταν είμαστε αναστατωμένοι ή θυμωμένοι. Συν τοις άλλοις εκτός από τους ψυχολογικούς παράγοντες που επηρεάζουν την διάθεση σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και ορισμένοι βιολογικοί όπως η υγεία, η διατροφή και οι βιορυθμοί (Τζάρετ Κ. – Γκίνσμπεργκ Τ. 2008).
Για ποιο λόγο οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται τόσο δυστυχισμένοι; Σε τι οφείλεται η «παράλογη» αυτή συμπεριφορά; Η ψυχοδυναμική θεωρία υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά καθορίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από ασυνείδητες διεργασίες. Ο ενήλικας επηρεάζεται καθοριστικά από την εξέλιξη που συνέβη στα πρώιμα στάδια της ζωής του (Τζάρετ Κ. – Γκίνσμπεργκ Τ. 2008). Εάν παρατηρήσουμε γύρω μας τον τρόπο που χαιρετάμε κάποιον ή ποια είναι η πρώτη κουβέντα, έκφραση που του θέτουμε ίσως να καταλάβουμε ότι για κάποιους λόγους είτε προσωπικούς, είτε διάθεσης εκείνης της στιγμής, είτε από συνήθεια, οι σχέσεις με τους γύρω μας ξεκινά με το τυπικό αρχέγονο «Τι κάνεις;»
Οι σύνηθες απαντήσεις που λαμβάνει εκείνος που έκανε την ερώτηση είναι οι εξής:
-«Καλά είμαι», όπως και αν αισθάνεται αυτό το άτομο την ερώτηση αυτή την εκλαμβάνει περισσότερο ως χαιρετισμό και λιγότερο ως μία πραγματική ερώτηση (εκτός και αν ο ενδιαφερόμενος εμπλουτίσει τις ερωτήσεις του και δείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον)
-«Όχι και πολύ καλά....», εδώ το άτομο έχει ανάγκη να μιλήσει ίσως και να ξεσπάσει ανάλογα τον δέκτη που έχει απέναντι του και να μιλήσει για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει την συγκεκριμένη περίοδο.
-«Μια χαρά!!», εδώ υπάρχουν δύο εξηγήσεις για την απάντηση που δίνει, ή 1η είναι είτε ότι θέλει να αποφύγει να απαντήσει για το πως είναι πραγματικά οπότε απαντά μονολεκτικά και η 2η εξήγηση αφορά ότι όντως το άτομο αντιμετωπίζει κάποια προβλήματα αλλά παράλληλα συμβαίνουν στην ζωή του και αρκετά ευχάριστά που αυτό τους γεμίζει με χαρά και πληρότητα.
Μέσα στην ημέρα μας ρωτούν αρκετές φορές «Τι κάνεις;» Η απάντηση μας αφορά την εκάστοτε ψυχική μας διάθεση η οποία είναι ένας από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες των βιωμάτων και της αντίληψης μας. Είναι δυνατόν ένα άτομο να είναι καταδικασμένο στην απογοήτευση και στην πληθώρα των δεινών ενώ ένα άλλο άτομο να είναι ευλογημένο με ικανοποίηση και ευδαιμονία;;
Τα παραπάνω ειπώθηκαν γιατί είναι σημαντικό να γνωρίζουμε (έστω και περιληπτικά) την διεργασία του συναισθήματος, τι και κατά πόσο επηρεάζει την διάθεση αλλά και πως οι περισσότεροι στην καθημερινότητα μας μπορεί να προκαλούμε (στον εαυτό μας)–ασυνείδητα- αποφευκτικές συμπεριφορές και μοναχικότητα.
Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή τα άτομα που είναι λίγο πιο ευάλωτα τις ημέρες των εορτών σε μία πιο κλειστή και αρνητική προδιάθεση είναι εκείνοι που γενικότερα την πλευρά της ζωής την αντιμετωπίζουν περισσότερο μισαλλόδοξα, κλειστά, αρνητικά... Δυσκολεύονται αρκετά στην καθημερινότητα τους να επινοήσουν τρόπους και μέσα, που θα απλουστεύσουν την ζωή τους και δεν θα χαθούν μέσα στην χαοτική όψη που αντιμετωπίζουν . Λίγο πολύ σε πολλούς από εμάς η εικόνα κάποιων ανθρώπων ανήμπορων, παιδιά στα οποία λείπουν τα βασικά είδη επιβίωσης, κάποιοι που βιώνουν ένα έντονο και βίαιο χαμό/απώλεια, κοινωνικά αδύναμους ή άστεγους, γεννά δύσκολα συναισθήματα, άλλοτε συγκίνησης, άλλοτε λύπης και άλλοτε αφυπνίζει την διάθεση για προσφορά, μοίρασμα, αλληλεγγύη , ανιδιοτέλεια. Ας μην φοβόμαστε, ακόμα και να στενοχωρηθούμε και να συγκινηθούμε, όταν αυτό έχουμε ανάγκη εκείνη την στιγμή είναι απόλυτα ανθρώπινο και φυσιολογικό, μέσα από αυτό θα ανασκουμπωθούμε, θα αφυπνιστούμε, θα δραστηριοποιηθούμε. Για ορισμένους ανθρώπους οι ημέρες των «οικογενειακών εορτών» είναι η περίοδος έντονης θλίψης ή και πένθους όταν εκείνες τις ημέρες είχαν βιώσει μία πολύ σημαντική απώλεια/ έναν θάνατο.
Τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά αποτελούν γιορτές οικογενειακής θαλπωρής. Αρκετοί επιθυμούν να αναβιώσουν αυτό το πένθος, κλείνονται όλο και περισσότερο και θεωρούν αυτονόητο αυτό να το ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Οι καλές αναμνήσεις είναι εκείνες που θα βοηθήσουν τα άτομα αυτά στο να περάσουν όσο το δυνατόν γίνεται καλύτερα τις ημέρες αυτές, ας προσπαθήσουν να μοιραστούν με τους υπόλοιπους μνήμες, περιστατικά, γεγονότα να δουν εικόνες. Εάν η απώλεια είναι πολύ πρόσφατη το πένθος είναι πολύ πιο βαρύ και εδώ χρειάζεται άνθρωποι του οικείου περιβάλλοντος να είναι δίπλα τους διακριτικά . Τα Χριστούγεννα, είναι φυσικό και επόμενο να θυμόμαστε κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, περισσότερο από κάθε άλλη μέρα του χρόνου, τα πρόσωπα που χάσαμε από τις ζωές μας. Και μπορούμε μ’ έναν συμβολικό τρόπο να γιορτάζουμε μαζί τους.
,br/>
Τα τελευταία χρόνια η Ελληνική οικογένεια «δοκιμάζεται» καθημερινά κάτω από αντιξοότητες οικονομικές, ηθικές, αξίες, πεποιθήσεις. Τα Χριστούγεννά ανέκαθεν αποτελούσε την πιο καταναλωτική εποχή του έτους. Διαφημίσεις, δώρα, έθιμα, «πλούσια» οικογενειακά τραπέζια, όλα αυτά κοστίζουν όχι μόνο υλικά αλλά και συναισθηματικά όταν οι περισσότεροι γύρω μας έρχονται αντιμέτωποι με τον εαυτό τους και την πεποίθηση τους ότι μέχρι πρότινος κάλυπταν όλες τις ανάγκες της οικογένειας τους και πλέον χρειάζεται πολύ έντονα και σταθερά να επαναπροσδιορίσουν αυτή τους την καθημερινότητα. Αυτό δημιουργεί θλίψη σε μία μητέρα που ενώ έχει την δυνατότητα να πάρει το δώρο που ζήτησε από τον Αι Βασίλη το παιδί της, αισθάνεται απογοητευμένη, αποτυχημένη, θλιμμένη. Το ίδιο μπορεί να αισθανθεί και ένας πατέρας, απέραντο θυμό, θλίψη, ματαίωση. Η γιαγιά και ο παππούς, των οποίων η σύνταξη δεν φτάνει ούτε για να ζήσουν, αισθάνονται άσχημα που δεν μπορούν να πάρουν δώρα στα εγγόνια τους. (πηγή: mama365.gr)
ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ
Να έχετε λογικές προσδοκίες από τον εαυτό σας και από τους άλλους. Δεν είναι απαραίτητο αλλά ούτε και χρειάζεται να αποδείξετε την αξία σας μέσα από εντυπωσιακά και πανάκριβα δώρα, ή πολύ ακριβά γεύματα. Μην περιμένετε την τέλεια οικογενειακή θαλπωρή. Μπορεί κάποιος να έχει την διάθεση να μείνει μόνος του, όσο και να τον πιέζει το οικογενειακό περιβάλλον του, το αντίθετο αποτέλεσμα θα επιφέρει. Ξεκουραστείτε, αφήστε τα πράγματα να κυλήσουν λογικά και ήρεμα
Σάββατο 22 Δεκεμβρίου 2012
ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΑΣ «ΣΥΝΤΡΟΦΕΥΟΥΝ» ΣΤΙΣ ΓΙΟΡΤΕΣ
Ετικέτες
παρακίνηση,
Ψυχοθεραπεία,
Ψυχολογία (γενικά)
Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου 2012
ΜΟΝΑΧΟΠΑΙΔΙΑ: ΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΠΡΙΓΚΗΠΟΠΟΥΛΟΥ
Αλήθειες, μύθοι, στερεότυπα, προκαταλήψεις, υπόνοιες.......σχεδόν τα πάντα έχουμε ακούσει για το θέμα «μοναχοπαίδι»........ Συγκεκριμένα: «Λίγο πριν το μεσημέρι, οι μητέρες έχουν έρθει στο νηπιαγωγείο να πάρουν τα παιδιά τους, στέκονται και παρακολουθούν τα τέκνα τους να παίζουν. Ο Ορφέας, πέντε ετών, κάθεται στην γωνία του δωματίου με τα παιχνίδια, ενός χώρου που είναι άνετα και ευχάριστα διαρρυθμισμένος. Έχει μπροστά του το κουτί με τα τουβλάκια του «Λέγκο» και είναι εντατικά απασχολημένος με το χτίσιμο ενός πύργου. Κάποια στιγμή έρχεται ένα άλλο αγόρι του αρπάζει το κουτί και θέλει, όπως φαίνεται, να προκαλέσει καυγά. Ο Ορφέας τον παρακαλεί ησύχως και ήρεμα να του δώσει πίσω τα τουβλάκια, αλλά συνεχίζει ταυτόχρονα να κάθεται φοβισμένος στην γωνιά του». Οι μητέρες που παρακολούθησαν αυτή την σκηνή είναι όλες σύμφωνες «Ε, τι να γίνει........ είναι βλέπεις, μοναχοπαίδι!!». Που σημαίνει, δεν έχει μάθει να τα βγάζει πέρα, να αμύνεται, να συναναστρέφεται με συνομηλίκους, κάθεται και τα δέχεται όλα.
Στον αντίποδα όμως και ανάλογα τα παιδιά, παρατηρούνται και οι εξής αντιδράσεις: «Μία παρέα από παιδάκια παίζει σ’ ένα σκάμμα με άμμο. Επικρατεί μεγάλη φασαρία. Οι μικροί οικοδόμοι είναι στο στοιχείο τους. Μεσ’ στην δουλειά δεν προσέχουν ποιος παίρνει ποιανού το φορμάκι, ποιανού το φτυάρι. Δε τους νοιάζει το «δικό μου» και το «δικό σου». Μόνο η Χαρούλα απαιτεί τα δικά της εργαλεία. Δεν δανείζει τίποτα. Εκείνη όμως, φυσικά δανείζεται και χρησιμοποιεί τα φορμάκια των άλλων παιδιών - χωρίς να τα ρωτήσει- και αυτό προκαλεί τις διαμαρτυρίες τους». Οι γονείς από τα παγκάκια όπου κάθονται, ψιθυρίζουν μεταξύ τους: «Ε, τι να γίνει......είναι, βλέπεις, μοναχοπαίδι!» Που αυτό σημαίνει ότι εδώ η Χαρούλα δεν λαμβάνει υπόψην κανέναν, είναι ακοινώνητη, εγωίστρια, δεν έμαθε να μοιράζεται τα πράγματα της, τα θέλει όλα για τον εαυτό της. Τυπικό μοναχοπαίδι.
Στην δεκαετία του ’70 ένα σλόγκαν έλεγε: «Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να αποτελεί καρπό της επιθυμίας των γονιών του!». Αρκετές δεκαετίες μετά και στα χρόνια που ακολούθησαν με την διευκόλυνση του αντισυλληπτικού χαπιού τα παιδιά που γεννιόντουσαν ήτανε όντως καρποί ώριμης σκέψης των γονέων και κατά συνέπεια επιθυμητά. Τα παιδιά αυτά γεννήθηκαν από πολύ αγάπη και έρωτα. Ο αριθμός των παιδιών που αποκτούσαν οι οικογένειες άρχισε να μειώνεται αισθητά. Στις δεκαετίες του 1929, 1930 ένας μέσος όρος αριθμός παιδιών σε μία οικογένεια ήταν τα 6-8 αδέρφια. Πολύ αργότερα ο αριθμός των παιδιών μειώθηκε στα 2-3 και πλέον συναντούμε πολύ συχνά μεγαλύτερο αριθμό οικογενειών που έχουν αποκτήσει ένα παιδί. Τα μοναχοπαίδια σε μία οικογένεια είναι αισθητά, όχι μόνο στην εποχή που διανύουμε αλλά ιδιαίτερα έντονα είναι εδώ και 20 με 30 χρόνια. Ακόμη τα μοναχοπαίδια συνεχίζουν να αποτελούν μειονότητα συγκριτικά με εκείνα που έχουν αδέρφια, το ποσοστό όμως αυξάνεται συνεχώς. Καθώς ο αριθμός των παιδιών μειώνεται παράλληλα παρατηρείται και διαφορετική ποιότητα στην οικογενειακή ζωή και διαφορετική ένταση στην σχέση μητέρας –παιδιού. Τα παιδιά που προέρχονται έπειτα από συνειδητή απόφαση και των δύο είναι περισσότερο ευπρόσδεκτα από τους γονείς τους και επιπλέον τα μοναχοπαίδια δέχονται περισσότερη προσοχή και φροντίδα. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι συντρέχει κίνδυνος αρνητικής διαπαιδαγώγησης προς το παιδί.
Η ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ
Το μοναχοπαίδι είναι το μόνο μέλος της οικογένειας που ανήκει στην «ομάδα των παιδιών». Αυτό έχει δύο ερμηνείες. Δηλαδή, μπορεί να σημαίνει ταυτόχρονα ότι πρακτικά τα παιχνίδια που υπάρχουν στο σπίτι είναι όλα δικά του και δεν χρειάζεται να τα μοιραστεί με κανέναν, αλλά και ότι δεν έχει στην καθημερινότητα ένα σύντροφο για τα παιχνίδια του κοντά στην ηλικία του, με παρόμοια ενδιαφέροντα και αντοχές. (mamakid.gr)
Το ίδιο συμβαίνει και στη σχέση του με τους γονείς. Ο χρόνος, οι αντοχές, η διάθεση, τα χρήματα που έχουν διαθέσιμα αφιερώνονται σ’ αυτό το ένα και μοναδικό παιδί και αυτό παρατηρείται όχι μόνο από τους γονείς αλλά από όλη την ευρεία οικογένεια.
Το πρώτο παιδί, το πρώτο εγγόνι, το πρώτο ανίψι....το οποίο μπορεί να συνεχίσει για αρκετό καιρό ακόμα να συντηρεί τα πρωτεία χωρίς να θέλει κάποιος άλλος να συμμετάσχει σ’ αυτό είναι κάτι που χαρακτηρίζει πολλά παιδιά. Την εγκαθιδρύαν την επιζητούν διότι πολύ απλά τους έχει δοθεί από όλους τους σημαντικούς τους οικείους. Εάν παρατηρήσουμε στο οικείο μας περιβάλλον είναι πολύ πιθανό να συναντήσουμε τέτοιες καταστάσεις που ένα πρωτότοκο, ή ένα μοναχοπαίδι κερδίζει την πλήρη και πιστή αφοσίωση όλων όσων τον περιστοιχίζουν. Η υπερπληθόρα υλικών αναγκών, οι ατέλειωτες και αμέτρητες χάρες (δίχως όρια), η μη κατανομή ευθύνης μπορεί εύκολα να οδηγήσουν ένα παιδί να ζει για πολύ καιρό μέσα σε μία πολύ όμορφη και προστατευτική γυάλα που στην ενήλικη ζωή το περιεχόμενο έξω από αυτήν την γυάλα μπορεί να τρομάξει και η εικόνα του να είναι αρκετά σκληρή για αυτό το παιδί που έζησε και μεγάλωσε με πολύ ιδιαίτερη εύνοια.
Συναντάμε γονείς που σκληραγωγούν με έντονο τρόπο το παιδί τους μόνο και μόνο για να τα βγάλει πέρα μόνο του, να είναι αυτάρκη και χειραφετημένο. Ναι μεν ζούνε μέσα από αυτό το παιδί –το ένα και μοναδικό τους!!- αλλά ταυτόχρονα γίνονται σκληροί, χωρίς πολλές έντονες συναισθηματικές εκδηλώσεις (για να μην καλομάθει!) υπό τον φόβο μεγαλώνοντας αυτό το παιδί να καταφέρει να γίνει δυναμικό και αυτόνομο.
Νεότερες κυρίως αμερικάνικες μελέτες γύρω από τα μοναχοπαίδια, καταρρίπτουν τις παλιές αρνητικές κριτικές και επισημαίνουν και θετικές ιδιότητες στα μοναχοπαίδια. Είναι περισσότερο αυτόνομα, περισσότερο έξυπνα, φιλικά στην επαφή τους με τρίτους απ’ ότι τα παιδιά που έχουν αδέρφια. Μην ξεχνάμε ότι στις μέρες μας οι περισσότεροι από τους νέους γονείς ενημερώνονται, διαβάζουν , ρωτούν ειδικούς πάνω σε αντίστοιχα θέματα και έχουν την γνώση να κάνουν το καλύτερο δυνατό που μπορούν. Εξάλλου όπως είπαμε και παραπάνω το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών αυτών γεννιέται με κοινή απόφαση των γονέων του και με αρκετή αγάπη. Τα μοναχοπαίδια έχουν την ικανότητα –μεγαλώνοντας- να αντιλαμβάνονται την ιδιαίτερη προσοχή που τους αποδίδεται και η οποία τους δημιουργεί αντιφατικά συναισθήματα και διλλήματα. Ένα 15χρονο αγόρι αναφέρει: «Το μοναχοπαίδι δέχεται υπερβολικά πράγματα από όλους, πολλές φορές η αγάπη αυτή καταντά βάρος». Ενώ μία 17χρονη λέει: «Μεγάλωσα σαν να ήμουν κάτω από μεγεθυντικό φακό, ότι έκανα καλά φάνταζε ακόμα καλύτερο και ότι άσχημο, το έκαναν να φαίνεται χειρότερο και πιο τραγικό απ’ ότι πραγματικά ήταν». Εδώ οι γονείς χρειάζεται να συμπεριφέρονται με τρόπο που να δείχνει στο παιδί τους ότι δεν αποτελεί το επίκεντρο της ζωής τους. Είναι αρκετά μεγάλη παγίδα αυτό, δημιουργεί περιέργους συναισθηματικούς δεσμούς ανάμεσα στους γονείς και στο παιδί. Δεσμοί που μπορεί να αποβούν στο μέλλον τους δύσκολοι ιδίως στην προσωπική ζωή και εξέλιξη του παιδιού.
Για κάθε άνθρωπο που βιώνει την ευλογία να γίνει γονιός τα συναισθήματα, οι σκέψεις απογειώνονται. Είναι μία μοναδική και υπέροχη εμπειρία που εκεί ακριβώς τα όρια, οι εκδηλώσεις χαράς, θαυμασμού και συγκίνησης είναι στο απόγειο. Οι περισσότεροι (για να μην πούμε όλοι) γονείς όταν κρατούν στην αγκαλιά τους το μωρό τους δεν υπάρχει κανόνας και πρέπει που είναι να ακολουθήσουν. Θα καλομάθουν, θα αφήσουν ανοιχτά τα όρια τους, θα παρασυρθούν σε κάτι όμορφο και υγιή που ήρθε στην ζωή τους. Οπότε είναι πάντα εύλογο και εύστοχο να είμαστε επιεικής μ’ αυτή την νέα κατάσταση και σιγά-σιγά οι οριοθετήσεις, οι συνέπειες και οι σωστές διαπαιδαγωγήσεις θα πάρουν τον δρόμο τους. Εκείνο που έχει κυρίως πρωταρχική σημασία για τους γονείς είναι να διασφαλίσουν στο μοναχοπαίδι τους τις κοινωνικές επαφές που το ίδιο χρειάζεται ώστε να καλύψει την έλλειψη των αδερφικών σχέσεων. Τα παιδιά χρειάζεται να συναναστρέφονται με παιδιά! Χρειάζεται να βρίσκονται με συνομήλικα παιδιά σε όλες τις φάσεις της ανάπτυξης τους. Στην γειτονιά, σε φιλικά σπίτια, σε πάρκα, σε παιδικούς σταθμούς, στο νηπιαγωγείο.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΤΟΚΩΝ/ΜΟΝΑΧΟΠΑΙΔΙΑ
Συχνά, η αρκετή ενασχόληση των γονιών με το μοναχοπαίδι τους το κάνει να έχει γρήγορη ανάπτυξη, να φτάνει γρήγορα τα αναπτυξιακά ορόσημα, να είναι ένα παιδί εύστροφο και το οποίο έχει εξελίξει πολύ τα ταλέντα του. Τα μοναχοπαίδια –σχεδόν- αγγίζουν την τάση της τελειομανίας, κυνηγούν την επιτυχία, που τις περισσότερες φορές τα καταφέρνουν, (με όποιο τίμημα και κόστος μπορεί να έχει αυτό για εκείνους) αλλά δυσκολεύονται πολύ να διαχειριστούν την αποτυχία. Συνήθως, είναι δυναμικοί και ανεξάρτητοι χαρακτήρες, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να είναι εσωστρεφείς και ευαίσθητοι στην κριτική.
Υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν ότι οι επιτυχημένοι επαγγελματίες ή οι πρωτοπόροι επιστήμονες ήταν μοναχοπαίδια, αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν και μελέτες που αποκαλύπτουν πόση πίεση ασκείται σε ένα μοναχοπαίδι που καλείται να σηκώσει όλο το «φορτίο» των γονιών του, που σημαίνει τις προσδοκίες τους, την πίεση και τις αγωνίες τους για το ίδιο.
Παρόλο που οι ταμπέλες «εγωιστής», «κακομαθημένος» και άλλες, δεν σημαίνει ότι χαρακτηρίζουν απαραίτητα τα μοναχοπαίδια, είναι γεγονός ότι, ακόμη και ως ενήλικες, έχουν μια δυσκολία στις σχέσεις τους με τους συνομήλικούς τους, καθώς δεν έχουν βιώσει τις αντίστοιχες φυσικές διεργασίες ως παιδιά. (mamakid.cr).
Για τον γονέα το «μοναχοπαίδι του» είναι το μονάκριβο ένα του, ο θησαυρός του και μέχρις αυτό να ενηλικιωθεί ελλοχεύουν αρκετοί εσωτερικοί φόβοι στους γονείς για το μεγάλωμα του. Συνήθως οι συναντήσεις των παιδιών με τους φίλους τους οργανώνονται από τα ίδια τα παιδιά και κατά προτίμηση τηλεφωνικά. Εάν όμως οι μητέρες τους βρίσκονται στο σπίτι και μπορούν, θεωρείται δεδομένο από τις ίδιες ότι θα πρέπει να τα μεταφέρουν εκείνες με το αυτοκίνητο τους ακόμα και αν η απόσταση είναι αρκετά μικρή και το παιδί σχολικής ηλικίας μπορεί να πάει μόνο του!! Αρκετές μητέρες υποχωρούν αμέσως μπροστά στις επιθυμίες των παιδιών τους, είτε γιατί θέλουν με οποιονδήποτε τρόπο να τα εξυπηρετήσουν , είτε φοβούμενες οι ίδιες τους κινδύνους που υπάρχουν..... Αρκετά στοιχεία που μέχρι πρότινος τα συναντούσαμε κυρίως στην συμπεριφορά των γονέων με μοναχοπαίδια πλέον τα συναντάμε και σε γονείς με περισσότερα παιδιά, όπως η «υπερπροστατευτική μητέρα».
Τι συναισθήματα κρύβονται άραγε στην ψυχολογία των γονέων που έχουν ένα παιδί;; Κυριαρχεί ο φόβος, η ενοχή, η έντονη αγωνία, ο πανικός. Πλέον οι γονείς προσπαθούν να κάνουν τα πάντα για να σταματήσει το κλάμα του παιδιού τους επειδή έχουν τα παραπάνω αισθήματα. Το παιδοκεντρικό μοντέλο ανατροφής εξαρτάται άμεσα από την μεγάλη σημασία που έλαβε για την ζωή των γονιών η επιθυμία του παιδιού. Αρκετοί γονείς λένε: «Κάτι που δεν μπορούσα να το έχω εγώ στα παιδικά μου χρόνια, πρέπει οπωσδήποτε να μπορεί να το απολαύσει το δικό μου παιδί σήμερα...». Έχουν την ανάγκη να προσφέρουν στα παιδιά τους όσα εκείνοι στερήθηκαν στην παιδική τους ηλικία και μ’ αυτόν τον τρόπο προσφέροντας τους ότι μπορούν και κατέχουν, επουλώνουν τα δικά τους «τραυματικά κομμάτια του παρελθόντος τους». Ο Ulrich Beer (1994) στο βιβλίο του «Η κοινωνία των παιδιών δίχως αδέρφια» αναφέρει την φιλοσοφία της ζωής η οποία περιορίζει τους στόχους αυτοπραγμάτωσης στο «Πάρε! Πάρε! Πάρε!» «Είσαι το πολυτιμότερο στον κόσμο, τα πάντα είναι στην διάθεση σου, πάρε λοιπόν ότι μπορείς!»... Έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά της σημερινής κοινωνίας εμφανίζονται περισσότερο ανικανοποίητα, κορεσμένα και πιο κλεισμένα στον εαυτό τους απ’ ότι τα παιδιά των πιο αδύναμων οικονομικά κοινωνιών. Σήμερα τα παιδιά κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους δέχονται πολύ περισσότερη προσοχή και φροντίδα απ΄’ ότι παλιότερα.
Κατά καιρούς γίνονται διάφορες έρευνες όπου οι ειδικοί ασχολούνται με τις ιδιότητες του χαρακτήρα των παιδιών χωρίς αδέρφια. Το θετικό είναι ότι οι εκτιμήσεις από τις έρευνες αυτές δεν είναι πια τόσο μονοσήμαντα υποτιμητικές και αρκετοί ερευνητές δείχνουν ότι τα μοναχοπαίδια δεν χρειάζεται να προβάλλονται ούτε θετικά αλλά ούτε και αρνητικά, σαν κάτι μεμονωμένο, ξεχωριστό.   Συγκεκριμένα κάποιες έρευνες αποδεικνύουν ότι: -Τα παιδιά είναι επικεντρωμένα στους γονείς και προσανατολισμένα στους μεγάλους περισσότερο από τα παιδιά που έχουν αδέρφια.
-Είναι αδύναμα και κάποιες φορές μοναχικά, υπάρχει φόβος στις επαφές του (το οποίο δεν το εκδηλώνουν πάντα), δεν μοιράζονται εύκολα τα πράγματα τους.
-Δεν συναγωνίζονται.
-Δυσκολεύονται στην προσαρμογή.
-Ωριμάζουν πρώιμα και είναι «μικρομέγαλα».
-Παρουσιάζουν φιλαυτία και εγωισμό.
-Είναι νευρικά, ευερέθιστα, θυμώνουν και εκφράζουν επιθετικότητα.
-Ανησυχούν, φοβούνται και αγωνιούν πιο πολύ από τα παιδιά που έχουν αδέρφια.
Κάποιες άλλες όμως περισσότερο νεοσύστατες έρευνες αποδεικνύουν τα εξής:
-Ότι είναι ανεξάρτητα, εξοπλισμένα με περισσότερη αυτοπεποίθηση.
-Δεν είναι μοναχικά, αλλά μάλλον κοινωνικά..
-Είναι πιο συνεργάσιμα από τα παιδιά που έχουν αδέρφια.
-Έχουν αρχηγικές ιδιότητες, είναι έξυπνα, με μεγάλες ικανότητες απόδοσης και πολλές επιτυχίες.
-Μπορούν να προσαρμόζονται όπως και τα παιδιά με αδέρφια.
-Παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα ή διαταραχές στην συμπεριφορά τους από τα παιδιά με αδέρφια.
-Δεν είναι εγωιστικά.
-Δεν είναι πιο χαρούμενα ή πιο ευτυχισμένα από τα παιδιά με αδέρφια.
-Τους διασκεδάζει περισσότερο με το να καταπιάνονται με κάτι, είναι πιο εύθυμα και πιο αισιόδοξα από τα παιδιά με αδέρφια!!
Όπως βλέπουμε οι απόψεις έντονα διίστανται, παίζει ρόλο η κάθε κοινωνία και οι διαφορετικές της θέσεις αλλά και η τάση των γονέων που ολοένα δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην διαπαιδαγώγηση τους ως προς το παιδί.
ΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΣΤΟ ΝΟΥ ΜΑΣ
-Τα μοναχοπαίδια γαντζώνονται στο γονεικό μέλος του αντίθετου φύλου. Ένας χωρισμός των γονέων τον βιώνουν πολύ βαριά. Έτσι δεν βρίσκουν σχεδόν καμία ικανοποίηση σε ένα γάμο στην ενήλικη ζωή τους.
-Η φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού εξασφαλίζεται όταν ο γάμος των γονιών είναι σταθερός, όταν εκείνοι δεν θέτουν στο παιδί υπερβολικά υψηλές απαιτήσεις, όταν δεν το υπερπροστατεύουν και όταν του εξασφαλίζουν αρκετές εξωοικογενειακές επαφές.
-Οι γονείς με μοναχοπαίδια κατέχονται γενικά από περισσότερους φόβους. Είναι όμως και πιο προσεκτικοί και ξοδεύουν χρόνο και χρήμα για το παιδί τους. Το θετικό αποτέλεσμα που απορρέει από εδώ είναι ότι τα παιδιά καλλιεργούν περισσότερο τις πνευματικές τους ικανότητες και παρουσιάζουν πιο ώριμα δείγματα συμπεριφοράς.
Να αποφεύγετε:
-Να μεγαλώνει το παιδί αποκλειστικά και μόνο ανάμεσα σε μεγάλους.
-Να του παρέχονται ανεξέλεγκτα υλικά αγαθά χωρίς μέτρο και λογική.
-Να δημιουργεί συναισθηματική αλληλεξάρτηση και να επιβαρύνετε το παιδί από τις φιλοδοξίες και τα οράματα των γονέων (Καππάτου Α.)
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΝΗΚΟΥΝ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ
Στην πράξη δεν είναι τόσο δύσκολο να αφήσουμε το μοναχοπαίδι να μεγαλώσει σε μία κοινότητα από παιδιά. Φεριπείν το παιδί του γείτονα μας είναι ίσως τόσο μόνο όσο μπορεί να νιώθει οποιοδήποτε παιδί. Συχνά ένα μοναχοπαίδι –λόγω ότι μπορεί να μην το έχει μάθει- δημιουργεί φασαρίες όταν πρόκειται να συνδεθεί με άλλα παιδιά, αυτές οι φασαρίες όμως μπορούν να υπερνικηθούν με πολύ υπομονή και αγάπη. «Ένα πεντάχρονο αγοράκι τρόμαξε όταν έπρεπε για πρώτη φορά να παίξει με τ’ άλλα παιδιά στο Νηπιαγωγείο. Χωρίς να μιλάει καθόταν μόνο του και άρχιζε να κλαίει όταν η νηπιαγωγός το καλούσε να παίξει και εκείνο. Όταν το άφησε ήσυχο, το παιδί παρατηρούσε στην αρχή το παιχνίδι των άλλων παιδιών που για το ίδιο το μοναχοπαίδι κάτι τέτοιο ήταν ασυνήθιστο. Μετά από κάποιες ημέρες αφού δέχονταν πολύ φιλικές προσκλήσεις για συμμετοχή στο παιχνίδι ξεπέρασε τους φόβους του και συμμετείχε...»
«Όταν τα πρωτεία είναι έντονα και ισχυρά στην ζωή ενός ανθρώπου είτε έχει μεγαλώσει σε πλαίσιο με αδέρφια, είτε όχι χρειάζεται πολύς χρόνος, αρκετή ματαίωση και ρίσκο έως ότου καταλάβει το μεγαλείο του μοιράζεσθαι»
Στον αντίποδα όμως και ανάλογα τα παιδιά, παρατηρούνται και οι εξής αντιδράσεις: «Μία παρέα από παιδάκια παίζει σ’ ένα σκάμμα με άμμο. Επικρατεί μεγάλη φασαρία. Οι μικροί οικοδόμοι είναι στο στοιχείο τους. Μεσ’ στην δουλειά δεν προσέχουν ποιος παίρνει ποιανού το φορμάκι, ποιανού το φτυάρι. Δε τους νοιάζει το «δικό μου» και το «δικό σου». Μόνο η Χαρούλα απαιτεί τα δικά της εργαλεία. Δεν δανείζει τίποτα. Εκείνη όμως, φυσικά δανείζεται και χρησιμοποιεί τα φορμάκια των άλλων παιδιών - χωρίς να τα ρωτήσει- και αυτό προκαλεί τις διαμαρτυρίες τους». Οι γονείς από τα παγκάκια όπου κάθονται, ψιθυρίζουν μεταξύ τους: «Ε, τι να γίνει......είναι, βλέπεις, μοναχοπαίδι!» Που αυτό σημαίνει ότι εδώ η Χαρούλα δεν λαμβάνει υπόψην κανέναν, είναι ακοινώνητη, εγωίστρια, δεν έμαθε να μοιράζεται τα πράγματα της, τα θέλει όλα για τον εαυτό της. Τυπικό μοναχοπαίδι.
Στην δεκαετία του ’70 ένα σλόγκαν έλεγε: «Κάθε παιδί έχει το δικαίωμα να αποτελεί καρπό της επιθυμίας των γονιών του!». Αρκετές δεκαετίες μετά και στα χρόνια που ακολούθησαν με την διευκόλυνση του αντισυλληπτικού χαπιού τα παιδιά που γεννιόντουσαν ήτανε όντως καρποί ώριμης σκέψης των γονέων και κατά συνέπεια επιθυμητά. Τα παιδιά αυτά γεννήθηκαν από πολύ αγάπη και έρωτα. Ο αριθμός των παιδιών που αποκτούσαν οι οικογένειες άρχισε να μειώνεται αισθητά. Στις δεκαετίες του 1929, 1930 ένας μέσος όρος αριθμός παιδιών σε μία οικογένεια ήταν τα 6-8 αδέρφια. Πολύ αργότερα ο αριθμός των παιδιών μειώθηκε στα 2-3 και πλέον συναντούμε πολύ συχνά μεγαλύτερο αριθμό οικογενειών που έχουν αποκτήσει ένα παιδί. Τα μοναχοπαίδια σε μία οικογένεια είναι αισθητά, όχι μόνο στην εποχή που διανύουμε αλλά ιδιαίτερα έντονα είναι εδώ και 20 με 30 χρόνια. Ακόμη τα μοναχοπαίδια συνεχίζουν να αποτελούν μειονότητα συγκριτικά με εκείνα που έχουν αδέρφια, το ποσοστό όμως αυξάνεται συνεχώς. Καθώς ο αριθμός των παιδιών μειώνεται παράλληλα παρατηρείται και διαφορετική ποιότητα στην οικογενειακή ζωή και διαφορετική ένταση στην σχέση μητέρας –παιδιού. Τα παιδιά που προέρχονται έπειτα από συνειδητή απόφαση και των δύο είναι περισσότερο ευπρόσδεκτα από τους γονείς τους και επιπλέον τα μοναχοπαίδια δέχονται περισσότερη προσοχή και φροντίδα. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι συντρέχει κίνδυνος αρνητικής διαπαιδαγώγησης προς το παιδί.
Η ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ
Το μοναχοπαίδι είναι το μόνο μέλος της οικογένειας που ανήκει στην «ομάδα των παιδιών». Αυτό έχει δύο ερμηνείες. Δηλαδή, μπορεί να σημαίνει ταυτόχρονα ότι πρακτικά τα παιχνίδια που υπάρχουν στο σπίτι είναι όλα δικά του και δεν χρειάζεται να τα μοιραστεί με κανέναν, αλλά και ότι δεν έχει στην καθημερινότητα ένα σύντροφο για τα παιχνίδια του κοντά στην ηλικία του, με παρόμοια ενδιαφέροντα και αντοχές. (mamakid.gr)
Το ίδιο συμβαίνει και στη σχέση του με τους γονείς. Ο χρόνος, οι αντοχές, η διάθεση, τα χρήματα που έχουν διαθέσιμα αφιερώνονται σ’ αυτό το ένα και μοναδικό παιδί και αυτό παρατηρείται όχι μόνο από τους γονείς αλλά από όλη την ευρεία οικογένεια.
Το πρώτο παιδί, το πρώτο εγγόνι, το πρώτο ανίψι....το οποίο μπορεί να συνεχίσει για αρκετό καιρό ακόμα να συντηρεί τα πρωτεία χωρίς να θέλει κάποιος άλλος να συμμετάσχει σ’ αυτό είναι κάτι που χαρακτηρίζει πολλά παιδιά. Την εγκαθιδρύαν την επιζητούν διότι πολύ απλά τους έχει δοθεί από όλους τους σημαντικούς τους οικείους. Εάν παρατηρήσουμε στο οικείο μας περιβάλλον είναι πολύ πιθανό να συναντήσουμε τέτοιες καταστάσεις που ένα πρωτότοκο, ή ένα μοναχοπαίδι κερδίζει την πλήρη και πιστή αφοσίωση όλων όσων τον περιστοιχίζουν. Η υπερπληθόρα υλικών αναγκών, οι ατέλειωτες και αμέτρητες χάρες (δίχως όρια), η μη κατανομή ευθύνης μπορεί εύκολα να οδηγήσουν ένα παιδί να ζει για πολύ καιρό μέσα σε μία πολύ όμορφη και προστατευτική γυάλα που στην ενήλικη ζωή το περιεχόμενο έξω από αυτήν την γυάλα μπορεί να τρομάξει και η εικόνα του να είναι αρκετά σκληρή για αυτό το παιδί που έζησε και μεγάλωσε με πολύ ιδιαίτερη εύνοια.
Συναντάμε γονείς που σκληραγωγούν με έντονο τρόπο το παιδί τους μόνο και μόνο για να τα βγάλει πέρα μόνο του, να είναι αυτάρκη και χειραφετημένο. Ναι μεν ζούνε μέσα από αυτό το παιδί –το ένα και μοναδικό τους!!- αλλά ταυτόχρονα γίνονται σκληροί, χωρίς πολλές έντονες συναισθηματικές εκδηλώσεις (για να μην καλομάθει!) υπό τον φόβο μεγαλώνοντας αυτό το παιδί να καταφέρει να γίνει δυναμικό και αυτόνομο.
Νεότερες κυρίως αμερικάνικες μελέτες γύρω από τα μοναχοπαίδια, καταρρίπτουν τις παλιές αρνητικές κριτικές και επισημαίνουν και θετικές ιδιότητες στα μοναχοπαίδια. Είναι περισσότερο αυτόνομα, περισσότερο έξυπνα, φιλικά στην επαφή τους με τρίτους απ’ ότι τα παιδιά που έχουν αδέρφια. Μην ξεχνάμε ότι στις μέρες μας οι περισσότεροι από τους νέους γονείς ενημερώνονται, διαβάζουν , ρωτούν ειδικούς πάνω σε αντίστοιχα θέματα και έχουν την γνώση να κάνουν το καλύτερο δυνατό που μπορούν. Εξάλλου όπως είπαμε και παραπάνω το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών αυτών γεννιέται με κοινή απόφαση των γονέων του και με αρκετή αγάπη. Τα μοναχοπαίδια έχουν την ικανότητα –μεγαλώνοντας- να αντιλαμβάνονται την ιδιαίτερη προσοχή που τους αποδίδεται και η οποία τους δημιουργεί αντιφατικά συναισθήματα και διλλήματα. Ένα 15χρονο αγόρι αναφέρει: «Το μοναχοπαίδι δέχεται υπερβολικά πράγματα από όλους, πολλές φορές η αγάπη αυτή καταντά βάρος». Ενώ μία 17χρονη λέει: «Μεγάλωσα σαν να ήμουν κάτω από μεγεθυντικό φακό, ότι έκανα καλά φάνταζε ακόμα καλύτερο και ότι άσχημο, το έκαναν να φαίνεται χειρότερο και πιο τραγικό απ’ ότι πραγματικά ήταν». Εδώ οι γονείς χρειάζεται να συμπεριφέρονται με τρόπο που να δείχνει στο παιδί τους ότι δεν αποτελεί το επίκεντρο της ζωής τους. Είναι αρκετά μεγάλη παγίδα αυτό, δημιουργεί περιέργους συναισθηματικούς δεσμούς ανάμεσα στους γονείς και στο παιδί. Δεσμοί που μπορεί να αποβούν στο μέλλον τους δύσκολοι ιδίως στην προσωπική ζωή και εξέλιξη του παιδιού.
Για κάθε άνθρωπο που βιώνει την ευλογία να γίνει γονιός τα συναισθήματα, οι σκέψεις απογειώνονται. Είναι μία μοναδική και υπέροχη εμπειρία που εκεί ακριβώς τα όρια, οι εκδηλώσεις χαράς, θαυμασμού και συγκίνησης είναι στο απόγειο. Οι περισσότεροι (για να μην πούμε όλοι) γονείς όταν κρατούν στην αγκαλιά τους το μωρό τους δεν υπάρχει κανόνας και πρέπει που είναι να ακολουθήσουν. Θα καλομάθουν, θα αφήσουν ανοιχτά τα όρια τους, θα παρασυρθούν σε κάτι όμορφο και υγιή που ήρθε στην ζωή τους. Οπότε είναι πάντα εύλογο και εύστοχο να είμαστε επιεικής μ’ αυτή την νέα κατάσταση και σιγά-σιγά οι οριοθετήσεις, οι συνέπειες και οι σωστές διαπαιδαγωγήσεις θα πάρουν τον δρόμο τους. Εκείνο που έχει κυρίως πρωταρχική σημασία για τους γονείς είναι να διασφαλίσουν στο μοναχοπαίδι τους τις κοινωνικές επαφές που το ίδιο χρειάζεται ώστε να καλύψει την έλλειψη των αδερφικών σχέσεων. Τα παιδιά χρειάζεται να συναναστρέφονται με παιδιά! Χρειάζεται να βρίσκονται με συνομήλικα παιδιά σε όλες τις φάσεις της ανάπτυξης τους. Στην γειτονιά, σε φιλικά σπίτια, σε πάρκα, σε παιδικούς σταθμούς, στο νηπιαγωγείο.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΤΟΚΩΝ/ΜΟΝΑΧΟΠΑΙΔΙΑ
Συχνά, η αρκετή ενασχόληση των γονιών με το μοναχοπαίδι τους το κάνει να έχει γρήγορη ανάπτυξη, να φτάνει γρήγορα τα αναπτυξιακά ορόσημα, να είναι ένα παιδί εύστροφο και το οποίο έχει εξελίξει πολύ τα ταλέντα του. Τα μοναχοπαίδια –σχεδόν- αγγίζουν την τάση της τελειομανίας, κυνηγούν την επιτυχία, που τις περισσότερες φορές τα καταφέρνουν, (με όποιο τίμημα και κόστος μπορεί να έχει αυτό για εκείνους) αλλά δυσκολεύονται πολύ να διαχειριστούν την αποτυχία. Συνήθως, είναι δυναμικοί και ανεξάρτητοι χαρακτήρες, αλλά ταυτόχρονα μπορεί να είναι εσωστρεφείς και ευαίσθητοι στην κριτική.
Υπάρχουν έρευνες που αποδεικνύουν ότι οι επιτυχημένοι επαγγελματίες ή οι πρωτοπόροι επιστήμονες ήταν μοναχοπαίδια, αλλά ταυτόχρονα υπάρχουν και μελέτες που αποκαλύπτουν πόση πίεση ασκείται σε ένα μοναχοπαίδι που καλείται να σηκώσει όλο το «φορτίο» των γονιών του, που σημαίνει τις προσδοκίες τους, την πίεση και τις αγωνίες τους για το ίδιο.
Παρόλο που οι ταμπέλες «εγωιστής», «κακομαθημένος» και άλλες, δεν σημαίνει ότι χαρακτηρίζουν απαραίτητα τα μοναχοπαίδια, είναι γεγονός ότι, ακόμη και ως ενήλικες, έχουν μια δυσκολία στις σχέσεις τους με τους συνομήλικούς τους, καθώς δεν έχουν βιώσει τις αντίστοιχες φυσικές διεργασίες ως παιδιά. (mamakid.cr).
Για τον γονέα το «μοναχοπαίδι του» είναι το μονάκριβο ένα του, ο θησαυρός του και μέχρις αυτό να ενηλικιωθεί ελλοχεύουν αρκετοί εσωτερικοί φόβοι στους γονείς για το μεγάλωμα του. Συνήθως οι συναντήσεις των παιδιών με τους φίλους τους οργανώνονται από τα ίδια τα παιδιά και κατά προτίμηση τηλεφωνικά. Εάν όμως οι μητέρες τους βρίσκονται στο σπίτι και μπορούν, θεωρείται δεδομένο από τις ίδιες ότι θα πρέπει να τα μεταφέρουν εκείνες με το αυτοκίνητο τους ακόμα και αν η απόσταση είναι αρκετά μικρή και το παιδί σχολικής ηλικίας μπορεί να πάει μόνο του!! Αρκετές μητέρες υποχωρούν αμέσως μπροστά στις επιθυμίες των παιδιών τους, είτε γιατί θέλουν με οποιονδήποτε τρόπο να τα εξυπηρετήσουν , είτε φοβούμενες οι ίδιες τους κινδύνους που υπάρχουν..... Αρκετά στοιχεία που μέχρι πρότινος τα συναντούσαμε κυρίως στην συμπεριφορά των γονέων με μοναχοπαίδια πλέον τα συναντάμε και σε γονείς με περισσότερα παιδιά, όπως η «υπερπροστατευτική μητέρα».
Τι συναισθήματα κρύβονται άραγε στην ψυχολογία των γονέων που έχουν ένα παιδί;; Κυριαρχεί ο φόβος, η ενοχή, η έντονη αγωνία, ο πανικός. Πλέον οι γονείς προσπαθούν να κάνουν τα πάντα για να σταματήσει το κλάμα του παιδιού τους επειδή έχουν τα παραπάνω αισθήματα. Το παιδοκεντρικό μοντέλο ανατροφής εξαρτάται άμεσα από την μεγάλη σημασία που έλαβε για την ζωή των γονιών η επιθυμία του παιδιού. Αρκετοί γονείς λένε: «Κάτι που δεν μπορούσα να το έχω εγώ στα παιδικά μου χρόνια, πρέπει οπωσδήποτε να μπορεί να το απολαύσει το δικό μου παιδί σήμερα...». Έχουν την ανάγκη να προσφέρουν στα παιδιά τους όσα εκείνοι στερήθηκαν στην παιδική τους ηλικία και μ’ αυτόν τον τρόπο προσφέροντας τους ότι μπορούν και κατέχουν, επουλώνουν τα δικά τους «τραυματικά κομμάτια του παρελθόντος τους». Ο Ulrich Beer (1994) στο βιβλίο του «Η κοινωνία των παιδιών δίχως αδέρφια» αναφέρει την φιλοσοφία της ζωής η οποία περιορίζει τους στόχους αυτοπραγμάτωσης στο «Πάρε! Πάρε! Πάρε!» «Είσαι το πολυτιμότερο στον κόσμο, τα πάντα είναι στην διάθεση σου, πάρε λοιπόν ότι μπορείς!»... Έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά της σημερινής κοινωνίας εμφανίζονται περισσότερο ανικανοποίητα, κορεσμένα και πιο κλεισμένα στον εαυτό τους απ’ ότι τα παιδιά των πιο αδύναμων οικονομικά κοινωνιών. Σήμερα τα παιδιά κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής τους δέχονται πολύ περισσότερη προσοχή και φροντίδα απ΄’ ότι παλιότερα.
Κατά καιρούς γίνονται διάφορες έρευνες όπου οι ειδικοί ασχολούνται με τις ιδιότητες του χαρακτήρα των παιδιών χωρίς αδέρφια. Το θετικό είναι ότι οι εκτιμήσεις από τις έρευνες αυτές δεν είναι πια τόσο μονοσήμαντα υποτιμητικές και αρκετοί ερευνητές δείχνουν ότι τα μοναχοπαίδια δεν χρειάζεται να προβάλλονται ούτε θετικά αλλά ούτε και αρνητικά, σαν κάτι μεμονωμένο, ξεχωριστό.   Συγκεκριμένα κάποιες έρευνες αποδεικνύουν ότι: -Τα παιδιά είναι επικεντρωμένα στους γονείς και προσανατολισμένα στους μεγάλους περισσότερο από τα παιδιά που έχουν αδέρφια.
-Είναι αδύναμα και κάποιες φορές μοναχικά, υπάρχει φόβος στις επαφές του (το οποίο δεν το εκδηλώνουν πάντα), δεν μοιράζονται εύκολα τα πράγματα τους.
-Δεν συναγωνίζονται.
-Δυσκολεύονται στην προσαρμογή.
-Ωριμάζουν πρώιμα και είναι «μικρομέγαλα».
-Παρουσιάζουν φιλαυτία και εγωισμό.
-Είναι νευρικά, ευερέθιστα, θυμώνουν και εκφράζουν επιθετικότητα.
-Ανησυχούν, φοβούνται και αγωνιούν πιο πολύ από τα παιδιά που έχουν αδέρφια.
Κάποιες άλλες όμως περισσότερο νεοσύστατες έρευνες αποδεικνύουν τα εξής:
-Ότι είναι ανεξάρτητα, εξοπλισμένα με περισσότερη αυτοπεποίθηση.
-Δεν είναι μοναχικά, αλλά μάλλον κοινωνικά..
-Είναι πιο συνεργάσιμα από τα παιδιά που έχουν αδέρφια.
-Έχουν αρχηγικές ιδιότητες, είναι έξυπνα, με μεγάλες ικανότητες απόδοσης και πολλές επιτυχίες.
-Μπορούν να προσαρμόζονται όπως και τα παιδιά με αδέρφια.
-Παρουσιάζουν λιγότερα προβλήματα ή διαταραχές στην συμπεριφορά τους από τα παιδιά με αδέρφια.
-Δεν είναι εγωιστικά.
-Δεν είναι πιο χαρούμενα ή πιο ευτυχισμένα από τα παιδιά με αδέρφια.
-Τους διασκεδάζει περισσότερο με το να καταπιάνονται με κάτι, είναι πιο εύθυμα και πιο αισιόδοξα από τα παιδιά με αδέρφια!!
Όπως βλέπουμε οι απόψεις έντονα διίστανται, παίζει ρόλο η κάθε κοινωνία και οι διαφορετικές της θέσεις αλλά και η τάση των γονέων που ολοένα δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην διαπαιδαγώγηση τους ως προς το παιδί.
ΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΣΤΟ ΝΟΥ ΜΑΣ
-Τα μοναχοπαίδια γαντζώνονται στο γονεικό μέλος του αντίθετου φύλου. Ένας χωρισμός των γονέων τον βιώνουν πολύ βαριά. Έτσι δεν βρίσκουν σχεδόν καμία ικανοποίηση σε ένα γάμο στην ενήλικη ζωή τους.
-Η φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού εξασφαλίζεται όταν ο γάμος των γονιών είναι σταθερός, όταν εκείνοι δεν θέτουν στο παιδί υπερβολικά υψηλές απαιτήσεις, όταν δεν το υπερπροστατεύουν και όταν του εξασφαλίζουν αρκετές εξωοικογενειακές επαφές.
-Οι γονείς με μοναχοπαίδια κατέχονται γενικά από περισσότερους φόβους. Είναι όμως και πιο προσεκτικοί και ξοδεύουν χρόνο και χρήμα για το παιδί τους. Το θετικό αποτέλεσμα που απορρέει από εδώ είναι ότι τα παιδιά καλλιεργούν περισσότερο τις πνευματικές τους ικανότητες και παρουσιάζουν πιο ώριμα δείγματα συμπεριφοράς.
Να αποφεύγετε:
-Να μεγαλώνει το παιδί αποκλειστικά και μόνο ανάμεσα σε μεγάλους.
-Να του παρέχονται ανεξέλεγκτα υλικά αγαθά χωρίς μέτρο και λογική.
-Να δημιουργεί συναισθηματική αλληλεξάρτηση και να επιβαρύνετε το παιδί από τις φιλοδοξίες και τα οράματα των γονέων (Καππάτου Α.)
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΑΝΗΚΟΥΝ ΜΕ ΠΑΙΔΙΑ
Στην πράξη δεν είναι τόσο δύσκολο να αφήσουμε το μοναχοπαίδι να μεγαλώσει σε μία κοινότητα από παιδιά. Φεριπείν το παιδί του γείτονα μας είναι ίσως τόσο μόνο όσο μπορεί να νιώθει οποιοδήποτε παιδί. Συχνά ένα μοναχοπαίδι –λόγω ότι μπορεί να μην το έχει μάθει- δημιουργεί φασαρίες όταν πρόκειται να συνδεθεί με άλλα παιδιά, αυτές οι φασαρίες όμως μπορούν να υπερνικηθούν με πολύ υπομονή και αγάπη. «Ένα πεντάχρονο αγοράκι τρόμαξε όταν έπρεπε για πρώτη φορά να παίξει με τ’ άλλα παιδιά στο Νηπιαγωγείο. Χωρίς να μιλάει καθόταν μόνο του και άρχιζε να κλαίει όταν η νηπιαγωγός το καλούσε να παίξει και εκείνο. Όταν το άφησε ήσυχο, το παιδί παρατηρούσε στην αρχή το παιχνίδι των άλλων παιδιών που για το ίδιο το μοναχοπαίδι κάτι τέτοιο ήταν ασυνήθιστο. Μετά από κάποιες ημέρες αφού δέχονταν πολύ φιλικές προσκλήσεις για συμμετοχή στο παιχνίδι ξεπέρασε τους φόβους του και συμμετείχε...»
«Όταν τα πρωτεία είναι έντονα και ισχυρά στην ζωή ενός ανθρώπου είτε έχει μεγαλώσει σε πλαίσιο με αδέρφια, είτε όχι χρειάζεται πολύς χρόνος, αρκετή ματαίωση και ρίσκο έως ότου καταλάβει το μεγαλείο του μοιράζεσθαι»
Ετικέτες
Οικογένεια,
Παιδική/ Εφηβική ηλικία,
Ψυχολογία (γενικά)
Σάββατο 1 Δεκεμβρίου 2012
«Μία γυναίκα μπαίνει στην οικογένεια μας....Δηλαδή είναι μητριά μας;;;»
Πως νιώθουν τα παιδιά όταν μία νέα γυναίκα έρχεται στην οικογένεια;
Είναι πολύ υποκειμενικός ο τρόπος που εκδηλώνουν τα παιδιά την διάθεση τους, τα συναισθήματα τους απέναντι σ’ αυτή την γυναίκα. Σε κάθε ηλικιακή φάση πάντως υπάρχουν και διαφορετικές εκδηλώσεις. Σαφώς παίζει ρόλο η προετοιμασία του πατέρα προς τα παιδιά πριν παντρευτεί δεύτερη φορά, αρκετή συζήτηση και αρκετή υπομονή από την πλευρά του. Είναι μία ιδιαίτερη αλλά όχι δύσκολη κατάσταση, με κατάλληλους χειρισμούς επιμονή και συνέπεια η σχέση αυτή μπορεί να εξελιχθεί αρκετά ομαλά.
Τα παιδιά που ζουν με τον πατέρα είτε λόγω διαζυγίου, είτε λόγω απώλειας (θανάτου) αρχικά φοβούνται κάθε φορά που ο πατέρας τους μπορεί να βγαίνει έξω και ειδικά τον πρώτο καιρό που ακολουθούν αρκετά ραντεβού με την νέα σύντροφο. Στις πολύ μικρές ηλικίες τα παιδιά δεν έχουν την αίσθηση του χρόνου και δεν καταλαβαίνουν το πότε ή αν θα ξαναγυρίσει ο πατέρας τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά βιώνουν και αυτά τις ίδιες αγωνίες αλλά σε ένα πιο συνειδητό επίπεδο. Η αναχώρηση του πατέρα μπορεί να αναβιώσει παλιότερα συναισθήματα στο παιδί, εγκατάλειψης και απώλειας. Ο Τζ. αναφέρει: «Τις πρώτες ημέρες του διαζυγίου των γονιών μου –ήμουν γύρω στα δώδεκα- ο πατέρας μου συχνά είχε μία γυναίκα, που έμενε σπίτι του όλη την νύχτα και την έβλεπα όταν την επισκεπτόμουν. Η παρουσία μου εκεί δεν τον εμπόδιζε. Έτσι, το πρωί τρύπωνα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα μου, κοίταζα την γυναίκα που ήταν ξαπλωμένη δίπλα του και έλεγα «Γεια, πως σε λένε;».
Εκείνη μου έλεγε το όνομα της. Τότε εγώ παρατηρούσα: «Α, την προηγούμενη εβδομάδα την έλεγαν Μαίρη». Αυτό συνήθως είχε ως αποτέλεσμα να φεύγει η γυναίκα άρον-άρον έτσι είχα τον πατέρα μου όλο δικό μου. Ο μπαμπάς σύντομα κατάλαβε ότι, όταν τον επισκεπτόμουν, δεν ήταν προς το συμφέρον του να έχει καλεσμένη για όλη την νύχτα». Η νέα γυναίκα –μητριά- που έρχεται να αφομοιωθεί στην νέα σύνθεση της οικογένειας υπάρχουν φορές που μπορεί να απογοητεύεται, να στεναχωριέται, να απελπίζεται για το πως είναι να χειριστεί την συμπεριφορά των παιδίων του συζύγου της. Με ασυνείδητο τρόπο τα παιδιά λειτουργούν και ως φροντιστές των γονέων τους δηλαδή τσεκάρουν και τεστάρουν τις αντοχές, την διαθεσιμότητα της νέας αυτής γυναίκας. Με κάποιον τρόπο την ωθούν να περνά κάποιες δοκιμασίες (όπως κάνουν και με τα παιχνίδια τους) για να δώσουν στο τέλος το τελικό τους οκ. Όταν ο αρχικός γάμος των γονέων ενός παιδιού πάψει να υπάρχει είτε από κάποιο διαζύγιο είτε απώλειας, το παιδί συνήθως κυριαρχεί επάνω στον έναν κυρίως γονέα και εναποθέτει σ’ εκείνον αρκετά πράγματα με συνέπεια αυτό αργότερα στην είσοδο ενός νέου συντρόφου να εκδηλώνονται συμπεριφορές απέχθειας, άρνησης, θυμού, ζήλειας. Ένα τετράχρονο αγόρι στον γάμο του πατέρα του και της μητριάς του έγραψε ένα γράμμα στον Θεό: «Αγαπητέ Θεέ, πήγα στον γάμο και τους είδα να φιλιούνται μέσα στην εκκλησία. Είναι σωστό αυτό; Νέιλ» (Eric Marshal – Stuart Hample)
Πως να χειριστεί η νέα γυναίκα την αρνητική στάση των παιδιών;
Όταν ο πατέρας ξαναπαντρεύεται (τι να δίνεται προσοχή):
1. Το παιδί να μην νιώσει τον γάμο ως απειλή.
2. Να μην αισθανθεί ανταγωνιστικά προς τον σύντροφο του πατέρα ή της μητέρας του, προσπαθώντας να διεκδικήσει την αγάπη του γονιού του.
3. Παύει να διατηρεί την ενδόμυχη ελπίδα που έτρεφε μετά τον χωρισμό των γονιών του ότι κάποια στιγμή θα γίνει επανασύνδεση.
Τι μπορεί να κάνει η νέα σύντροφος:
1. Η νέα σύντροφος επωμίζεται ένα δύσκολο ρόλο πρέπει να αντιμετωπίσει την επιφυλακτικότητα του παιδιού.
2. Όταν το νέο ζευγάρι αποκτήσει παιδί πολύ άμεσα οι δυσκολίες μπορεί και να μην λείψουν, οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές, χρειάζεται προσοχή και ωριμότητα για να μην πληγωθεί το παιδί. (Καππάτου Α. 1999)
Τι είναι χρήσιμο να αποφευχθεί:
1. Να είναι ιδιαίτερα επιεικής με το παιδί του συντρόφου τους..
2. Να παρεμποδίζουν την σχέση του παιδιού με το φυσικό γονιό.
3. Να αλλάζουν συμπεριφορά όταν αποκτούν δικό τους παιδί.
4. Να λένε: «αν ήμουν η μητέρα σου ή ο πατέρας σου θα έκανα αυτό, ή θα το έκανα αλλιώς...» ,br/>
5. Να συγκρίνουν την συμπεριφορά του ή τις επιδόσεις του στο σχολείο με εκείνες του δικού τους παιδιού (εάν υπάρχει).
Οτιδήποτε την απασχολεί, την προβληματίζει είναι χρήσιμο να το μοιράζεται με τον σύντροφο της και από κοινού να ορίζουν το πως θα το χειριστούν Εάν νιώθει η ίδια εισβολέας στην ζωή τους ή ότι ήρθε για να αντικαταστήσει κάτι, ε, τότε μ’ αυτό το στοιχείο θα συστηθεί στα παιδιά και εκείνα θα της φερθούν αντίστοιχα. Οι στέρεες βάσεις θα έχουν τοποθετηθεί αρκετά πριν επέλθει ο γάμος, σ’ εκείνο το διάστημα λοιπόν έχουν όλο τον χρόνο να γνωριστούν, να μιλήσουν για τους εαυτούς της, εκείνη ως ενήλικη να ακούσει –ακόμα και να δεχθεί κάποιες φορές- τις άμυνες των/του παιδιού/ων και να προσπαθήσουν να κάνουν γέφυρες μαζί τους. Χρειάζεται να έχει ξεκαθαρίσει μέσα της την θέση και την ύπαρξη σ’ αυτή την νέα της οικογένεια και αυτό να το στηρίζει δυναμικά. Σαφώς και θα υπάρξουν φάσεις δύσκολες αλλά ανάλογα την ηλικία του παιδιού και τα βιώματα του εάν προκύπτει κάτι που την ίδια την δυσκολεύει να το χειριστεί χρήσιμο και ωφέλιμο είναι να μιλήσει σε εκείνον, (σύζυγο) σε ανθρώπους που είναι ειδικοί σε ζητήματα παιδιών για να βοηθήσει καταρχήν η ίδια την θέση της, αλλά και την ομαλότερη επαφή και επικοινωνία με το παιδί.
Ο ρόλος του πατέρα
Ίσως είναι από τους πιο δύσκολους με πολύ δουλειά ρόλος. Χρειάζεται να προετοιμάσει και να διαχειριστεί οτιδήποτε γίνεται στο σπιτικό του. Καταρχήν τον εαυτό του, τα παιδιά του, τους οικείους του, την νέα του σύντροφο. Οι ποιο συνηθισμένες «νάρκες» στα θεμέλια μίας σχέσης είναι οι απόλυτα κατηγορηματικές δηλώσεις, όπως «Έτσι, είμαι εγώ μην προσπαθήσεις να με αλλάξεις». Ένα πρόσωπο που δηλώνει κατηγορηματικά «Αυτή είναι η μητριά σου, είτε το θέλεις είτε όχι...» όπως καταλαβαίνουμε μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να επιφέρει.
Όταν απευθύνονται ταυτόχρονα στον πατέρα/ σύζυγο το παιδί και η νέα του γυναίκα σε ποιον «πρέπει» να απαντήσει πρώτα; Η απάντηση ιδίως τον πρώτο καιρό όντως μπορεί να δώσει λαβή για καβγάδες. Ούτως η άλλος σε κάποιον θα χρειαστεί να απαντήσει πρώτα. Με ευλυγισία με εύστοχο χιούμορ εάν ο πατέρας απαντήσει στην γυναίκα του, μπορεί χαριτολογώντας να ικετεύσει για έλεος, ή μπορεί να ακολουθήσει την προσέγγιση ότι έχει μόνο δύο αφτιά και ένα μυαλό, ότι οι ενήλικοι προηγούνται και ότι κανείς δεν διακόπτει τον άλλον. Βεβαίως χρειάζεται αυτό να αλλάζει σειρά κάποιες φορές, διότι το παιδί εύκολα μπορεί να νιώσει απορριπτέο. Ακόμα και τα παιδιά οφείλουν να δεχτούν, να μάθουν ότι σ’ αυτόν τον κοινό χώρο όπου ζουν όλοι υπάρχει και ένα άλλο μέλος που θα το σεβαστούν όπως τον πατέρα τους και θα μοιράζονται μαζί του πράγματα, σκέψεις όταν εκείνα νιώσουν έτοιμα. Εάν υπάρχει ένα παιδί η δυαδική σχέση και η έντονη προσκόλληση και αποκλειστικότητα παύει να υπάρχει, η δυναμική της οικογένειας χρειάζεται να επαναπροσδιοριστεί με νέους κανόνες και όρια. Αρκεί αυτά να μην εξοστρακίσουν την βασική καθημερινότητα των συνηθειών που έχει το παιδί. Τα παιδιά από τον προηγούμενο γάμο αντιμετωπίζουν δυσκολίες και οι γονείς είναι να παρατηρούν και να σέβονται αυτή τους την δυσκολία της νέας πραγματικότητας. Μία νέα σχέση ή ένας δεύτερος γάμος είναι μία δύσκολη κατάσταση που είναι να αντιμετωπίσουν τα παιδιά έπειτα από εκείνη του διαζυγίου των γονιών του. Αυτή η αλλαγή για όλους έχει ένα ρίσκο για τα παιδιά αλλά και για τους νέους συντρόφους. (Καππάτου Α. 1999).
Είναι σημαντικό να αναφερθεί την προσοχή που είναι να δίνει ο γονέας όταν έχει γιο στην εφηβεία και ιδίως στην φάση προς την μετεφηβεία. Εάν η νέα σύζυγος χρονικά ή ηλικιακά είναι περισσότερο κοντά στον νεαρό γιο σε κάποιες τέτοιες περιπτώσεις όπως αρκετές φορές γίνεται μπορεί υπάρχουν κρυφές συγκρούσεις, μυστικά, θυμοί, άρνηση ιδίως από την πλευρά του νέου. Επειδή σχεδόν τίποτα δεν μπορούμε να προκαθορίσουμε και να προβλέψουμε μπορούμε να είμαστε έτοιμοι για όλα και στην αντίστοιχη φάση απλά να είμαστε έτοιμοι για το πως θα το χειριστούμε. Οι άνθρωποι προχωρούν, εξελίσσονται, ωριμάζουν σ’ όλη την πορεία της ζωής τους. Η σύζευξη ενός δεύτερου γάμου είναι προχώρημα και για τον πατέρα και για το παιδί αλλά και για την νέα μητέρα.
Είναι πολύ υποκειμενικός ο τρόπος που εκδηλώνουν τα παιδιά την διάθεση τους, τα συναισθήματα τους απέναντι σ’ αυτή την γυναίκα. Σε κάθε ηλικιακή φάση πάντως υπάρχουν και διαφορετικές εκδηλώσεις. Σαφώς παίζει ρόλο η προετοιμασία του πατέρα προς τα παιδιά πριν παντρευτεί δεύτερη φορά, αρκετή συζήτηση και αρκετή υπομονή από την πλευρά του. Είναι μία ιδιαίτερη αλλά όχι δύσκολη κατάσταση, με κατάλληλους χειρισμούς επιμονή και συνέπεια η σχέση αυτή μπορεί να εξελιχθεί αρκετά ομαλά.
Τα παιδιά που ζουν με τον πατέρα είτε λόγω διαζυγίου, είτε λόγω απώλειας (θανάτου) αρχικά φοβούνται κάθε φορά που ο πατέρας τους μπορεί να βγαίνει έξω και ειδικά τον πρώτο καιρό που ακολουθούν αρκετά ραντεβού με την νέα σύντροφο. Στις πολύ μικρές ηλικίες τα παιδιά δεν έχουν την αίσθηση του χρόνου και δεν καταλαβαίνουν το πότε ή αν θα ξαναγυρίσει ο πατέρας τους. Τα μεγαλύτερα παιδιά βιώνουν και αυτά τις ίδιες αγωνίες αλλά σε ένα πιο συνειδητό επίπεδο. Η αναχώρηση του πατέρα μπορεί να αναβιώσει παλιότερα συναισθήματα στο παιδί, εγκατάλειψης και απώλειας. Ο Τζ. αναφέρει: «Τις πρώτες ημέρες του διαζυγίου των γονιών μου –ήμουν γύρω στα δώδεκα- ο πατέρας μου συχνά είχε μία γυναίκα, που έμενε σπίτι του όλη την νύχτα και την έβλεπα όταν την επισκεπτόμουν. Η παρουσία μου εκεί δεν τον εμπόδιζε. Έτσι, το πρωί τρύπωνα στην κρεβατοκάμαρα του πατέρα μου, κοίταζα την γυναίκα που ήταν ξαπλωμένη δίπλα του και έλεγα «Γεια, πως σε λένε;».
Εκείνη μου έλεγε το όνομα της. Τότε εγώ παρατηρούσα: «Α, την προηγούμενη εβδομάδα την έλεγαν Μαίρη». Αυτό συνήθως είχε ως αποτέλεσμα να φεύγει η γυναίκα άρον-άρον έτσι είχα τον πατέρα μου όλο δικό μου. Ο μπαμπάς σύντομα κατάλαβε ότι, όταν τον επισκεπτόμουν, δεν ήταν προς το συμφέρον του να έχει καλεσμένη για όλη την νύχτα». Η νέα γυναίκα –μητριά- που έρχεται να αφομοιωθεί στην νέα σύνθεση της οικογένειας υπάρχουν φορές που μπορεί να απογοητεύεται, να στεναχωριέται, να απελπίζεται για το πως είναι να χειριστεί την συμπεριφορά των παιδίων του συζύγου της. Με ασυνείδητο τρόπο τα παιδιά λειτουργούν και ως φροντιστές των γονέων τους δηλαδή τσεκάρουν και τεστάρουν τις αντοχές, την διαθεσιμότητα της νέας αυτής γυναίκας. Με κάποιον τρόπο την ωθούν να περνά κάποιες δοκιμασίες (όπως κάνουν και με τα παιχνίδια τους) για να δώσουν στο τέλος το τελικό τους οκ. Όταν ο αρχικός γάμος των γονέων ενός παιδιού πάψει να υπάρχει είτε από κάποιο διαζύγιο είτε απώλειας, το παιδί συνήθως κυριαρχεί επάνω στον έναν κυρίως γονέα και εναποθέτει σ’ εκείνον αρκετά πράγματα με συνέπεια αυτό αργότερα στην είσοδο ενός νέου συντρόφου να εκδηλώνονται συμπεριφορές απέχθειας, άρνησης, θυμού, ζήλειας. Ένα τετράχρονο αγόρι στον γάμο του πατέρα του και της μητριάς του έγραψε ένα γράμμα στον Θεό: «Αγαπητέ Θεέ, πήγα στον γάμο και τους είδα να φιλιούνται μέσα στην εκκλησία. Είναι σωστό αυτό; Νέιλ» (Eric Marshal – Stuart Hample)
Πως να χειριστεί η νέα γυναίκα την αρνητική στάση των παιδιών;
Όταν ο πατέρας ξαναπαντρεύεται (τι να δίνεται προσοχή):
1. Το παιδί να μην νιώσει τον γάμο ως απειλή.
2. Να μην αισθανθεί ανταγωνιστικά προς τον σύντροφο του πατέρα ή της μητέρας του, προσπαθώντας να διεκδικήσει την αγάπη του γονιού του.
3. Παύει να διατηρεί την ενδόμυχη ελπίδα που έτρεφε μετά τον χωρισμό των γονιών του ότι κάποια στιγμή θα γίνει επανασύνδεση.
Τι μπορεί να κάνει η νέα σύντροφος:
1. Η νέα σύντροφος επωμίζεται ένα δύσκολο ρόλο πρέπει να αντιμετωπίσει την επιφυλακτικότητα του παιδιού.
2. Όταν το νέο ζευγάρι αποκτήσει παιδί πολύ άμεσα οι δυσκολίες μπορεί και να μην λείψουν, οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές, χρειάζεται προσοχή και ωριμότητα για να μην πληγωθεί το παιδί. (Καππάτου Α. 1999)
Τι είναι χρήσιμο να αποφευχθεί:
1. Να είναι ιδιαίτερα επιεικής με το παιδί του συντρόφου τους..
2. Να παρεμποδίζουν την σχέση του παιδιού με το φυσικό γονιό.
3. Να αλλάζουν συμπεριφορά όταν αποκτούν δικό τους παιδί.
4. Να λένε: «αν ήμουν η μητέρα σου ή ο πατέρας σου θα έκανα αυτό, ή θα το έκανα αλλιώς...» ,br/>
5. Να συγκρίνουν την συμπεριφορά του ή τις επιδόσεις του στο σχολείο με εκείνες του δικού τους παιδιού (εάν υπάρχει).
Οτιδήποτε την απασχολεί, την προβληματίζει είναι χρήσιμο να το μοιράζεται με τον σύντροφο της και από κοινού να ορίζουν το πως θα το χειριστούν Εάν νιώθει η ίδια εισβολέας στην ζωή τους ή ότι ήρθε για να αντικαταστήσει κάτι, ε, τότε μ’ αυτό το στοιχείο θα συστηθεί στα παιδιά και εκείνα θα της φερθούν αντίστοιχα. Οι στέρεες βάσεις θα έχουν τοποθετηθεί αρκετά πριν επέλθει ο γάμος, σ’ εκείνο το διάστημα λοιπόν έχουν όλο τον χρόνο να γνωριστούν, να μιλήσουν για τους εαυτούς της, εκείνη ως ενήλικη να ακούσει –ακόμα και να δεχθεί κάποιες φορές- τις άμυνες των/του παιδιού/ων και να προσπαθήσουν να κάνουν γέφυρες μαζί τους. Χρειάζεται να έχει ξεκαθαρίσει μέσα της την θέση και την ύπαρξη σ’ αυτή την νέα της οικογένεια και αυτό να το στηρίζει δυναμικά. Σαφώς και θα υπάρξουν φάσεις δύσκολες αλλά ανάλογα την ηλικία του παιδιού και τα βιώματα του εάν προκύπτει κάτι που την ίδια την δυσκολεύει να το χειριστεί χρήσιμο και ωφέλιμο είναι να μιλήσει σε εκείνον, (σύζυγο) σε ανθρώπους που είναι ειδικοί σε ζητήματα παιδιών για να βοηθήσει καταρχήν η ίδια την θέση της, αλλά και την ομαλότερη επαφή και επικοινωνία με το παιδί.
Ο ρόλος του πατέρα
Ίσως είναι από τους πιο δύσκολους με πολύ δουλειά ρόλος. Χρειάζεται να προετοιμάσει και να διαχειριστεί οτιδήποτε γίνεται στο σπιτικό του. Καταρχήν τον εαυτό του, τα παιδιά του, τους οικείους του, την νέα του σύντροφο. Οι ποιο συνηθισμένες «νάρκες» στα θεμέλια μίας σχέσης είναι οι απόλυτα κατηγορηματικές δηλώσεις, όπως «Έτσι, είμαι εγώ μην προσπαθήσεις να με αλλάξεις». Ένα πρόσωπο που δηλώνει κατηγορηματικά «Αυτή είναι η μητριά σου, είτε το θέλεις είτε όχι...» όπως καταλαβαίνουμε μόνο αρνητικές συνέπειες μπορεί να επιφέρει.
Όταν απευθύνονται ταυτόχρονα στον πατέρα/ σύζυγο το παιδί και η νέα του γυναίκα σε ποιον «πρέπει» να απαντήσει πρώτα; Η απάντηση ιδίως τον πρώτο καιρό όντως μπορεί να δώσει λαβή για καβγάδες. Ούτως η άλλος σε κάποιον θα χρειαστεί να απαντήσει πρώτα. Με ευλυγισία με εύστοχο χιούμορ εάν ο πατέρας απαντήσει στην γυναίκα του, μπορεί χαριτολογώντας να ικετεύσει για έλεος, ή μπορεί να ακολουθήσει την προσέγγιση ότι έχει μόνο δύο αφτιά και ένα μυαλό, ότι οι ενήλικοι προηγούνται και ότι κανείς δεν διακόπτει τον άλλον. Βεβαίως χρειάζεται αυτό να αλλάζει σειρά κάποιες φορές, διότι το παιδί εύκολα μπορεί να νιώσει απορριπτέο. Ακόμα και τα παιδιά οφείλουν να δεχτούν, να μάθουν ότι σ’ αυτόν τον κοινό χώρο όπου ζουν όλοι υπάρχει και ένα άλλο μέλος που θα το σεβαστούν όπως τον πατέρα τους και θα μοιράζονται μαζί του πράγματα, σκέψεις όταν εκείνα νιώσουν έτοιμα. Εάν υπάρχει ένα παιδί η δυαδική σχέση και η έντονη προσκόλληση και αποκλειστικότητα παύει να υπάρχει, η δυναμική της οικογένειας χρειάζεται να επαναπροσδιοριστεί με νέους κανόνες και όρια. Αρκεί αυτά να μην εξοστρακίσουν την βασική καθημερινότητα των συνηθειών που έχει το παιδί. Τα παιδιά από τον προηγούμενο γάμο αντιμετωπίζουν δυσκολίες και οι γονείς είναι να παρατηρούν και να σέβονται αυτή τους την δυσκολία της νέας πραγματικότητας. Μία νέα σχέση ή ένας δεύτερος γάμος είναι μία δύσκολη κατάσταση που είναι να αντιμετωπίσουν τα παιδιά έπειτα από εκείνη του διαζυγίου των γονιών του. Αυτή η αλλαγή για όλους έχει ένα ρίσκο για τα παιδιά αλλά και για τους νέους συντρόφους. (Καππάτου Α. 1999).
Είναι σημαντικό να αναφερθεί την προσοχή που είναι να δίνει ο γονέας όταν έχει γιο στην εφηβεία και ιδίως στην φάση προς την μετεφηβεία. Εάν η νέα σύζυγος χρονικά ή ηλικιακά είναι περισσότερο κοντά στον νεαρό γιο σε κάποιες τέτοιες περιπτώσεις όπως αρκετές φορές γίνεται μπορεί υπάρχουν κρυφές συγκρούσεις, μυστικά, θυμοί, άρνηση ιδίως από την πλευρά του νέου. Επειδή σχεδόν τίποτα δεν μπορούμε να προκαθορίσουμε και να προβλέψουμε μπορούμε να είμαστε έτοιμοι για όλα και στην αντίστοιχη φάση απλά να είμαστε έτοιμοι για το πως θα το χειριστούμε. Οι άνθρωποι προχωρούν, εξελίσσονται, ωριμάζουν σ’ όλη την πορεία της ζωής τους. Η σύζευξη ενός δεύτερου γάμου είναι προχώρημα και για τον πατέρα και για το παιδί αλλά και για την νέα μητέρα.
Ετικέτες
Οικογένεια,
Σχέσεις,
Ψυχολογία (γενικά)
Παρασκευή 30 Νοεμβρίου 2012
Η κατάθλιψη χτυπάει και τα παιδιά- ποια τα συμπτώματα
Η κατάθλιψη δεν γνωρίζει ηλικίες. Η κατάθλιψη θα χτυπήσει εξίσου εύκολα την ψυχή ενός ενήλικα με την ψυχή ενός παιδιού, ή ενός εφήβου. Το σημαντικό είναι να μπορέσουν να καταλάβουν οι άλλοι ποια είναι τα σημάδια της όταν πρωτοεμφανίζεται για να μπορέσουν με τη βοήθεια ενός ειδικού να την αντιμετωπίσουν. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα η κατάθλιψη χτυπάει όλο και περισσότερα παιδιά και εφήβους. Ποια όμως είναι αυτά τα σημάδια;
Σύμφωνα με την Γερμανική εταιρία για το παιδί και την εφηβική ψυχιατρική- ψυχοσωματική και ψυχοθεραπεία (DGKJP), η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί ακόμη και στην προσχολική και σχολική ηλικία και να έχει τη μορφή του φόβου, της έλλειψης κινήτρων, την απομάκρυνση από οικείο περιβάλλον και κυρίως την απομάκρυνση από την ίδια την μητέρα.
Θα πρέπει οι γονείς να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή όταν το παιδί τους σε εκείνη την ηλικία, διαμαρτύρεται για πόνους στο κεφάλι ή στο στομάχι. Αν αυτή η κατάσταση ξεπεράσει τις 15 ημέρες και ο γιατρός που θα εξετάσει το παιδί δεν διαγνώσει κάποια παθολογική αιτία, τότε θα πρέπει να σκεφτούν (οι γονείς) πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο αυτά να είναι σωματικές εκδηλώσεις μιας κατάθλιψης. Στους έφηβους το πρόβλημα της κατάθλιψης γίνεται ακόμη εντονότερο και τα συμπτώματα που καλούνται οι γονείς να αναγνωρίσουν είναι η έλλειψη ύπνου, η έλλειψη όρεξης για φαγητό, ή απώλεια βάρους, εμφάνιση κυκλοθυμικής συμπεριφοράς, ροπή προς αλκοόλ, ή ναρκωτικά. Η κατάθλιψη στους εφήβους μεταφράζεται με μειωμένη αυτοπεποίθηση που από εκεί σαν ένας κύκλος, ξεκινάνε όλα.
Η DGKJP, ενημερώνει τους γονείς πως θα πρέπει να συμβιβαστούν με την ιδέα, αφού μιλάμε για μια πραγματικότητα και να βρίσκονται δίπλα στα παιδιά τους. Να τα βοηθήσουν, αλλά και να βοηθηθούν και εκείνοι. Κάνει σύσταση δε, να μην διστάσουν να πάνε τα παιδιά σε ειδικούς (παιδοψυχολόγους, ψυχολόγους ψυχοθεραπευτές). Στη Γερμανία σήμερα πάντως, έχουν δημιουργηθεί ήδη ομάδες αυτο- βοήθειας γονέων όπου γονείς με το ίδιο πρόβλημα στα παιδιά τους, συναντιόνται και με τη βοήθεια ειδικών ψυχολόγων ανταλλάσσουν απόψεις και βοηθούν ο ένας τον άλλον.
Πηγή: iatropedia.gr
Σύμφωνα με την Γερμανική εταιρία για το παιδί και την εφηβική ψυχιατρική- ψυχοσωματική και ψυχοθεραπεία (DGKJP), η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί ακόμη και στην προσχολική και σχολική ηλικία και να έχει τη μορφή του φόβου, της έλλειψης κινήτρων, την απομάκρυνση από οικείο περιβάλλον και κυρίως την απομάκρυνση από την ίδια την μητέρα.
Θα πρέπει οι γονείς να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή όταν το παιδί τους σε εκείνη την ηλικία, διαμαρτύρεται για πόνους στο κεφάλι ή στο στομάχι. Αν αυτή η κατάσταση ξεπεράσει τις 15 ημέρες και ο γιατρός που θα εξετάσει το παιδί δεν διαγνώσει κάποια παθολογική αιτία, τότε θα πρέπει να σκεφτούν (οι γονείς) πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο αυτά να είναι σωματικές εκδηλώσεις μιας κατάθλιψης. Στους έφηβους το πρόβλημα της κατάθλιψης γίνεται ακόμη εντονότερο και τα συμπτώματα που καλούνται οι γονείς να αναγνωρίσουν είναι η έλλειψη ύπνου, η έλλειψη όρεξης για φαγητό, ή απώλεια βάρους, εμφάνιση κυκλοθυμικής συμπεριφοράς, ροπή προς αλκοόλ, ή ναρκωτικά. Η κατάθλιψη στους εφήβους μεταφράζεται με μειωμένη αυτοπεποίθηση που από εκεί σαν ένας κύκλος, ξεκινάνε όλα.
Η DGKJP, ενημερώνει τους γονείς πως θα πρέπει να συμβιβαστούν με την ιδέα, αφού μιλάμε για μια πραγματικότητα και να βρίσκονται δίπλα στα παιδιά τους. Να τα βοηθήσουν, αλλά και να βοηθηθούν και εκείνοι. Κάνει σύσταση δε, να μην διστάσουν να πάνε τα παιδιά σε ειδικούς (παιδοψυχολόγους, ψυχολόγους ψυχοθεραπευτές). Στη Γερμανία σήμερα πάντως, έχουν δημιουργηθεί ήδη ομάδες αυτο- βοήθειας γονέων όπου γονείς με το ίδιο πρόβλημα στα παιδιά τους, συναντιόνται και με τη βοήθεια ειδικών ψυχολόγων ανταλλάσσουν απόψεις και βοηθούν ο ένας τον άλλον.
Πηγή: iatropedia.gr
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ
Το βασικό χαρακτηριστικό της Κοινωνικής Φοβίας είναι ένας έντονος και επίμονος φόβος ταπείνωσης και αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις ή σε καταστάσεις που το άτομο πρέπει να επιτελέσει κάτι μπροστά σε κόσμο.
Ο φόβος στις καταστάσεις αυτές υφαίνεται γύρω από την αίσθηση του ατόμου ότι είναι εκτεθειμένο στην παρατήρηση, την κριτική ή τον εξονυχιστικό έλεγχο των άλλων, ιδιαίτερα αν είναι άγνωστοι (γι'αυτό η διαταραχή ονομάζεται επίσης και Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους). Έτσι το άτομο φοβάται ότι οι άλλοι θα δουν ότι έχει άγχος ή θα το κρίνουν ως αδύνατο, "τρελό" ή ηλίθιο.
Εάν το άτομο φοβάται να μιλήσει δημόσια ο φόβος του είναι μήπως οι άλλοι δουν ότι τρέμουν τα χέρια του ή η φωνή του, μήπως λιποθυμήσει ή μήπως πανικοβληθεί αν φοβάται να συνομιλήσει με άλλους, ο φόβος του μπορεί να είναι ότι δεν θα μπορέσει να μιλήσει αν φοβάται να φάει , να πιεί ή να γράψει δημόσια , ο φόβος του μπορεί να είναι ότι θα βρεθεί σε δύσκολη θέση καθώς οι άλλοι θα δουν τα χέρια του να τρέμουν κ.ο.κ. Συμπτώματα άγχους και μάλιστα σωματικά (π.χ. αίσθημα παλμών, τρόμος , ιδρώτες , γαστρεντερική δυσφορία διάρροια, μυική τάση, κοκκίνισμα κτλ.) είναι σχεδόν πάντα παρόντα και σε σοβαρές περιπτώσεις το άτομο φθάνει σε πανικό. Συχνό είναι το έντονο άγχος αναμονής όπως π.χ. πριν από ένα προγραμματισμένο κοινωνικό ή δημόσιο γεγονός.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΟΒΙΑΣ
Όπως και στη θεραπευτική προσέγγιση της Διαταραχής Πανικού και Αγοραφοβίας, έτσι και στη θεραπεία της Ειδικής και της Κοινωνικής φοβίας, κατ' αρχήν πρέπει να δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο αισιοδοξίας, συμπαράστασης και αγωνιστικότητας. Μέσα στο πλαίσιο αυτό της υποστηρικτικής ψυχοθεραπείας, που ανεβάζει το ηθικό και την αυτοεκτίμηση του ασθενή, εφαρμόζεται κατόπιν η (ψυχο)θεραπεία συμπεριφοράς, που είναι η θεραπεία εκλογής για τις φοβίες με συνδυασμό ή όχι φαρμακευτικής αγωγής.
Η θεραπεία συμπεριφοράς μπορεί να είναι βαθμιαία προοδευτική (κλιμακωτή) έκθεση in vivo στο φοβικό αντικείμενο ή κατάσταση της Ειδικής ή Κοινωνικής Φοβίας ή συνδυασμός προοδευτικής συστηματικής απευαισθητοποίησης στη φαντασία και βαθμιαίας (κλιμακωτής) έκθεσης in vivo (π.χ. πρώτα βλέπει με τη φαντασία της ένα φίδι, μετά στη φωτογραφία, μετά βλέπει ένα ζωντανό φίδι). Η συσυμπεριφορική θεραπεία μπορεί να γίνει και σε ομάδα (π.χ. για φόβο αεροπορικών ταξιδιών).
Η θεραπεία συμπεριφοράς μπορεί να βοηθηθεί επίσης από τεχνικές της γνωστικής θεραπείας, που προσπαθούν να τροποποιήσουν δυσλειτουργικές σκέψεις του φοβικού ασθενή για τον φόβο αποτυχίας, ταπείνωσης ή αμηχανίας (π.χ. κοινωνικά φοβικοί ασθενείς τείνουν λαθεμένα να υπερεκτιμούν την έκταση της κριτικής και του εξονυχιστικού ελέγχου από τους άλλους).
Σε ορισμένες περιπτώσεις η δυναμική ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι χρήσιμη για τη διερεύνηση και τη λύση παιδικών συγκρούσεων που σχετίζονται με το συμβολικό νόημα των φοβιών.
Όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, αυτή μπορεί να χρειασθεί για ορισμένους ασθενείς κατά προτίμηση σε συνδυασμό με την υποστηρικτική-συμπεριφορική-(γνωστική) ψυχοθεραπεία. Έτσι, ιδιαίτερα σε ασθενείς με Κοινωνική Φοβία μπορεί να χορηγηθούν αναστολείς της ΜΑΟ, αλπραζολάμη (με τις επιφυλάξεις που διατυπώσαμε και στη θεραπεία της Διαταραχής Πανικού και Αγοραφοβίας) ή εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (ΕΑΕΣ) με κάποια επιτυχία. Μερικοί αναφέρουν βελτίωση του φόβου παράστασης με προ-πρανολόλη (20 mg από το στόμα χορηγούμενα 1 ώρα πριν την παράσταση).
Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά φαίνεται να είναι λιγότερο αποτελεσματικά στην Ειδική και Κοινωνική Φοβία και επίσης άτομα με Κοινωνική Φοβία συνήθως είναι υπερευαίσθητα στις παρενέργειες τους και μπορεί ν' αναπτύξουν ανησυχία, ευερεθιστότητα και αϋπνία σε σχετικά χαμηλές δόσεις.
Πάντως, όταν η φαρμακευτική αγωγή διακοπεί, οί ασθενείς τείνουν να υποτροπιάσουν (ίσως λιγότερο, αν πάλεψαν τη φοβία τους με συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής).
Πηγή: www.psychologia.gr
Το βασικό χαρακτηριστικό της Κοινωνικής Φοβίας είναι ένας έντονος και επίμονος φόβος ταπείνωσης και αμηχανίας σε κοινωνικές καταστάσεις ή σε καταστάσεις που το άτομο πρέπει να επιτελέσει κάτι μπροστά σε κόσμο.
Ο φόβος στις καταστάσεις αυτές υφαίνεται γύρω από την αίσθηση του ατόμου ότι είναι εκτεθειμένο στην παρατήρηση, την κριτική ή τον εξονυχιστικό έλεγχο των άλλων, ιδιαίτερα αν είναι άγνωστοι (γι'αυτό η διαταραχή ονομάζεται επίσης και Διαταραχή Κοινωνικού Άγχους). Έτσι το άτομο φοβάται ότι οι άλλοι θα δουν ότι έχει άγχος ή θα το κρίνουν ως αδύνατο, "τρελό" ή ηλίθιο.
Εάν το άτομο φοβάται να μιλήσει δημόσια ο φόβος του είναι μήπως οι άλλοι δουν ότι τρέμουν τα χέρια του ή η φωνή του, μήπως λιποθυμήσει ή μήπως πανικοβληθεί αν φοβάται να συνομιλήσει με άλλους, ο φόβος του μπορεί να είναι ότι δεν θα μπορέσει να μιλήσει αν φοβάται να φάει , να πιεί ή να γράψει δημόσια , ο φόβος του μπορεί να είναι ότι θα βρεθεί σε δύσκολη θέση καθώς οι άλλοι θα δουν τα χέρια του να τρέμουν κ.ο.κ. Συμπτώματα άγχους και μάλιστα σωματικά (π.χ. αίσθημα παλμών, τρόμος , ιδρώτες , γαστρεντερική δυσφορία διάρροια, μυική τάση, κοκκίνισμα κτλ.) είναι σχεδόν πάντα παρόντα και σε σοβαρές περιπτώσεις το άτομο φθάνει σε πανικό. Συχνό είναι το έντονο άγχος αναμονής όπως π.χ. πριν από ένα προγραμματισμένο κοινωνικό ή δημόσιο γεγονός.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΟΒΙΑΣ
Όπως και στη θεραπευτική προσέγγιση της Διαταραχής Πανικού και Αγοραφοβίας, έτσι και στη θεραπεία της Ειδικής και της Κοινωνικής φοβίας, κατ' αρχήν πρέπει να δημιουργηθεί ένα υποστηρικτικό ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο αισιοδοξίας, συμπαράστασης και αγωνιστικότητας. Μέσα στο πλαίσιο αυτό της υποστηρικτικής ψυχοθεραπείας, που ανεβάζει το ηθικό και την αυτοεκτίμηση του ασθενή, εφαρμόζεται κατόπιν η (ψυχο)θεραπεία συμπεριφοράς, που είναι η θεραπεία εκλογής για τις φοβίες με συνδυασμό ή όχι φαρμακευτικής αγωγής.
Η θεραπεία συμπεριφοράς μπορεί να είναι βαθμιαία προοδευτική (κλιμακωτή) έκθεση in vivo στο φοβικό αντικείμενο ή κατάσταση της Ειδικής ή Κοινωνικής Φοβίας ή συνδυασμός προοδευτικής συστηματικής απευαισθητοποίησης στη φαντασία και βαθμιαίας (κλιμακωτής) έκθεσης in vivo (π.χ. πρώτα βλέπει με τη φαντασία της ένα φίδι, μετά στη φωτογραφία, μετά βλέπει ένα ζωντανό φίδι). Η συσυμπεριφορική θεραπεία μπορεί να γίνει και σε ομάδα (π.χ. για φόβο αεροπορικών ταξιδιών).
Η θεραπεία συμπεριφοράς μπορεί να βοηθηθεί επίσης από τεχνικές της γνωστικής θεραπείας, που προσπαθούν να τροποποιήσουν δυσλειτουργικές σκέψεις του φοβικού ασθενή για τον φόβο αποτυχίας, ταπείνωσης ή αμηχανίας (π.χ. κοινωνικά φοβικοί ασθενείς τείνουν λαθεμένα να υπερεκτιμούν την έκταση της κριτικής και του εξονυχιστικού ελέγχου από τους άλλους).
Σε ορισμένες περιπτώσεις η δυναμική ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι χρήσιμη για τη διερεύνηση και τη λύση παιδικών συγκρούσεων που σχετίζονται με το συμβολικό νόημα των φοβιών.
Όσον αφορά τη φαρμακευτική αγωγή, αυτή μπορεί να χρειασθεί για ορισμένους ασθενείς κατά προτίμηση σε συνδυασμό με την υποστηρικτική-συμπεριφορική-(γνωστική) ψυχοθεραπεία. Έτσι, ιδιαίτερα σε ασθενείς με Κοινωνική Φοβία μπορεί να χορηγηθούν αναστολείς της ΜΑΟ, αλπραζολάμη (με τις επιφυλάξεις που διατυπώσαμε και στη θεραπεία της Διαταραχής Πανικού και Αγοραφοβίας) ή εκλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (ΕΑΕΣ) με κάποια επιτυχία. Μερικοί αναφέρουν βελτίωση του φόβου παράστασης με προ-πρανολόλη (20 mg από το στόμα χορηγούμενα 1 ώρα πριν την παράσταση).
Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά φαίνεται να είναι λιγότερο αποτελεσματικά στην Ειδική και Κοινωνική Φοβία και επίσης άτομα με Κοινωνική Φοβία συνήθως είναι υπερευαίσθητα στις παρενέργειες τους και μπορεί ν' αναπτύξουν ανησυχία, ευερεθιστότητα και αϋπνία σε σχετικά χαμηλές δόσεις.
Πάντως, όταν η φαρμακευτική αγωγή διακοπεί, οί ασθενείς τείνουν να υποτροπιάσουν (ίσως λιγότερο, αν πάλεψαν τη φοβία τους με συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής).
Πηγή: www.psychologia.gr
Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2012
Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
Τι είναι η νόσος
Θεωρείται η πιο συχνή αιτία απουσίας απο την εργασία.
Το σύνδρομο Χρόνιας κόπωση είναι μια πολύπλοκη ιατρική κατάσταση που χαρακτηρίζεται απο σηματικού βαθμού κόπωση που δεν εξηγείται απο οποιαδήποτε υπάρχουσα ιατρική κατάσταση και να υπάρχει για 6 μήνες .
Που οφείλεται η νόσος – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν
Η κόπωση μπορεί να επιβαρυνθεί απο φυσική και ψυχική καταπόνηση και δεν βελτώνεται με την ανάπαυση.
Πώς εκδηλώνεται η νόσος – Συμπτώματα
Το σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης εμφανίζει 7 επίσημα συμπτώματα:
• Κόπωση
• Απώλεια μνήμης και συγκέντρωση,κυνάγχη
• Διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων
• Μυαλγίες
• Μεταναστευτική αρθρίτιδα
• Υπνηλία
• Εξαντλητική κόπωση που κρατάει περισσότερο απο 24 ώρες μετα από φυσική ή ψυχική άσκηση
Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση που μπορει να θέση την διάγνωση του Συνδρόμου αυτού. Προηγουμένως όμως θα πρέπει να διενεργηθούν διάφορες ιατρικές εξετάσεις για να αποκλεισθόυν διάφορες ιατρικές καταστάσεις που παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα όπως ο υποθυρεοειδισμός λοίμωξη με ιούς όπως η λοιμώδης Μονοπυρήνωση ,Κυτταρομεγαλοιός ,Δυασαυτονομία και Άπνοια στον ύπνο.
Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης
Η προσπάθεια για ανακούφηση από το Σύνδρομο αυτό επικεντρώνεται στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων που προκαλεί.
Την τελευταία διετία οι ερευνητές επικεντρώνονται σε διαταραχές της ισσοροπίας των νευροδιβιβαστών, ορμονών και χαμηλά επίπεδα συνενζύμου coq10 επειδή η αποκατάσταση της διαταραχής επέφερε βελτίωση των συμπτωμάτων.
Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε κατάθληψη και κοινωνική απομόνωση .
Δρ.Παπαχαραλαμπους Μιχαλης Ειδικός Παθολόγος iatropedia.gr
Θεωρείται η πιο συχνή αιτία απουσίας απο την εργασία.
Το σύνδρομο Χρόνιας κόπωση είναι μια πολύπλοκη ιατρική κατάσταση που χαρακτηρίζεται απο σηματικού βαθμού κόπωση που δεν εξηγείται απο οποιαδήποτε υπάρχουσα ιατρική κατάσταση και να υπάρχει για 6 μήνες .
Που οφείλεται η νόσος – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν
Η κόπωση μπορεί να επιβαρυνθεί απο φυσική και ψυχική καταπόνηση και δεν βελτώνεται με την ανάπαυση.
Πώς εκδηλώνεται η νόσος – Συμπτώματα
Το σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης εμφανίζει 7 επίσημα συμπτώματα:
• Κόπωση
• Απώλεια μνήμης και συγκέντρωση,κυνάγχη
• Διόγκωση τραχηλικών λεμφαδένων
• Μυαλγίες
• Μεταναστευτική αρθρίτιδα
• Υπνηλία
• Εξαντλητική κόπωση που κρατάει περισσότερο απο 24 ώρες μετα από φυσική ή ψυχική άσκηση
Διάγνωση της νόσου – Εξετάσεις
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη εξέταση που μπορει να θέση την διάγνωση του Συνδρόμου αυτού. Προηγουμένως όμως θα πρέπει να διενεργηθούν διάφορες ιατρικές εξετάσεις για να αποκλεισθόυν διάφορες ιατρικές καταστάσεις που παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα όπως ο υποθυρεοειδισμός λοίμωξη με ιούς όπως η λοιμώδης Μονοπυρήνωση ,Κυτταρομεγαλοιός ,Δυασαυτονομία και Άπνοια στον ύπνο.
Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης
Η προσπάθεια για ανακούφηση από το Σύνδρομο αυτό επικεντρώνεται στην καταπολέμηση των συμπτωμάτων που προκαλεί.
Την τελευταία διετία οι ερευνητές επικεντρώνονται σε διαταραχές της ισσοροπίας των νευροδιβιβαστών, ορμονών και χαμηλά επίπεδα συνενζύμου coq10 επειδή η αποκατάσταση της διαταραχής επέφερε βελτίωση των συμπτωμάτων.
Η κατάσταση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε κατάθληψη και κοινωνική απομόνωση .
Δρ.Παπαχαραλαμπους Μιχαλης Ειδικός Παθολόγος iatropedia.gr
Μην παίζετε με τις πόρτες
09/10/2012
της Άννας Δαμιανίδη
Τι θα πει, χτίζω μια πόρτα συμβολικά; Τη χτίζω ή δεν τη χτίζω; Βάζω ένα σελοτέιπ στην κλειδαριά ή λίγη τσίχλα στο πόμολο, ώστε συμβολικά να δείξω πως η πόρτα δεν ανοίγει; Πως δεν θέλω να ανοίξει, ώστε να καθίσει να σκεφτεί αυτός που χρειάζεται και που χρησιμοποιεί την πόρτα, ότι έχω κάποιο πρόβλημα με την παρουσία του;
Όχι, οι φοιτητές που χτίζουν ως τώρα τις πόρτες στα γραφεία των καθηγητών τους, τις χτίζουν κανονικά. Μπορεί να συμβολίζει κάτι το χτίσιμο, αλλά δεν είναι συμβολικό. Γίνεται με τούβλα, τσιμέντο και σοβά, που σημαίνει ότι η πόρτα καταστρέφεται σαν πόρτα. Τα κουφώματα θέλουν αντικατάσταση, ο γύρω χώρος γίνεται χάλια, τα τσιμέντα κολλάνε στο πάτωμα και στους τοίχους. Θέλει κάποια μεροκάματα για να αντικατασταθεί, και κάποια υλικά, τα οποία δύσκολα πληρώνονται, και φυσιολογικά αφαιρούνται από άλλες δαπάνες.
Δεν είναι λοιπόν συμβολικό το χτίσιμο, είναι πραγματικό. Πραγματικό κυρίως για όσους είναι μέσα. Άλλο να χτίζεις την πόρτα ενός άδειου γραφείου κι άλλο ενός γεμάτου. Στην πρώτη περίπτωση καταστρέφεις δημόσια περιουσία, την οποία υποτίθεται ότι θα έπρεπε να διαφυλάττεις ως κόρη οφθαλμού, πόσο μάλλον που σαν φοιτητής εσύ κυρίως επωφελείσαι απ’ αυτήν. Και ξέρεις πολύ καλά, αφού πέρασες Πανελλήνιες, ότι πρόκειται για ένα σπάνιο και ακριβό προνόμιο. Ωστόσο, άλλο να καταστρέφεις μια τέτοια πόρτα, κι άλλο να χτίζεις μέσα κι έναν άνθρωπο, να εμποδίζεις έναν καθηγητή σου να βγει έξω. Εκεί μιλάμε για έγκλημα πιο σύνθετο και πιο βαρύ, την προσβολή, το φόβο που προκαλείς, τον πανικό. Δεν ξέρεις τι προβλήματα έχει ο άνθρωπος που βρίσκεται μέσα. Μπορεί να παθαίνει κλειστοφοβία, ας πούμε. Μπορεί να πρέπει να πάρει φάρμακα. Μπορεί να τον περιμένουν κάπου. Οτιδήποτε. Αυτό πια δεν είναι φθορά δημόσιας περιουσίας απλώς, είναι επιπλέον επίθεση κατά προσώπου. Ο εγκλεισμός έχει συνέπειες που δεν μπορεί να τις συλλάβει ίσως το μυαλό ενός φοιτητή, κι ακόμα λιγότερο τα μυαλά πολλών φοιτητών, ό,τι βαθμό κι αν πήραν στις Πανελλήνιες.
Όμως οι εργαζόμενοι στο Δρομοκαϊτειο θεραπευτήριο κάτι πρέπει να ξέρουν σχετικά. Ο εγκλεισμός είναι μέθοδος κλειδί για τους ψυχικά αρρώστους. Το θέμα βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων περί θεραπειών και μεθόδων. Η ίδια η ψυχική αρρώστια έχει να κάνει με τον εγκλεισμό. Πόσο κλείνεις και πόσο ανοίγεις τις ανάγκες σου, πόσο ελέγχεις τις πόρτες, τα παράθυρα, δηλαδή το ίδιο σου το σώμα, τη σκέψη, τις εκφράσεις, τη φωνή, τα χέρια και τα πόδια σου, πόσο επιτρέπεις στη βίαιη διάθεση να βγει έξω, πόσο την κλειδώνεις εντός σου, πότε αρχίζει από τον πολύ εγκλεισμό να στρέφεται εναντίον σου και να γίνεσαι αυτοκαταστροφικός. Ακόμα δεν έχει βρεθεί η σωστή δόση εγκλεισμού και ελευθερίας, πότε ο εγκλεισμός είναι παραπανίσιος και επώδυνος χωρίς να βοηθάει, πότε ακριβώς είναι απαραίτητος, και πότε, αν υπάρχει κι αυτό, είναι ωφέλιμος για τον ψυχικά ασθενή. Ακόμα ψάχνουν οι γιατροί, και συζητάνε, κι ακόμα χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο όλο, υποφέρουν άδικα, χωρίς να κερδίζει η κοινωνία κάτι από τον εγκλεισμό τους, επειδή θεωρούνται ψυχικά ασθενείς.
Φοβάμαι όμως ότι οι εργαζόμενοι στο Δρομοκαϊτειο δεν είχαν τέτοιους προβληματισμούς όταν αποφάσισαν να μιμηθούν τους φοιτητές και να χτίσουν την πόρτα στο ίδρυμα. Ένα άρθρο των πρωταγωνιστών
Protagon.gr
της Άννας Δαμιανίδη
Τι θα πει, χτίζω μια πόρτα συμβολικά; Τη χτίζω ή δεν τη χτίζω; Βάζω ένα σελοτέιπ στην κλειδαριά ή λίγη τσίχλα στο πόμολο, ώστε συμβολικά να δείξω πως η πόρτα δεν ανοίγει; Πως δεν θέλω να ανοίξει, ώστε να καθίσει να σκεφτεί αυτός που χρειάζεται και που χρησιμοποιεί την πόρτα, ότι έχω κάποιο πρόβλημα με την παρουσία του;
Όχι, οι φοιτητές που χτίζουν ως τώρα τις πόρτες στα γραφεία των καθηγητών τους, τις χτίζουν κανονικά. Μπορεί να συμβολίζει κάτι το χτίσιμο, αλλά δεν είναι συμβολικό. Γίνεται με τούβλα, τσιμέντο και σοβά, που σημαίνει ότι η πόρτα καταστρέφεται σαν πόρτα. Τα κουφώματα θέλουν αντικατάσταση, ο γύρω χώρος γίνεται χάλια, τα τσιμέντα κολλάνε στο πάτωμα και στους τοίχους. Θέλει κάποια μεροκάματα για να αντικατασταθεί, και κάποια υλικά, τα οποία δύσκολα πληρώνονται, και φυσιολογικά αφαιρούνται από άλλες δαπάνες.
Δεν είναι λοιπόν συμβολικό το χτίσιμο, είναι πραγματικό. Πραγματικό κυρίως για όσους είναι μέσα. Άλλο να χτίζεις την πόρτα ενός άδειου γραφείου κι άλλο ενός γεμάτου. Στην πρώτη περίπτωση καταστρέφεις δημόσια περιουσία, την οποία υποτίθεται ότι θα έπρεπε να διαφυλάττεις ως κόρη οφθαλμού, πόσο μάλλον που σαν φοιτητής εσύ κυρίως επωφελείσαι απ’ αυτήν. Και ξέρεις πολύ καλά, αφού πέρασες Πανελλήνιες, ότι πρόκειται για ένα σπάνιο και ακριβό προνόμιο. Ωστόσο, άλλο να καταστρέφεις μια τέτοια πόρτα, κι άλλο να χτίζεις μέσα κι έναν άνθρωπο, να εμποδίζεις έναν καθηγητή σου να βγει έξω. Εκεί μιλάμε για έγκλημα πιο σύνθετο και πιο βαρύ, την προσβολή, το φόβο που προκαλείς, τον πανικό. Δεν ξέρεις τι προβλήματα έχει ο άνθρωπος που βρίσκεται μέσα. Μπορεί να παθαίνει κλειστοφοβία, ας πούμε. Μπορεί να πρέπει να πάρει φάρμακα. Μπορεί να τον περιμένουν κάπου. Οτιδήποτε. Αυτό πια δεν είναι φθορά δημόσιας περιουσίας απλώς, είναι επιπλέον επίθεση κατά προσώπου. Ο εγκλεισμός έχει συνέπειες που δεν μπορεί να τις συλλάβει ίσως το μυαλό ενός φοιτητή, κι ακόμα λιγότερο τα μυαλά πολλών φοιτητών, ό,τι βαθμό κι αν πήραν στις Πανελλήνιες.
Όμως οι εργαζόμενοι στο Δρομοκαϊτειο θεραπευτήριο κάτι πρέπει να ξέρουν σχετικά. Ο εγκλεισμός είναι μέθοδος κλειδί για τους ψυχικά αρρώστους. Το θέμα βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων περί θεραπειών και μεθόδων. Η ίδια η ψυχική αρρώστια έχει να κάνει με τον εγκλεισμό. Πόσο κλείνεις και πόσο ανοίγεις τις ανάγκες σου, πόσο ελέγχεις τις πόρτες, τα παράθυρα, δηλαδή το ίδιο σου το σώμα, τη σκέψη, τις εκφράσεις, τη φωνή, τα χέρια και τα πόδια σου, πόσο επιτρέπεις στη βίαιη διάθεση να βγει έξω, πόσο την κλειδώνεις εντός σου, πότε αρχίζει από τον πολύ εγκλεισμό να στρέφεται εναντίον σου και να γίνεσαι αυτοκαταστροφικός. Ακόμα δεν έχει βρεθεί η σωστή δόση εγκλεισμού και ελευθερίας, πότε ο εγκλεισμός είναι παραπανίσιος και επώδυνος χωρίς να βοηθάει, πότε ακριβώς είναι απαραίτητος, και πότε, αν υπάρχει κι αυτό, είναι ωφέλιμος για τον ψυχικά ασθενή. Ακόμα ψάχνουν οι γιατροί, και συζητάνε, κι ακόμα χιλιάδες, εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο όλο, υποφέρουν άδικα, χωρίς να κερδίζει η κοινωνία κάτι από τον εγκλεισμό τους, επειδή θεωρούνται ψυχικά ασθενείς.
Φοβάμαι όμως ότι οι εργαζόμενοι στο Δρομοκαϊτειο δεν είχαν τέτοιους προβληματισμούς όταν αποφάσισαν να μιμηθούν τους φοιτητές και να χτίσουν την πόρτα στο ίδρυμα. Ένα άρθρο των πρωταγωνιστών
Protagon.gr
Πέμπτη 13 Σεπτεμβρίου 2012
ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ
Μετά το τέλος των δια-κοπών, μικροί και μεγάλοι νιώθουν μία αναστάτωση όταν είναι να επιστρέψουν στην καθημερινή τους «βάση», σχολείο και εκπαίδευση για τους μικρούς, εργασία και πρακτικές καθημερινές υποχρεώσεις για τους μεγάλους. Είναι αναζωογονητικό να μπορούμε, να καταφέρνουμε να παίρνουμε την «ανάσα» που χρειαζόμαστε, να ξεκουραστεί το σώμα, το πνεύμα, ακόμα και η ψυχή, να διακόψουμε δηλαδή ότι κάναμε συστηματικά και έστω για λίγο να ανατροφοδοτηθούμε με άλλα πράγματα. Στην διάρκεια μιας χρονιάς κάποιοι καταφέρνουν να δια-κόψουν την ένταση της καθημερινότητας τους με ανάπαυλα, με ολιγοήμερες αποδράσεις ξεκούρασης. Το καλοκαίρι όμως είναι για τους περισσότερους οι μήνες ευκαιρίας που περίμεναν πιθανόν από την αρχή της Άνοιξης για να δρομολογήσουν – προγραμματίσουν την χαλάρωση των διακοπών τους. Οι μικροί μας φίλοι βέβαια είναι εκείνοι που «πανηγυρίζουν» εμφανώς για τον ερχομό του καλοκαιριού. Ήδη μετά το Πάσχα η αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει και όλα μυρίζουν καλοκαίρι, παιχνίδι, μπάνια, παγωτά και λιγότερος νυχτερινός ύπνος. Οι ενήλικοι μπορεί να μην έχουν «τολμήσει» να μπουν από τόσο νωρίς « στον κόσμο» αυτό της ανεμελιάς και του ξεσηκωμού, τα παιδιά όμως το κάνουν και είναι για εκείνα η μεγαλύτερη απόλαυση. Επίσημα η τελευταία ημέρα του σχολείου και των εξετάσεων για τους πιο μεγάλους αποτελεί και την έναρξη των καλοκαιρινών τους διακοπών, βιβλία, σάκες, φροντιστήρια ξεχνιούνται με ένα μαγικό ραβδάκι. Η μαθητική μνήμη «κατεβάζει ρολά» και όλα παίρνουν τον δρόμο της διασκέδασης, της ψυχαγωγίας των διακοπών.
Τι γίνεται όμως όταν επέλθει αυτός ο Σεπτέμβρης όπου είναι και ο πιο δύσκολος μήνας προσαρμογής για τους περισσότερους; Οι πρώτες ημέρες του σχολείου είναι προσαρμοστικές. Κάθε σπίτι με παιδιά που αφήνουν την νηπιακή ηλικία και πάνε στην σχολική τα πρωτάκια δηλαδή προετοιμάζονται από τους γονείς τους για τον νέο τους περιβάλλον για το διαφορετικό κτίριο που θα αντικρίσουν, για την δασκάλα, τα βιβλιαράκια τους..... Επίσης, αλλαγή είναι και για το παιδί της Έκτης Δημοτικού που αφήνει την παιδικότητα και οδεύει προς την εφηβεία. Η Α΄ Γυμνασίου είναι ένας άλλος χώρος, περιστεγάζονται πολλά παιδιά από τα πιο μικρά του Γυμνασίου μέχρι τους πολύ μεγαλύτερους του Λυκείου εκείνους που «αγγίζουν» οριακά την ενηλικίωση. Σε όποια τάξη και να είναι το κάθε παιδί έχει και μία ανάλογη ψυχολογία, συναίσθημα, όταν είναι να ξεκινήσει η νέα του χρονιά.
ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ ΣΤΗΝ Α’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Πάνω απ’ όλα… ψυχραιμία! Η πρώτη δημοτικού είναι μια φυσική εξέλιξη και δεν υπάρχει κανένας λόγος να είναι επώδυνη. Είναι κάτι καινούριο, αλλά συναρπαστικό και όχι τρομακτικό. Δεδομένου ότι ο γονιός μπορεί να ελέγξει καλύτερα τα συναισθήματά του από το επτάχρονο παιδάκι του, εκείνος αναλαμβάνει το ρόλο να το επηρεάσει. Όντως, η αγωνία και το άγχος μπορεί να ανακυκλώνονται και ανατροφοδοτούνται μεταξύ του γονιού και του παιδιού. Αυτόν τον φαύλο κύκλο πρέπει να σταματήσει ο γονιός και να μεταδώσει πρώτος το μήνυμα που συνοψίζεται στο «ας μην αγχωνόμαστε»! (Καλλιαντά Θ. Εκπαιδευτικός)
Η πρώτη μέρα στο σχολείο είναι ένα πολύ μεγάλο γεγονός για γονείς και παιδιά. Είναι μια νέα αρχή για μια σχολική χρονιά που θα κρατήσει 9 μήνες. Χαρά, περιέργεια, ανυπομονησία, αλλά και αγωνία είναι τα συναισθήματα που νιώθουν τα περισσότερα παιδιά, μικρά ή μεγάλα για αυτή τη μέρα. Πώς θα είναι στ’ αλήθεια η πρώτη μέρα στο σχολείο; Η μέρα αυτή είναι φορτισμένη και είναι λογικό. Όμως, στην πραγματικότητα η πρώτη μέρα στο σχολείο είναι μια μέρα με πολλά καινούρια πράγματα και πρόσωπα, αλλά στην πραγματικότητα κρατάει πολύ λίγο και θα είναι πολύ πιο απλή σε σχέση με τις επόμενες, η πρώτη μέρα θα είναι γεμάτη νέες εμπειρίες και πολλά νέα συναισθήματα. Τα παιδιά θα έχουν την πρώτη εντύπωση από τη δασκάλα ή το δάσκαλο, αλλά και τους συμμαθητές τους.
Πλέον η μετάβαση ενός παιδιού στην έναρξη της σχολικής του περιόδου ιδίως της α’ Δημοτικού είναι πολύ πιο άμεση και ομαλή, σ’ αυτό έχει βοηθήσει αρκετά το Νηπιαγωγείο, ο Παιδικός Σταθμός, η αποχώρηση του παιδιού από την «μητρική αγκαλιά» έχει ήδη γίνει οπότε στο Δημοτικό δεν αντιμετωπίζεται πλέον τέτοιου είδους ζητήματα. Στην Α’ τάξη του Δημοτικού τα μαθήματα έχουν την μορφή παιχνιδιού, τα εικονογραφημένα βιβλία είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο που να είναι προσιτά στα παιδιά οπότε και η μετάβαση τους στην νέα αυτή πραγματικότητα να είναι πιο ήρεμη, ομαλή και σχεδόν καθόλου εκφοβιστική. Μέσα από το σχολείο το παιδί αποκτά αναγνώριση από τους άλλους για τα επιτεύγματα του, τις επιδόσεις του στα μαθήματα, στα αθλήματα, στα ομαδικά παιχνίδια. Η συντροφιά του από μία ομάδα παιχνιδιού γίνεται ομάδα εργασίας. Οι γονείς και το οικείο περιβάλλον χρειάζεται να κάνει προσπάθεια. Έτσι ώστε το παιδί να μάθει στην συνεργασία, στο μοίρασμα, στην ομαδικότητα. Μαθαίνοντας στο παιδί να διαβάζει, να αναγνωρίζει εικόνες και να τις αναλύει ακόμα και να μετράει μέχρις ενός λογικού επιπέδου και σημείου, δημιουργείται η ικανοποίηση της προόδου και της ωρίμανσης, να νιώθει και το ίδιο ικανό και ότι προχωρά παρακάτω, εξελίσσεται μέσα από την μάθηση. Ο κ. Χαράλαμπος Πετράς, Επιστημονικός Υπεύθυνος στο κέντρο Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας "Στήριξη", υποστηρίζει τα εξής: «Η μετάβαση του παιδιού στο στάδιο της σχολικής ζωής, εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της προσαρμογής του ανθρώπου σε διάφορες καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει στη ζωή του. Στις περιπτώσεις φοίτησης στο σχολείο για πρώτη φορά, είναι σύνηθες να εκδηλώνεται στα παιδιά ένα άγχος αποχωρισμού και μια σχολική άρνηση, που η ένταση του τρόπου, του χρόνου και του βαθμού στον οποίο βιώνονται, αποτελούν ακριβέστερες ενδείξεις του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του παιδιού στο σύνολό της».
Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΠΡΩΙΝΗΣ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ
Συχνά οι μητέρες αναφέρουν ότι κάθε πρωί γίνεται μάχη για να ξυπνήσουν τα παιδιά, να τα ντύσουν, να πάρουν το πρωινό τους και να φύγουν για το σχολείο. Τα παιδιά αρνιούνται να σηκωθούν και ύστερα τσακώνονται. Αρκετές μητέρες πιστεύουν ότι είναι υπεύθυνες για την προετοιμασία των παιδιών τους για το σχολείο αλλά και για την άρνηση των παιδιών να ακολουθήσουν το σχολικό τους. Λίγες ημέρες πριν ξεκινήσουν τα σχολεία ο γονιός καλό είναι να αγοράσει ένα ξυπνητήρι, να δείξει στα παιδιά πως λειτουργεί και να τα πληροφορήσει πως πιστεύει ότι είναι ικανά μόνα τους να ξυπνάνε, να ντυθούν και να προσαρμοστούν για το σχολείο τους. Η όλη διαδικασία βοηθά το παιδί ακόμα και από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού να προσαρμόζονται στην ανάγκη ότι η δραστηριότητα του σχολείου, είναι η δική τους απασχόληση το δικό τους καθήκον, όπως έχουν οι γονείς την εργασία τους. Μπορεί βέβαια κάποιες φορές να μην κυλούν όλα ομαλά όπως θα πίστευαν οι γονείς, χρειάζεται όμως επιμονή, σταθερότητα και έπαινο για την αλλαγή τους αυτή. Ας μην ξεχνάμε ότι πολύ συχνά οι γονείς πλέον αναλαμβάνουν εξολοκλήρου σ’ ότι αφορά την φροντίδα του παιδιού τους ακόμα και αυτά που είναι καθαρά πρωτοβουλία των παιδιών.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Το χιούμορ για ένα παιδί και ιδίως στο πλαίσιο του σχολείου, αργότερα στο φροντιστήριο, του, στην σχολή που θα περάσει είναι ένα σημάδι φιλίας που το ελευθερώνει από την υποχρέωση ενός αυστηρού και κλειστού σεβασμού και φόβου, είναι μία απόδειξη στοργής από μέρους του μεγάλου (Νηλ Α.Σ 1966). Τα παιδιά παλαιότερα συναντούσαν το χιούμορ από τον δάσκαλο πολύ σπάνια, πλέον αυτό έχει αλλάξει σ’ αυτό ίσως να έχει βοηθήσει ότι οι εκπαιδευτικοί είναι νεαρής ηλικίας εκπαιδευμένοι στην Ψυχολογία του παιδιού -μαθητή, είναι πιο κοντά στις ανάγκες τους, κατανοούν εύκολα και όχι άκαμπτα τις δυσκολίες τους, τους προβληματισμούς τους. Τα μικρότερα παιδιά έχουν πολύ περισσότερο το αίσθημα του αστείου παρά του χιούμορ. Οι δάσκαλοι τις πρώρες ημέρες της σχολικής περιόδου οφείλουν να έρχονται «κοντά» στα παιχνιδιάρικα παιδιά της α’ Δημοτικού, να τα κάνουν να νιώθουν ασφάλεια, να τους δίνουν κίνητρο και να τους «πλουτίζουν» την φαντασία τους με όμορφες διηγηματικές/ εκπαιδευτικές ιστορίες, ένα ξεκίνημα μιας αρχής που θα ακολουθήσει μία εποικοδομητική συνέχεια. Οι γονείς μπορούν να μοιράζονται με τον δάσκαλο/α οτιδήποτε τους απασχολεί σχετικά με το παιδί. Οι δασκάλες/οι όχι απλώς είναι θετικές/οι στην επικοινωνία με τους γονείς, αλλά συχνά την επιδιώκουν, καθώς βοηθά να κάνουν τη δουλειά τους πιο καλά και πιο σωστά, για το όφελος του παιδιού τους. Μιλήστε για τις ανησυχίες σας, ρωτήστε τους για συμβουλές σχετικά με τον δικό σας ρόλο στο διάβασμα του παιδιού και φυσικά θα πρέπει να την/ον ενημερώσετε έγκαιρα για τυχόν ζητήματα που αφορούν τη σωματική ή ψυχική υγεία του παιδιού ή και για τυχόν άλλες δυσκολίες της οικογένειας ή του περιβάλλοντός του που θα πρέπει να γνωρίζει (π.χ. χωρισμός γονιών, πένθος, αρρώστια).
Τι γίνεται όμως όταν επέλθει αυτός ο Σεπτέμβρης όπου είναι και ο πιο δύσκολος μήνας προσαρμογής για τους περισσότερους; Οι πρώτες ημέρες του σχολείου είναι προσαρμοστικές. Κάθε σπίτι με παιδιά που αφήνουν την νηπιακή ηλικία και πάνε στην σχολική τα πρωτάκια δηλαδή προετοιμάζονται από τους γονείς τους για τον νέο τους περιβάλλον για το διαφορετικό κτίριο που θα αντικρίσουν, για την δασκάλα, τα βιβλιαράκια τους..... Επίσης, αλλαγή είναι και για το παιδί της Έκτης Δημοτικού που αφήνει την παιδικότητα και οδεύει προς την εφηβεία. Η Α΄ Γυμνασίου είναι ένας άλλος χώρος, περιστεγάζονται πολλά παιδιά από τα πιο μικρά του Γυμνασίου μέχρι τους πολύ μεγαλύτερους του Λυκείου εκείνους που «αγγίζουν» οριακά την ενηλικίωση. Σε όποια τάξη και να είναι το κάθε παιδί έχει και μία ανάλογη ψυχολογία, συναίσθημα, όταν είναι να ξεκινήσει η νέα του χρονιά.
ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ ΣΤΗΝ Α’ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Πάνω απ’ όλα… ψυχραιμία! Η πρώτη δημοτικού είναι μια φυσική εξέλιξη και δεν υπάρχει κανένας λόγος να είναι επώδυνη. Είναι κάτι καινούριο, αλλά συναρπαστικό και όχι τρομακτικό. Δεδομένου ότι ο γονιός μπορεί να ελέγξει καλύτερα τα συναισθήματά του από το επτάχρονο παιδάκι του, εκείνος αναλαμβάνει το ρόλο να το επηρεάσει. Όντως, η αγωνία και το άγχος μπορεί να ανακυκλώνονται και ανατροφοδοτούνται μεταξύ του γονιού και του παιδιού. Αυτόν τον φαύλο κύκλο πρέπει να σταματήσει ο γονιός και να μεταδώσει πρώτος το μήνυμα που συνοψίζεται στο «ας μην αγχωνόμαστε»! (Καλλιαντά Θ. Εκπαιδευτικός)
Η πρώτη μέρα στο σχολείο είναι ένα πολύ μεγάλο γεγονός για γονείς και παιδιά. Είναι μια νέα αρχή για μια σχολική χρονιά που θα κρατήσει 9 μήνες. Χαρά, περιέργεια, ανυπομονησία, αλλά και αγωνία είναι τα συναισθήματα που νιώθουν τα περισσότερα παιδιά, μικρά ή μεγάλα για αυτή τη μέρα. Πώς θα είναι στ’ αλήθεια η πρώτη μέρα στο σχολείο; Η μέρα αυτή είναι φορτισμένη και είναι λογικό. Όμως, στην πραγματικότητα η πρώτη μέρα στο σχολείο είναι μια μέρα με πολλά καινούρια πράγματα και πρόσωπα, αλλά στην πραγματικότητα κρατάει πολύ λίγο και θα είναι πολύ πιο απλή σε σχέση με τις επόμενες, η πρώτη μέρα θα είναι γεμάτη νέες εμπειρίες και πολλά νέα συναισθήματα. Τα παιδιά θα έχουν την πρώτη εντύπωση από τη δασκάλα ή το δάσκαλο, αλλά και τους συμμαθητές τους.
Πλέον η μετάβαση ενός παιδιού στην έναρξη της σχολικής του περιόδου ιδίως της α’ Δημοτικού είναι πολύ πιο άμεση και ομαλή, σ’ αυτό έχει βοηθήσει αρκετά το Νηπιαγωγείο, ο Παιδικός Σταθμός, η αποχώρηση του παιδιού από την «μητρική αγκαλιά» έχει ήδη γίνει οπότε στο Δημοτικό δεν αντιμετωπίζεται πλέον τέτοιου είδους ζητήματα. Στην Α’ τάξη του Δημοτικού τα μαθήματα έχουν την μορφή παιχνιδιού, τα εικονογραφημένα βιβλία είναι σχεδιασμένα με τέτοιο τρόπο που να είναι προσιτά στα παιδιά οπότε και η μετάβαση τους στην νέα αυτή πραγματικότητα να είναι πιο ήρεμη, ομαλή και σχεδόν καθόλου εκφοβιστική. Μέσα από το σχολείο το παιδί αποκτά αναγνώριση από τους άλλους για τα επιτεύγματα του, τις επιδόσεις του στα μαθήματα, στα αθλήματα, στα ομαδικά παιχνίδια. Η συντροφιά του από μία ομάδα παιχνιδιού γίνεται ομάδα εργασίας. Οι γονείς και το οικείο περιβάλλον χρειάζεται να κάνει προσπάθεια. Έτσι ώστε το παιδί να μάθει στην συνεργασία, στο μοίρασμα, στην ομαδικότητα. Μαθαίνοντας στο παιδί να διαβάζει, να αναγνωρίζει εικόνες και να τις αναλύει ακόμα και να μετράει μέχρις ενός λογικού επιπέδου και σημείου, δημιουργείται η ικανοποίηση της προόδου και της ωρίμανσης, να νιώθει και το ίδιο ικανό και ότι προχωρά παρακάτω, εξελίσσεται μέσα από την μάθηση. Ο κ. Χαράλαμπος Πετράς, Επιστημονικός Υπεύθυνος στο κέντρο Συμβουλευτικής & Ψυχοθεραπείας "Στήριξη", υποστηρίζει τα εξής: «Η μετάβαση του παιδιού στο στάδιο της σχολικής ζωής, εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της προσαρμογής του ανθρώπου σε διάφορες καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει στη ζωή του. Στις περιπτώσεις φοίτησης στο σχολείο για πρώτη φορά, είναι σύνηθες να εκδηλώνεται στα παιδιά ένα άγχος αποχωρισμού και μια σχολική άρνηση, που η ένταση του τρόπου, του χρόνου και του βαθμού στον οποίο βιώνονται, αποτελούν ακριβέστερες ενδείξεις του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του παιδιού στο σύνολό της».
Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΠΡΩΙΝΗΣ ΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ
Συχνά οι μητέρες αναφέρουν ότι κάθε πρωί γίνεται μάχη για να ξυπνήσουν τα παιδιά, να τα ντύσουν, να πάρουν το πρωινό τους και να φύγουν για το σχολείο. Τα παιδιά αρνιούνται να σηκωθούν και ύστερα τσακώνονται. Αρκετές μητέρες πιστεύουν ότι είναι υπεύθυνες για την προετοιμασία των παιδιών τους για το σχολείο αλλά και για την άρνηση των παιδιών να ακολουθήσουν το σχολικό τους. Λίγες ημέρες πριν ξεκινήσουν τα σχολεία ο γονιός καλό είναι να αγοράσει ένα ξυπνητήρι, να δείξει στα παιδιά πως λειτουργεί και να τα πληροφορήσει πως πιστεύει ότι είναι ικανά μόνα τους να ξυπνάνε, να ντυθούν και να προσαρμοστούν για το σχολείο τους. Η όλη διαδικασία βοηθά το παιδί ακόμα και από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού να προσαρμόζονται στην ανάγκη ότι η δραστηριότητα του σχολείου, είναι η δική τους απασχόληση το δικό τους καθήκον, όπως έχουν οι γονείς την εργασία τους. Μπορεί βέβαια κάποιες φορές να μην κυλούν όλα ομαλά όπως θα πίστευαν οι γονείς, χρειάζεται όμως επιμονή, σταθερότητα και έπαινο για την αλλαγή τους αυτή. Ας μην ξεχνάμε ότι πολύ συχνά οι γονείς πλέον αναλαμβάνουν εξολοκλήρου σ’ ότι αφορά την φροντίδα του παιδιού τους ακόμα και αυτά που είναι καθαρά πρωτοβουλία των παιδιών.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ ΠΡΟΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Το χιούμορ για ένα παιδί και ιδίως στο πλαίσιο του σχολείου, αργότερα στο φροντιστήριο, του, στην σχολή που θα περάσει είναι ένα σημάδι φιλίας που το ελευθερώνει από την υποχρέωση ενός αυστηρού και κλειστού σεβασμού και φόβου, είναι μία απόδειξη στοργής από μέρους του μεγάλου (Νηλ Α.Σ 1966). Τα παιδιά παλαιότερα συναντούσαν το χιούμορ από τον δάσκαλο πολύ σπάνια, πλέον αυτό έχει αλλάξει σ’ αυτό ίσως να έχει βοηθήσει ότι οι εκπαιδευτικοί είναι νεαρής ηλικίας εκπαιδευμένοι στην Ψυχολογία του παιδιού -μαθητή, είναι πιο κοντά στις ανάγκες τους, κατανοούν εύκολα και όχι άκαμπτα τις δυσκολίες τους, τους προβληματισμούς τους. Τα μικρότερα παιδιά έχουν πολύ περισσότερο το αίσθημα του αστείου παρά του χιούμορ. Οι δάσκαλοι τις πρώρες ημέρες της σχολικής περιόδου οφείλουν να έρχονται «κοντά» στα παιχνιδιάρικα παιδιά της α’ Δημοτικού, να τα κάνουν να νιώθουν ασφάλεια, να τους δίνουν κίνητρο και να τους «πλουτίζουν» την φαντασία τους με όμορφες διηγηματικές/ εκπαιδευτικές ιστορίες, ένα ξεκίνημα μιας αρχής που θα ακολουθήσει μία εποικοδομητική συνέχεια. Οι γονείς μπορούν να μοιράζονται με τον δάσκαλο/α οτιδήποτε τους απασχολεί σχετικά με το παιδί. Οι δασκάλες/οι όχι απλώς είναι θετικές/οι στην επικοινωνία με τους γονείς, αλλά συχνά την επιδιώκουν, καθώς βοηθά να κάνουν τη δουλειά τους πιο καλά και πιο σωστά, για το όφελος του παιδιού τους. Μιλήστε για τις ανησυχίες σας, ρωτήστε τους για συμβουλές σχετικά με τον δικό σας ρόλο στο διάβασμα του παιδιού και φυσικά θα πρέπει να την/ον ενημερώσετε έγκαιρα για τυχόν ζητήματα που αφορούν τη σωματική ή ψυχική υγεία του παιδιού ή και για τυχόν άλλες δυσκολίες της οικογένειας ή του περιβάλλοντός του που θα πρέπει να γνωρίζει (π.χ. χωρισμός γονιών, πένθος, αρρώστια).
Ετικέτες
Ειδική αγωγή,
Παιδαγωγικά,
Παιδική/ Εφηβική ηλικία
Τρίτη 11 Σεπτεμβρίου 2012
Γιατί πρέπει να αφήνουμε το μωρό να κλαίει
Επιμέλεια: Ρούλα Τσουλέα
Μπορεί να σπαράζει η καρδιά μας και να νιώθουμε ενοχές, αλλά μια νέα μελέτη δείχνει ότι δεν πρέπει να αρπάζουμε αμέσως στην αγκαλιά μας το μωρό όταν κλαίει αντί να κοιμάται ήσυχο στο κρεβατάκι του. Αφήνοντας το μωρό να κλάψει για λίγο αντί να το παρηγορήσουμε αμέσως, δεν πρόκειται να το βλάψουμε, σύμφωνα με τη μελέτη. Αντιθέτως, η κατάληξη θα είναι να μειωθεί το στρες του και να βελτιωθεί ο ύπνος του.
Οι ερευνητές λένε πως οι γονείς θα πρέπει να εφαρμόζουν την τεχνική του ελεγχόμενου κλάματος τα βράδια. Σύμφωνα με αυτήν, οι γονείς πρέπει να περιμένουν επί συγκεκριμένη ώρα πριν πάρουν αγκαλιά το μωρό τους. Ειδικότερα, το πρώτο βράδυ που θα ξυπνήσει το μωρό κλαίγοντας, πρέπει να περιμένουν 2 λεπτά και μετά να το πάρουν αγκαλιά.
Το δεύτερο βράδυ πρέπει να περιμένουν 5 λεπτά, το τρίτο 10 λεπτά και ούτως καθ’ εξής, έως ότου μάθει το μωρό να ξανακοιμάται δίχως να το έχουμε παρηγορήσει εμείς.
Μία άλλη τεχνική που η μελέτη έδειξε ότι αποδίδει, είναι η κατασκήνωση, κατά την οποία οι γονείς κάθονται στο δωμάτιο του μωρού δίχως όμως να το παίρνουν αγκαλιά, έως ότου αυτό ξανακοιμηθεί.
Όλ’ αυτά δείχνουν πολύ ψυχρά, αλλά οι επιστήμονες από τη Μελβούρνη που πραγματοποίησαν τη σχετική μελέτη λένε πως τελικά βοηθούν τους γονείς και το μωρό να κοιμούνται περισσότερο και να νιώθουν λιγότερο στρες.
Η μείωση του στρες είναι ιδιαιτέρως έντονη στη μητέρα, η οποία έτσι διατρέχει μειωμένο κίνδυνο να εκδηλώσει κατάθλιψη. Οι ερευνητές τονίζουν ότι αφήνοντας το μωρό να κλάψει για λίγο, δεν βλάπτει την ψυχική υγεία του, ούτε προκαλεί μακροπρόθεσμα προβλήματα συμπεριφοράς. Σημειώνουν, ωστόσο, ότι τα ευρήματά τους προέρχονται από μωρά ηλικίας 7 μηνών και άνω, και έτσι ίσως δεν ισχύουν για τα νεογέννητα.
«Για τους γονείς που αναζητούν κάτι να τους βοηθήσει, το ελεγχόμενο κλάμα και η “κατασκήνωση” είναι αποτελεσματικές και ασφαλείς μέθοδοι, συνεπώς οι οικογένειες και οι επαγγελματίες της Υγείας πρέπει να αισθάνονται άνετα να τις χρησιμοποιούν», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια δρ Άννα Πράις, από το Ερευνητικό Ίδρυμα Παίδων Murdoch (MCRI) στο Βασιλικό Νοσοκομείο Παίδων της Βικτώρια.
Ωστόσο, κατέστησε σαφές ότι οι γονείς δεν πρέπει να κλείσουν την πόρτα τους και να αφήσουν το μωρό να κλαίει όλη νύχτα. «Αυτό είναι πολύ δύσκολο και δεν συνιστάται», τόνισε.
Η μελέτη, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Pediatrics», βασίστηκε σε 326 παιδιά, τα οποία παρακολουθούσαν οι ερευνητές από την ηλικία των 7 μηνών έως τα 6 τους χρόνια.
Σχεδόν οι μισοί γονείς διδάχτηκαν και εφάρμοσαν τις δύο προαναφερθείσες τεχνικές, ενώ οι υπόλοιποι όχι.
Όταν τα παιδιά έγιναν 6 ετών, οι ερευνητές τα υπέβαλλαν σε μία σειρά τεστ αξιολόγησης της συμπεριφοράς, των συνηθειών ύπνου και της σχέσης τους με τους γονείς τους.
Όσα είχαν αφεθεί να κλαίνε λίγο, είχαν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήματα συμπεριφοράς. Στην πραγματικότητα, τέτοια προβλήματα αντιμετώπιζε το 12% των παιδιών, έναντι του 16% εκείνων που δέχονταν ακαριαία την παρηγοριά των γονιών τους κατά την βρεφική ηλικία.
Σε προγενέστερη μελέτη της, εξάλλου, η ίδια ερευνητική ομάδα είχε ανακαλύψει πως οι μητέρες που αφήνουν τα μωρά τους να κλαίνε λίγο, έχουν κατά 40% λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν επιλόχειο κατάθλιψη, ενώ τόσο οι μητέρες όσο και οι πατέρες νιώθουν λιγότερο στρες.
Πηγή : Web Only
Μπορεί να σπαράζει η καρδιά μας και να νιώθουμε ενοχές, αλλά μια νέα μελέτη δείχνει ότι δεν πρέπει να αρπάζουμε αμέσως στην αγκαλιά μας το μωρό όταν κλαίει αντί να κοιμάται ήσυχο στο κρεβατάκι του. Αφήνοντας το μωρό να κλάψει για λίγο αντί να το παρηγορήσουμε αμέσως, δεν πρόκειται να το βλάψουμε, σύμφωνα με τη μελέτη. Αντιθέτως, η κατάληξη θα είναι να μειωθεί το στρες του και να βελτιωθεί ο ύπνος του.
Οι ερευνητές λένε πως οι γονείς θα πρέπει να εφαρμόζουν την τεχνική του ελεγχόμενου κλάματος τα βράδια. Σύμφωνα με αυτήν, οι γονείς πρέπει να περιμένουν επί συγκεκριμένη ώρα πριν πάρουν αγκαλιά το μωρό τους. Ειδικότερα, το πρώτο βράδυ που θα ξυπνήσει το μωρό κλαίγοντας, πρέπει να περιμένουν 2 λεπτά και μετά να το πάρουν αγκαλιά.
Το δεύτερο βράδυ πρέπει να περιμένουν 5 λεπτά, το τρίτο 10 λεπτά και ούτως καθ’ εξής, έως ότου μάθει το μωρό να ξανακοιμάται δίχως να το έχουμε παρηγορήσει εμείς.
Μία άλλη τεχνική που η μελέτη έδειξε ότι αποδίδει, είναι η κατασκήνωση, κατά την οποία οι γονείς κάθονται στο δωμάτιο του μωρού δίχως όμως να το παίρνουν αγκαλιά, έως ότου αυτό ξανακοιμηθεί.
Όλ’ αυτά δείχνουν πολύ ψυχρά, αλλά οι επιστήμονες από τη Μελβούρνη που πραγματοποίησαν τη σχετική μελέτη λένε πως τελικά βοηθούν τους γονείς και το μωρό να κοιμούνται περισσότερο και να νιώθουν λιγότερο στρες.
Η μείωση του στρες είναι ιδιαιτέρως έντονη στη μητέρα, η οποία έτσι διατρέχει μειωμένο κίνδυνο να εκδηλώσει κατάθλιψη. Οι ερευνητές τονίζουν ότι αφήνοντας το μωρό να κλάψει για λίγο, δεν βλάπτει την ψυχική υγεία του, ούτε προκαλεί μακροπρόθεσμα προβλήματα συμπεριφοράς. Σημειώνουν, ωστόσο, ότι τα ευρήματά τους προέρχονται από μωρά ηλικίας 7 μηνών και άνω, και έτσι ίσως δεν ισχύουν για τα νεογέννητα.
«Για τους γονείς που αναζητούν κάτι να τους βοηθήσει, το ελεγχόμενο κλάμα και η “κατασκήνωση” είναι αποτελεσματικές και ασφαλείς μέθοδοι, συνεπώς οι οικογένειες και οι επαγγελματίες της Υγείας πρέπει να αισθάνονται άνετα να τις χρησιμοποιούν», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια δρ Άννα Πράις, από το Ερευνητικό Ίδρυμα Παίδων Murdoch (MCRI) στο Βασιλικό Νοσοκομείο Παίδων της Βικτώρια.
Ωστόσο, κατέστησε σαφές ότι οι γονείς δεν πρέπει να κλείσουν την πόρτα τους και να αφήσουν το μωρό να κλαίει όλη νύχτα. «Αυτό είναι πολύ δύσκολο και δεν συνιστάται», τόνισε.
Η μελέτη, που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Pediatrics», βασίστηκε σε 326 παιδιά, τα οποία παρακολουθούσαν οι ερευνητές από την ηλικία των 7 μηνών έως τα 6 τους χρόνια.
Σχεδόν οι μισοί γονείς διδάχτηκαν και εφάρμοσαν τις δύο προαναφερθείσες τεχνικές, ενώ οι υπόλοιποι όχι.
Όταν τα παιδιά έγιναν 6 ετών, οι ερευνητές τα υπέβαλλαν σε μία σειρά τεστ αξιολόγησης της συμπεριφοράς, των συνηθειών ύπνου και της σχέσης τους με τους γονείς τους.
Όσα είχαν αφεθεί να κλαίνε λίγο, είχαν λιγότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν προβλήματα συμπεριφοράς. Στην πραγματικότητα, τέτοια προβλήματα αντιμετώπιζε το 12% των παιδιών, έναντι του 16% εκείνων που δέχονταν ακαριαία την παρηγοριά των γονιών τους κατά την βρεφική ηλικία.
Σε προγενέστερη μελέτη της, εξάλλου, η ίδια ερευνητική ομάδα είχε ανακαλύψει πως οι μητέρες που αφήνουν τα μωρά τους να κλαίνε λίγο, έχουν κατά 40% λιγότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν επιλόχειο κατάθλιψη, ενώ τόσο οι μητέρες όσο και οι πατέρες νιώθουν λιγότερο στρες.
Πηγή : Web Only
Ψυχικά προβλήματα από το ξύλο για τιμωρία
Επιμέλεια: Ρούλα Τσουλέα
Τα παιδιά που τρώνε ξύλο από τους γονείς ή άλλους ενήλικες για να τιμωρηθούν για τα λάθη ή τις παραλείψεις τους, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν προβλήματα ψυχικής υγείας όταν μεγαλώσουν, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.
Μεταξύ των ενηλίκων, ποσοστό 2% έως 7% των κρουσμάτων ψυχικών νόσων (συμπεριλαμβανομένης της μείζονος κατάθλιψης, των αγχωδών διαταραχών και της παράνοιας) οφείλονται στην σωματική τιμωρία που συνέβη κατά την παιδική ηλικία, λένε οι ερευνητές.
Στη σχετική μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Μανιτόμπα, στον Καναδά, αναλύθηκαν στοιχεία από περισσότερους από 34.600 Αμερικανούς ηλικίας άνω των 20 ετών, από τους οποίους οι ερευνητές πήραν συνεντεύξεις την περίοδο 2004-2005.
Στην ανάλυση δεν συμπεριελήφθησαν εθελοντές οι οποίοι υφίσταντο σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική κακοποίηση, παραμέληση (συναισθηματική ή μη) ή άλλες μορφές κακοποίησης.
Μεταξύ άλλων, οι ερευνητές τους έθεσαν το εξής ερώτημα: «Ως παιδί, πόσο συχνά σας έσπρωχναν, σας άρπαζαν, σας ταρακουνούσαν, σας χαστούκιζαν ή σας χτυπούσαν οι γονείς σας ή άλλοι ενήλικες που ζούσαν στο σπίτι σας;» Το περίπου 6% είπαν ότι ως παιδιά βίωναν αυτού του είδους τις σωματικές τιμωρίες «μερικές φορές», «αρκετά συχνά» ή «πολύ συχνά», δίχως όμως να βιώνουν άλλες μορφές κακομεταχείρισης από τους οικείους τους.
Οι εθελοντές που είχαν υποστεί την σωματική τιμωρία είχαν κατά 59% περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξάρτησης από το αλκοόλ, κατά 41% περισσότερες πιθανότητες να έχουν κατάθλιψη και κατά 24% περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από διαταραχή πανικού, σε σύγκριση με όσους δεν τιμωρούνταν σωματικά ως παιδιά.
Όπως γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Pediatrics», τα ευρήματά τους προστίθενται σε αυτά που υποδηλώνουν ότι η σωματική τιμωρία κατά την παιδική ηλικία μπορεί να υπονομεύσει την ψυχική υγεία στο μέλλον, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης, αυτοκτονικού ιδεασμού και κατάχρησης αλκοόλ. Επιπλέον, τα νέα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι η εξάλειψη της σωματικής τιμωρίας των παιδιών μπορεί να μειώσει την συχνότητα των νοσημάτων ψυχικής υγείας.
Η χρήση του ξύλου ως μέσου τιμωρίας των παιδιών αντενδείκνυται σθεναρά από τους ειδικούς, αλλά παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι γονείς δέρνουν τα παιδιά τους για να τα τιμωρήσουν.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι γονείς και παιδίατροι πρέπει να ενημερωθούν για την ανήκεστο βλάβη που κάνει στις παιδικές ψυχούλες το ξύλο και να προσπαθήσουν μαζί να βρουν άλλους τρόπους νουθεσίας των παιδιών.
Πηγή : Web Only Αναδημοσίευση: ygeia.tanea.gr
Τα παιδιά που τρώνε ξύλο από τους γονείς ή άλλους ενήλικες για να τιμωρηθούν για τα λάθη ή τις παραλείψεις τους, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσουν προβλήματα ψυχικής υγείας όταν μεγαλώσουν, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.
Μεταξύ των ενηλίκων, ποσοστό 2% έως 7% των κρουσμάτων ψυχικών νόσων (συμπεριλαμβανομένης της μείζονος κατάθλιψης, των αγχωδών διαταραχών και της παράνοιας) οφείλονται στην σωματική τιμωρία που συνέβη κατά την παιδική ηλικία, λένε οι ερευνητές.
Στη σχετική μελέτη, που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Μανιτόμπα, στον Καναδά, αναλύθηκαν στοιχεία από περισσότερους από 34.600 Αμερικανούς ηλικίας άνω των 20 ετών, από τους οποίους οι ερευνητές πήραν συνεντεύξεις την περίοδο 2004-2005.
Στην ανάλυση δεν συμπεριελήφθησαν εθελοντές οι οποίοι υφίσταντο σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική κακοποίηση, παραμέληση (συναισθηματική ή μη) ή άλλες μορφές κακοποίησης.
Μεταξύ άλλων, οι ερευνητές τους έθεσαν το εξής ερώτημα: «Ως παιδί, πόσο συχνά σας έσπρωχναν, σας άρπαζαν, σας ταρακουνούσαν, σας χαστούκιζαν ή σας χτυπούσαν οι γονείς σας ή άλλοι ενήλικες που ζούσαν στο σπίτι σας;» Το περίπου 6% είπαν ότι ως παιδιά βίωναν αυτού του είδους τις σωματικές τιμωρίες «μερικές φορές», «αρκετά συχνά» ή «πολύ συχνά», δίχως όμως να βιώνουν άλλες μορφές κακομεταχείρισης από τους οικείους τους.
Οι εθελοντές που είχαν υποστεί την σωματική τιμωρία είχαν κατά 59% περισσότερες πιθανότητες να αντιμετωπίζουν πρόβλημα εξάρτησης από το αλκοόλ, κατά 41% περισσότερες πιθανότητες να έχουν κατάθλιψη και κατά 24% περισσότερες πιθανότητες να πάσχουν από διαταραχή πανικού, σε σύγκριση με όσους δεν τιμωρούνταν σωματικά ως παιδιά.
Όπως γράφουν οι ερευνητές στην επιθεώρηση «Pediatrics», τα ευρήματά τους προστίθενται σε αυτά που υποδηλώνουν ότι η σωματική τιμωρία κατά την παιδική ηλικία μπορεί να υπονομεύσει την ψυχική υγεία στο μέλλον, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης, αυτοκτονικού ιδεασμού και κατάχρησης αλκοόλ. Επιπλέον, τα νέα ευρήματα ενισχύουν την άποψη ότι η εξάλειψη της σωματικής τιμωρίας των παιδιών μπορεί να μειώσει την συχνότητα των νοσημάτων ψυχικής υγείας.
Η χρήση του ξύλου ως μέσου τιμωρίας των παιδιών αντενδείκνυται σθεναρά από τους ειδικούς, αλλά παρ’ όλα αυτά οι περισσότεροι γονείς δέρνουν τα παιδιά τους για να τα τιμωρήσουν.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι γονείς και παιδίατροι πρέπει να ενημερωθούν για την ανήκεστο βλάβη που κάνει στις παιδικές ψυχούλες το ξύλο και να προσπαθήσουν μαζί να βρουν άλλους τρόπους νουθεσίας των παιδιών.
Πηγή : Web Only Αναδημοσίευση: ygeia.tanea.gr
Η ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΝΗΠΙΑΚΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ
Ακούγεται αστείο, πολλές φορές οι ενήλικοι χαμογελάμε είτε από αμηχανία, είτε από ντροπή/συστολή είτε για να μην φέρουμε τον γονέα /κηδεμόνα σε δύσκολη θέση μπροστά στην ουσιαστική ερώτηση που έχει θέσει το παιδί: «Μαμά εγώ από που «βγήκα» ή «Πως γεννήθηκα» ή «Πως μπήκα στην κοιλιά σου», «Ήμουν και στην κοιλιά του μπαμπά;». Από τις αντίστοιχες απαντήσεις που παίρνουν τα παιδιά από τους μεγαλύτερους τους διαμορφώνονται εν συνεχεία και άλλες ερωτήσεις- αστειάκια όπως: «Δηλαδή εάν πάρω αγκαλίτσα ή φιλήσω την Μαιρούλα θα έχει στην κοιλίτσα της μωράκι;;;» «....και αφού πόναγες γιατί δεν πήρες φάρμακα για να μην πονάς;;;;» «εγώ σε πονούσα μέσα στην κοιλίτσα, σε χτύπαγα;;;;».
Πάρα πολλά ερωτήματα παίρνουν θέση στο μυαλό των παιδιών, είναι απολύτως φυσιολογικό και υγιές, το τι εικόνα λαμβάνει ένα παιδί κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό το έχουν διαμορφώσει οι ενήλικοι –και μόνο-. Ο πραγματικός λόγος για να μιλάτε-απαντάτε ξεκάθαρα στα παιδιά σας είναιότι τους χτίζετε εικόνες και πραγματικότητες μέσα στις οποίες ζουν, συνυπάρχουν, πορεύονται, εκπαιδεύονται. Οι ψεύτικες έννοιες μπερδεύουν τα παιδιά και ενοχοποιούν τους γονείς για την μη σωστή κατεύθυνση / καθοδήγηση που τους δίνουν. Τα παιδιά από όποια ηλικία και να είναι οφείλουν να ξέρουν τα πάντα για όσα τους δημιουργούν απορία. Όπως και οι ενήλικοι περιμένουν από τους άλλους σαφείς θέσεις και απαντήσεις έτσι και τα παιδιά σύμφωνα πάντα με το ηλικιακό τους φάσμα έχουν απαίτηση να παίρνουν απαντήσεις που θα τους ηρεμούν ή θα τους δημιουργούν νέες ερωτήσεις και απορίες. Ναι στην αλήθεια και στην επεξήγηση, όχι στον εκφοβισμό, στην τιμωρία και στην ενοχή.
Αρκετοί γονείς θέτουν κατά καιρούς διάφορα ερωτήματα, μέσα από συζητήσεις, από ομάδες γονέων, foroum, blogs.....Σ’ αυτό το κείμενο θα γίνει μία προσπάθεια να μιλήσουμε με όσο πιο απλό τρόπο γίνεται για κάποια ζητήματα /θέματα γύρω από την σεξουαλικότητα των παιδιών/ θέματα διαπαιδαγώγησης που θα μας ωθήσουν να γίνουμε περισσότερο απλοί, να έρθουμε πιο κοντά με τα συναισθήματα μας, με τα παιδιά μας και κυρίως να δημιουργήσουμε έναν ασφαλή και ειλικρινή τρόπο επικοινωνίας.
ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥΣ
Αρκετοί γονείς θεωρούν ότι η ενημέρωση και οι κατάλληλες πληροφορίες είναι χρήσιμο να δίνονται στα παιδιά όταν αυτά βρίσκονται στην εφηβεία, ή λίγο πριν ενταχθούν σε αυτήν. Τα παιδιά όμως από πολύ μικρή ηλικία «εξερευνούν» σχεδόν όλα τα σημεία του σώματος τους και πολύ περισσότερο τις ερωτογενείς ζώνες. Αυτό γίνεται σύμφωνα και με την Ψυχαναλυτική θεωρία μέσω του πρωκτικού σταδίου, δηλ. έλεγχος σφικτήρων, εγκράτεια, αφόδευση. Σ΄αυτήν την φάση το παιδί αρχίζει να έχει τον έλεγχο του εαυτού του,να οριοθετείται.....δειλά-δειλά μαθαίνει να εξοικειώνεται με τους άλλους. Μία ουσιαστική προφύλαξη για την υγεία του παιδιού και αργότερα του ενήλικα είναι να του δοθεί νωρίς μία αντικειμενική σεξουαλική ενημέρωση και αναφερόμαστε στα πρώτα στάδια της παιδικής ηλικίας, τονίζοντας πάντα ότι τα λόγια που χρησιμοποιούνται είναι ανάλογα της ηλικίας του παιδιού. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι γονείς οφείλουν να συμπεριφέρονται με απόλυτα φυσιολογικό τρόπο μπροστά στην εικόνα ενός παιδιού το οποίο έχει απορίες και το οποίο ακουμπά τα σημεία του σώματος του εκείνα που οι περισσότεροι θεωρούν «απαγορευμένα». Οι απόψεις διίστανται εδώ και αρκετά χρόνια στο εάν οι γονείς πρέπει να προφυλάσσουν οι ίδιοι την γύμνια τους μπροστά στα παιδιά. Πάντως το πιο συνηθισμένο είναι στο αντίκρισμα ενός γυμνού θεάματος του γονιού προς το παιδί ο πρώτος, ενοχικά και με ντροπή να περνά την αίσθηση ότι η εικόνα αυτή είναι από αποκρουστική έως κάτι πολύ κακό που δεν κάνει να επαναλάβουν ποτέ εκείνα μπροστά σε άλλους ανθρώπους!!!! Έχει αποδειχτεί ότι παιδιά των οποίων οι γονείς δεν δίνουν ενοχική σημασία στην απόκρυψη του σώματος διαπιστώνουν δίχως άρρωστη περιέργεια τις διαφορές ανάμεσα στο ανδρικό και στο γυναικείο σώμα. Σε αντίθεση με παιδιά που γίνονται έφηβοι και μετά ενήλικοι και τους έχει περάσει η πεποίθηση ότι το γυμνό είναι ενοχικό, βρώμικο και ανήθικο. Από την νηπιακή κιόλας ηλικία ο άνθρωπος έχει το δικαίωμα να εξερευνά τον εαυτό του, έτσι τον μαθαίνει, και έτσι μαθαίνει και τους άλλους να μάθουν για αυτό-εφόσον όμως πρώτα ο ίδιος έχει γίνει ο κυρίαρχος του εαυτού του-!!!!
ΥΠΑΡΧΕΙ ΗΛΙΚΙΑΚΟ ΟΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ;
Από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής τους, όταν ανακαλύψουν ότι υπάρχει «κάτι εκεί κάτω» που τους προκαλεί ευχαρίστηση, και ανησυχία στους γονείς ,τα μικρά δακτυλάκια κατευθύνονται στις «περίεργες» περιοχές κάθε φορά που βρίσκουν ευκαιρία. Από την ηλικία των 1,5 – 2 ετών στα αγοράκια παρατηρείται στύση. Έρευνες μάλιστα έχουν δείξει πως όλα τα μωρά έχουν διέγερση. Στα αγόρια παρατηρούνται συχνά στύσεις του πέους, οι οποίες μπορεί να είναι αποτέλεσμα είτε της ευχαρίστησης είτε αντανακλαστικές . Η αίσθηση «ελευθερίας» που νιώθουν τα μικρά παιδιά όταν μένουν γυμνά οδηγεί ασυναίσθητα τα χεράκια τους στα επίμαχα σημεία ή εάν, αφού πια νιώσουν την «ηδονή» που τους προκαλεί αυτό το «παιχνίδι», το κάνουν συνειδητά. (πηγή: myworld)
Βρεφικές απολαύσεις Τα παιδιά από τη βρεφική τους κιόλας ηλικία εξερευνούν το σώμα τους και, ακολουθώντας την ίδια παρόρμηση που τα οδηγεί στο να παίζουν με τα δάχτυλα, τα αφτιά ή τα ποδαράκια τους ανακαλύπτουν και τα γεννητικά τους όργανα. Η «ανακάλυψη» αυτή γίνεται συνήθως πιο σύντομα στα αγόρια απ’ ό,τι στα κορίτσια, ίσως επειδή τα γεννητικά όργανα στα αγοράκια είναι πιο ορατά και πιο εύκολα προσβάσιμα. Κατά το δεύτερο έτος της ζωής το παιδί «έλκεται» στο να γνωρίσει το σώμα του. Τα αγόρια, στα οποία η σεξουαλική διέγερση είναι πιο εμφανής, μπορεί να έχουν στύση όταν περιεργάζονται τα γεννητικά τους όργανα, την ώρα που ξυπνάνε ή όταν ξαπλώνουν για να κοιμηθούν. Στην ηλικία των τριών ανακαλύπτουν το φύλο και τη σεξουαλικότητά τους. Η σεξουαλικότητα σε αυτές τις ηλικίες ταυτίζεται με την ανακάλυψη του σώματος και αποτελεί μια πράξη που έχει ένα καταπραϋντικό, ηρεμιστικό αποτέλεσμα. Από το τέλος της νηπιακής ηλικίας και μετά, τα παιδιά μπορεί να επιδίδονται σε σεξουαλικές διερευνήσεις με τη μορφή παιχνιδιού με άλλα συνομήλικά τους. Μετά το πρώτο έτος παρατηρείται μια έντονη ενασχόληση του παιδιού με το σώμα του. Για αρκετούς γονείς είναι «εκπληκτικό» να ανακαλύπτουν ότι η πρώιμη σεξουαλικότητα των παιδιών τους είναι εμφανής από αυτή την ηλικία. Πιθανόν το ερμηνεύουν περισσότερο ενήλικα με την σκέψη που κάνει δηλαδή ένα ενήλικας παρά με την βιολογική – φυσιολογική διαδικασία ενός παιδιού. Δεν χρειάζεται με την ‘έκπληκτη αντίδραση οι γονείς να φοβίσουν το παιδί τους, ούτε να το κάνουν να αισθανθεί άσχημα ή αμήχανα. Γενικότερα, καλό είναι να επιτρέψουμε στο παιδί να εξερευνήσει το σώμα του, χωρίς να δίνουμε στην επιθυμία του αυτή περισσότερη προσοχή απ’ όση χρειάζεται. Παιδική αυτοικανοποίηση: Γύρω στο 11ο και 12ο έτος της ηλικίας «ωριμάζει» η φάση της αυτοικανοποίησης. Μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα θεωρούσαν τον αυνανισμό αρρώστια που σαν αποτέλεσμα της είχε μελλοντικά την ανικανότητα, νευρασθένεια, κούραση..... Η λειτουργική και άκρως φυσιολογική διαδικασία απενοχοποιήθηκε και μάλιστα στις ομάδες γονέων είναι ένα από τα βασικότερα ζητήματα που ανοίγονται, θέτοντας ο καθένας τις απόψεις του, είτε επηρεασμένος από προηγούμενες αντιλήψεις είτε προσαρμοσμένος στις υγιής συνθήκες και καταστάσεις. Ο αυνανισμός δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επικινδυνότητα είτε σωματική είτε ψυχοφυσιολογική. Το 90% των αγοριών αυτοϊκανοποιούνται τα αγόρια και ένα 70% τα κορίτσια.. Αποτελεί ένα φυσικό μεταβατικό στάδιο της ανάπτυξης που την θέση του αργότερα παίρνει η ενεργή φυσιολογική σεξουαλική ικανοποίηση. Ας δίνουμε τον χώρο να μιλάμε για τα φυσιολογικά πράγματα ως έχουν και ας σταματήσουμε να τα ενοχοποιούμε και να τα τιμωρούμε!!!!
ΑΥΤΟΕΙΚΟΝΑ: ΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥΣ
Η εικόνα του εαυτού του και συγκεκριμένα του σώματος του δεν σταματά σχεδόν ποτέ να απασχολεί τον άνθρωπο. Σημασία βέβαια έχει η εξοικείωση, η φροντίδα, η αγάπη και αποδοχή που θα έχει κάποιος από την νηπιακή του κιόλας ηλικία. Τα παιδιά ακόμα και από την ηλικία των τριών έχουν κυρίαρχη εικόνα και άποψη για το σώμα τους. Ιδίως τα κορίτσια συμβαίνει αρκετές φορές να βρίσκονται σε αμηχανία όταν κάποιο σημείο της γύμνιας τους δεν είναι προστατευμένο. Αυτό μπορούμε να πούμε ότι οφείλεται και στην μίμηση των προτύπων που έχουν. Στην εικόνα μιας μητέρας να θηλάζει το μωρό της το μεγαλύτερο αδερφάκι αντιδρά όπως ακριβώς και η μητέρα, δηλαδή εάν η μητέρα κρύψει αμέσως και με έντονο τρόπο το στήθος της για να μην το δει το μεγαλύτερο παιδί τότε το ίδιο θα αισθανθεί ότι το συγκεκριμένο σημείο εκτός από πηγή τροφής είναι και κάτι «κακό» που δεν το δείχνουμε....Άθελα τους οι μεγάλοι ξεχνούν ή αποφεύγουν να γίνονται επεξηγηματικοί με τα παιδιά τους. Δεν αρκεί για τα παιδιά να μείνουν μόνο σε μία εικόνα αλλά τους είναι πιο ωφέλιμο και μελλοντικά εκπαιδευτικό να γνωρίζουν για όλες τις λειτουργίες του σώματος τους ακόμα και για πιο λόγο προφυλάσσουμε κάποια σημεία από κάποια άλλα.
Ήδη από το 6ο έτος της ηλικίας ο ρόλος του φύλου έχει πλήρως αφομοιωθεί από το παιδί. Όταν εισέλθει στην φάση της ήβης, η ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη και η διαφοροποίηση μεταξύ των δύο φύλων είναι πλέον επαρκώς διαμορφωμένες και τις περισσότερες φορές αμετάκλητες. Στην εφηβεία παρουσιάζονται και αρκετές αλλαγές βιολογικού και οργανικού χαρακτήρα. Είναι η περίοδος που ο νέος οριοθετεί την εικόνα του, συστήνεται μ’ αυτήν και τον ενδιαφέρει πλήρως η αποδοχή από τους άλλους. Η ωρίμανση των γεννητικών αδένων και της γενετήσιας λειτουργίας έχουν ποικίλες και σημαντικές επιπτώσεις στην συμπεριφορά του εφήβου (Herbet, 1998). Οι εντάσεις και οι «απροσδιόριστοι ζωηροί πόθοι» της εφηβείας προκαλούνται από την αφύπνιση της σεξουαλικής τους ορμής. Τα κορίτσια μπαίνουν στην ήβη όταν έχουν την πρώτη τους έμμηνη ρύση και τα αγόρια την πρώτη εκσπερμάτωση. Στα αγόρια η νυχτερινή ονείρωξη παρουσιάζεται συχνά και κατά την διάρκεια της προεφηβείας. Ονείρωξη χαρακτηρίζεται ο ακούσιος ερεθισμός των γεννητικών οργάνων κατά την διάρκεια του ύπνου. Είναι μία φυσιολογική έκφραση της ορμονικής έκρηξης που συμβαίνει στην περίοδο της εφηβείας και η οποία προετοιμάζει τον έφηβο για την μετέπειτα ομαλή σεξουαλική του ζωή. (Κρεατσας Γ. 2003) Στην ηλικία της εφηβείας η στάση των γονέων προς την εικόνα που έχει ο νέος για την σεξουαλικότητα του και την εικόνα του σώματος του είναι καταλυτική. Πολύ γρήγορα το «μικρό παιδάκι» γίνεται ένας αντιδραστικός κακόκεφος νέος, δεν θέλει να τον αγγίζει κανείς ιδίως τα αγόρια με τις μητέρες και τα κορίτσια με τους μπαμπάδες τους. Είναι και η φάση που οι γονείς συνωμοτούν με τα παιδιά του ιδίου φύλου «αυτά να τα πεις με την μητέρα σου» ή αντίστοιχα «Π. πρέπει να μιλήσεις για την προφύλαξη με τον γιο σου......»!!! Ο «σημαντικός κόσμος» του εφήβου ολοένα και γίνεται μπερδευτικός, ακατανόητος, βρίσκονται σε σύγχυση και μαζί μ’ αυτούς και οι γονείς. Παραθέτω ένα παράδειγμα: μητέρα και κόρη πηγαίνουν μαζί για ψώνια για κάτι που θέλει να αγοράσει η κόρη, είναι πρόσχαρη , ορεξάτη και ψάχνει να βρει εκείνο που θέλει. Το βρίσκει και είναι περιχαρής, συμφωνεί και η μητέρα σ’ αυτό, το δοκιμάζει και εκείνη την στιγμή τα βλέπει όλα αρνητικά επάνω της, σαν ξαφνικά το σώμα της να μην της αρέσει, να μην είναι ευχαριστημένη με τίποτα, η όμορφη εικόνα που είχε πριν από λίγο εξαφανίστηκε και την θέση της πήρε μία αυστηρότητα της εφήβου προς όλο της τον ε αυτό. Σ αυτήν την φάση η συμβουλή και τα λόγια του γονιού χρειάζεται να είναι μόνο ενθαρρυντικά, να ακούν την ανησυχία του νέου τους χωρίς να προσπαθούν απαραίτητα να μετακινήσουν αυτή τους την εικόνα γιατί θα έχουν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που περίμεναν. Δίνουν χρόνο στο παιδί να εξοικειωθεί με τον εαυτό του, να αγαπήσει τα όποια σημεία του ακόμα και εκείνα που θεωρεί κάπως «ιδιαίτερα». Όταν επιτρέψει ο γονιός να το κάνει αυτό με τον εαυτό του θα το κάνει και το ίδιο το παιδί. Ένα πρότυπο ενός «τέλειου» γονιού θα επιφέρει το αποτέλεσμα και ενός «τέλειου-ψυχαναγκαστικού –με τον εαυτό του» παιδί.
ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΟ: ΑΥΣΤΗΡΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ο προσωπικός χώρος σ’ ένα σπίτι έχει συμβολική αλλά και βαθιά σημασία, δηλ. το υπνοδωμάτιο των γονιών, των παιδιών ή εάν υπάρχει η δυνατότητα περισσότερων δωματίων για το κάθε ένα παιδί ξεχωριστά. Ο καθένας στον χώρο του έχει το δικαίωμα να το διαμορφώνει, να το διακοσμεί, να το αλλάζει σύμφωνα με τον χαρακτήρα, την ιδιοσυγκρασία και το γούστο του. Βέβαια όταν το παιδί είναι πολύ μικρό συνήθως το υποδέχεται ένας χώρος ήδη διαμορφωμένος και το παιδί προσαρμόζεται σ’΄αυτό μέχρι την φάση και την ηλικία που θα θελήσει να «μιλήσει» το δικό του γούστο, η δική του προσωπικότητα, κάτι που θα είναι πολύ κοντά σ’ αυτό που είναι ο ίδιος. Υπάρχουν κάποιοι κανόνες που από σπίτι σε σπίτι διαφέρουν, δηλαδή κάποιες οικογένειες θεωρούν ότι οι πόρτες των δωματίων είναι συνεχώς ανοιχτές και υπάρχει έντονη ανησυχία όταν δουν κάποια πόρτα –ιδίως των παιδιών – να είναι κλειστή. Κάποιες άλλες οικογένειες θεωρούν ότι το υπνοδωμάτιο του καθενός είναι ένας αυστηρά προσωπικός χώρος, που δικαίωμα να εισχωρήσει κάποιος άλλος έχει μόνο όταν του δοθεί. Δηλαδή τα παιδιά οφείλουν να ξέρουν από πολύ μικρή ηλικία ότι χτυπούν την πόρτα των γονιών πριν μπουν το ίδιο οφείλουν να κάνουν και οι γονείς στα δωμάτια των παιδιών τους. Τα ξαφνικά και απροειδοποίητα ανοίγματα θυμώνουν τα παιδιά ιδίως μεγαλύτερης ηλικίας και νιώθουν ένα συνεχή έλεγχο και έλλειψη εμπιστοσύνης. Χρειάζεται όμως να αναφέρουμε συγκεκριμένα από ποια ηλικιακή φάση χτίζεται η εμπιστοσύνη και τα όρια της ανοιχτής ή κλειστής πόρτας. Όταν το παιδί της νηπιακής ηλικίας έχει αποκτήσει το δικό του δωμάτιο, οι γονείς του έχουν διασφαλίσει να υπάρχει εύκολη πρόσβαση σ’ αυτό εάν συμβεί κάτι, ή ακούσουν κάτι, αυτό γίνεται με την βοήθεια της ενδοεπικοινωνίας, μ’ ένα μικρό διακριτικό φωτάκι ή με την πόρτα μισάνοιχτη. Αυτό προσφέρει ασφάλεια στο παιδί κατά την διάρκεια του ύπνου του. Ο χώρος αυτός είναι αποκλειστικά του παιδιού και αυτό φαίνεται από τα χρώματα, τα αντικείμενα, τα ρούχα, το ύφος που ανήκει στο παιδί, είναι ωφέλιμο στο υπνοδωμάτιο του παιδιού να μην τοποθετούνται πράγματα των ενηλίκων με την δικαιολογία ότι δεν υπάρχει άλλος αποθηκευτικό χώρος, ή αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν έχει διασφαλιστεί ότι το παιδί δεν θα έχει άμεση επαφή με τα αντικείμενα που δεν είναι δικά (ψηλά ντουλάπια κλπ). Στην σχολική ηλικία όπου τα παιδιά εκτός από τον ύπνο τους περνούν αρκετές ώρες διαβάζοντας και παίζοντας με τους συνομηλίκους τους τα παιδιά εξοικειώνονται περισσότερο με τον χώρο τους, μαθαίνουν από τους γονείς τους να σέβονται και να φροντίζουν αυτόν τον χώρο. ΠΡΟΣΟΧΗ: χρειάζεται πειθαρχία και σταθερότητα σ’΄αυτό, είναι κανονισμός το παιδί να συμμετέχει στην φροντίδα και τακτοποίηση του χώρου του και βέβαια οι γονείς δέχονται την προσπάθεια του χωρίς αυστηρό κριτήριο την τελειότητα, ας μην ξεχνούν ότι είναι παιδιά ανήλικα σχολικής ηλικίας. Πολύ αργότερα στην προεφηβεία και στην εφηβική φάση ο νέος βρίσκεται συνεχώς πίσω από μία κλειστή πόρτα και μάλιστα δηλώνει εμφανώς σ’ όποιον περνάει έξω από αυτή την θέση του ότι θέλει να είναι μόνος και να μην τον ενοχλεί κανείς!!!! Δεν είναι πάντα ανησυχητικό αυτό, είναι το ξεχώρισμα από το παιδί στον αυτόνομο ανατρεπτικό έφηβο!!!
Υπάρχουν φορές που ο γονέας αιφνιδιαστικά μπορεί να ανοίξει την πόρτα του δωματίου του παιδιού του και να αντικρίσει την εικόνα του παιδιού που είτε αυνανίζεται, είτε περιεργάζεται το σώμα του. Εάν αυτό δεν γίνει αντιληπτό από το παιδί τότε ο γονιός το συζητά με κάποιον οικείο του ή με τον πατέρα / μητέρα, δεν χρειάζεται να κάνει κάτι εκείνη την στιγμή γιατί είναι πολύ πιθανό να αντιδράσει έντονα, από αμηχανία και να ωθήσει το παιδί να ενοχοποιηθεί για ότι είδε ο γονιός. Εάν πάλι ανοίγοντας την πόρτα το αντιληφθεί το παιδί, τότε πάλι φεύγει διακριτικά ο γονιός και σε κάποια στιγμή ο ενήλικας προσκαλεί σε συζήτηση το παιδί ή τον έφηβο για να μιλήσουν. Είναι σημαντικό η προσέγγιση σε όποια ηλικία και να είναι το παιδί να είναι διακριτική, με υπομονή και να ακούσουν οτιδήποτε έχει να τους ρωτήσει ή να τους πει το παιδί. Ας μην ξεχνούν οι γονείς ότι μ’ αυτό τον τρόπο «χτίζονται» οι σχέσεις σιγά –σιγά και σταθερά, με σκαμπανεβάσματα και ακυρώσεις. Το μωράκι που γέννησαν μεγαλώνει γίνεται παιδί, έφηβος, ενήλικας και έτσι όπως αναπτύσσεται χρειάζεται να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται και η σχέση τους, στηριγμένη στην αλληλοκατανόηση, στην υπομονή, στην διακριτικότητα αφήνοντας χώρο στο παιδί να αναπτυχθεί φυσιολογικά και όχι από φόβο και ενοχή να κρύβει κάθε του σκέψη, πράξη, πρωτοβουλία.
ΌΤΑΝ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ
H σεξουαλικότητα σε αυτή την ηλικία ταυτίζεται με την ανακάλυψη του σώματος και του εαυτού και αποτελεί μια πράξη αυτοϊκανοποίησης και εφησυχασμού. Όταν οι γονείς προσπαθούν να καταστείλουν αυτήν τη συμπεριφορά του παιδιού τους χρησιμοποιώντας είτε τιμωρίες είτε απειλές, το ωθούν στο να πιστέψει πως οτιδήποτε σχετικό με τα γεννητικά του όργανα είναι κακό. Εάν όμως αυτό το συναίσθημα επικρατήσει, ενδέχεται να επηρεαστεί αρνητικά η σεξουαλικότητά του κατά την ενήλικη ζωή. Οι ερωτήσεις που εκφράζουν τη σεξουαλική περιέργεια αρχίζουν συνήθως στην προσχολική ηλικία και κατ' αρχάς αναφέρονται στην ανατομία του ανθρώπινου σώματος. Τα παιδιά παρατηρούν τις διαφορές των γεννητικών οργάνων ανδρών και γυναικών ή συνομηλίκων ("Γιατί τα κορίτσια δεν έχουν πέος;") ή μεταξύ παιδιών και ενηλίκων ("Γιατί το πέος του μπαμπά είναι μεγαλύτερο από το δικό μου;"). Το περιεχόμενο και η διατύπωση των ερωτήσεων αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία. Οι περισσότεροι γονείς απαντούν ευθέως στις ερωτήσεις που τους θέτονται, είναι ειλικρινείς και λογικοί. Κάθε φορά που ο γονέας νιώθει ντροπή μπροστά στις ερωτήσεις του παιδιού του μεταφέρει –ασυνείδητα- περισσότερα με τον τρόπο που απαντά, διστακτικότητα στην ομιλία, αλλαγή στον τρόπο έκφρασης. Εκείνο που λαμβάνει το παιδί είναι ότι υπάρχει κάτι παράξενο γύρω από το θέμα των ερωτήσεων που θέτει και γενικότερα γύρω από την σεξουαλικότητα. Εάν ο γονιός κλείσει το μάτι του ή σκουντήσει κάποιον για να τραβήξει την προσοχή στις «περίεργες» ερωτήσεις του παιδιού, μεταδίδεται στο παιδί ότι υπάρχει κάποια «απόκρυφη» έννοια στην ερώτηση που θέτει και στην απάντηση που λαμβάνει. Αρκετές φορές οι ενήλικοι γονείς με την παρέα τους «διασκεδάζουν» μεταξύ τους μ’ αφορμή τις ερωτήσεις των παιδιών τους, το αποθαρρυντικό είναι ότι μένουν μόνο μέχρις εκεί χωρίς να δίνουν την πρέπουσα απάντηση που χρειάζεται και οφείλει να πάρει το παιδί. Οι γονείς είναι χρήσιμο να μην είναι περιπαικτικοί, τιμωρητικοί, ειρωνικοί, ή να δείχνουν αμηχανία. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται με καταπληκτική ακρίβεια τις λεπτές και υπονοούμενες σημασίες που συνοδεύουν τις αφελείς και αδέξιες αμήχανες απαντήσεις των ενηλίκων. Ερωτήσεις των παιδιών όπως: «Τι είναι αυτό; (δείχνοντας τα γεννητικά όργανα)» «Γιατί τα κορίτσια δεν έχουν πέος;» «Γιατί το πέος του μπαμπά είναι μεγαλύτερο από το δικό μου;» «Από που έρχονται τα μωρά;» ή «Γιατί οι άνδρες δεν κάνουν μωρά;» «Η αδερφή μου δεν έχει πουλάκι;»..... Η φύση των ερωτήσεων αυτών τονίζει μία από τις βασικές δυσκολίες της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης πρόσφατα άκουσα την εξής ερώτηση « μαμά γιατί στην αδερφούλα μου της κόψατε το πουλάκι;;;;», ο μικρούλης είδε γυμνή την αδερφή του και σάστισε όταν στην θέση που έχει εκείνος τα γεννητικά του όργανα σ’ εκείνη είδε κάτι τελείως διαφορετικό. Οι ερωτήσεις των μικρών παιδιών είναι εξοικείωση για τους μεγάλους να έρχονται σε επαφή με τις αναστολές τους ή ακόμα και εκείνα που θεωρούν ταμπού. Ξεδιπλώνονται και νιώθουν ελεύθερα και όχι ενοχικά να μιλούν ανοιχτά και διαπαιδαγωγικά απέναντι σε πλάσματα που έχουν απορίες για την φύση τους και την ίδια την ύπαρξη τους. Είναι πλούτος αυτό που τους δίνουν γονείς, δάσκαλοι, εκπαιδευτικοί μεγαλώνει και πορεύεται ο ενήλικας ολοκληρωμένος και ενήμερος.
ΟΤΑΝ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ ΕΞΕΡΕΥΝΟΥΝ ΤΟ ΕΝΑ ΤΟ ΑΛΛΟ
Από την νηπιακή ηλικία τα παιδιά αρχίζουν να έχουν απορίες για την διαφορετικότητα μεταξύ τους. Η κύρια αλλαγή συνήθως εκδηλώνεται στην διαφορετικότητα των γεννητικών οργάνων, έπειτα ταυτίζοντας το μικρό κορίτσι με την μαμά τους δημιουργεί εντύπωση η ανάπτυξη του στήθους «γιατί το δικό μου στήθος ή του μπαμπά δεν είναι τόσο μεγάλο σαν της μαμάς;;;». Βιολογικά η επίδραση των ορμονών στο κορίτσι αρχίζει από την εμβρυική ζωή, στην περίοδο της ήβης το κορίτσι βιολογικά-γενετικά αρχίζει να προετοιμάζει το σώμα της για την αναπαραγωγή, αυτό δεν σημαίνει ότι όλο το σώμα λειτουργικά μπορεί και είναι έτοιμο να υποδεχτεί κάτι τέτοιο, ιδίως η συναισθηματική ωρίμανση του κοριτσιού χρειάζεται μία πολύ μεγάλη περίοδο ετοιμότητας. Στην περίοδο της παιδικής ηλικίας τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια τα γεννητικά όργανα ορμονικά είναι ανενεργά. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι τα γεννητικά όργανα του κοριτσιού να ωριμάζουν μόνο μετά την περίοδο της εμμηναρχής. Οι αλλαγές που συντελούνται κατά το 7ο και 9ο έτος είναι η εμφάνιση αραιής τρίχωσης στα έξω γεννητικά όργανα, γεγονός που σηματοδοτεί την έναρξη της δράσης των ορμονών του φύλου (Κρεατσάς Γ. 2003). Ο κόλπος αυξάνεται σταδιακά κατά μήκος. Η περίοδος της ήβης χαρακτηρίζεται από θεαματικές μορφολογικές και λειτουργικές αλλαγές στα έξω και έσω γεννητικά όργανα καθώς και στα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου. Τα σημαντικότερα είναι η ανάπτυξη της τρίχωσης του εφηβαίου και της μασχάλης, η ολοκλήρωση του μεγέθους του μαστού και η έναρξη της περιόδου, αλλαγές που θα οριοθετήσουν την μετάβαση της έφηβης σε μία ολοκληρωμένη γυναίκα. Στα αγόρια τώρα παρουσιάζονται ηπιότερες φάσεις ενήβωσης σε σχέση με τα κορίτσια, απλά υπάρχουν κάποιες χρονικές διαφορές , όπως στην ηλικία των 11-13 το μέσο ύψος του αγοριού είναι μικρότερο από το ύψος του κοριτσιού, η ενήβωση των αγοριών αρχίζει 6 μήνες αργότερα από την ενήβωση των κοριτσιών. Οι βιολογικές αλλαγές στο αγόρι οφείλονται στην δράση της κατεξοχήν ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης. Η έναρξη της τριχοφυίας στα γεννητικά όργανα του αγοριού παρατηρείται στην ηλικία των 8 ετών. Μέχρι την ηλικία των 17 η τρίχωση θα επεκταθεί στην κοιλιά και τους μηρούς. Η τρίχωση στην μασχάλη αρχίζει στο 10ο έτος και ολοκληρώνεται στην ηλικία των 16-18 ετών. Στο πρόσωπο η τρίχωση κάνει την εμφάνιση της με την μορφή χνουδιού στο άνω χείλος στο 13ο και 14ο έτος της ηλικίας και σταδιακά επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πρόσωπο μέχρι και τα 15 τους έτη.. Οι όρχεις παρουσιάζουν αλλαγές ως προς το μέγεθος. Η αύξηση τους αρχίζει στην ηλικία των 10-11 και ολοκληρώνεται μεταξύ 13-17 ετών. Δύο χρόνια περίπου από την έναρξη της αύξησης των όρχεων αρχίζει και η αύξηση των διαστάσεων του πέους ακολουθώντας ηλικιακά την ίδια εξέλιξη με τους όρχεις. Η τεστοστερόνη κατά την διάρκεια της ήβης διεγείρει τους σμηγματογόνους αδένες με αποτέλεσμα την αύξηση της λιπαρότητας του δέρματος και την εμφάνιση της ακμής. Η επιδερμίδα στο αγόρι γίνεται παχύτερη και τραχύτερη και η μελαγχρωστική στο δέρμα αυξάνεται (Κρεατσάς Γ. 2003) Από τις κύριες διαφοροποιήσεις είναι η αύξηση της μυικής μάζας και η μυική ισχύς.
Η «ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ» ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΑΧΤΕΙ
Όπως αναφέραμε και παραπάνω για την διατήρηση του προσωπικού χώρου και κατά πόσο αυτό μπορεί – όχι πάντα επιτυχώς- να διαφυλάσσεται, θα υπάρχουν αρκετές φορές που οι πολύ προσωπικές στιγμές του ζευγαριού θα δίνουν τον χώρο τους στην παρορμητική παρουσία και αιφνιδιασμό του παιδιού. Στις μικρότερες ηλικίες ακόμα και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού τα παιδιά ανοίγουν απροειδοποίητα την πόρτα του δωματίου των γονιών, νιώθοντας οικεία, ασφάλεια, ζεστά να αντικρίσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα που θα παίξουν όλοι μαζί το κρεβάτι, θα διαβάσουν παραμύθι ακόμα και να κοιμηθούν. Αυτό είναι ωφέλιμο να μην αποτελεί τον κανόνα αλλά την εξαίρεση διότι μετά εάν αφεθεί αυτή η κατάσταση ανεξέλεγκτα είναι και αρκετά δύσκολο να μπουν τα όρια από τους γονείς στα παιδιά και αυτό να τηρηθεί. Υπάρχουν όμως και κάποιες περιπτώσεις που ανοίγοντας αιφνιδιαστικά την πόρτα των γονιών αντικρίζουν τους δύο ενήλικες να κάνουν έρωτα. Ποια είναι η θέση του γονιού εδώ;;;!! Αρχικά απολογείται ο ένας στον άλλον του τύπου «μα τα σκέπασα, ήδη κοιμόνταν», ή «τι θέλουν τέτοια ώρα ξύπνια, τι να έγινε» και ξεκινά ένας κύκλος ενοχής, ματαιότητας και ίσως κάποιες φορές θυμού απέναντι στον εαυτό τους. Είναι κάτι που μπορεί να συμβεί σε όλες τις οικογένειες έστω μία φορά. Χρειάζεται ψυχραιμία και ήρεμες αντιδράσεις. Το παιδί όντως αντίκρισε κάτι διαφορετικό, αυτό ήταν για δευτερόλεπτα, η κουβέντα όμως που θα ακολουθήσει αργότερα από τους γονείς στα παιδιά είναι πιο πλούσια και εποικοδομητική. Την επόμενη φορά οι γονείς θα φροντίσουν με τον δικό τους τρόπο να είναι πιο προσεχτικοί περιμένοντας να αραιώσουν αυτές οι «αιφνιδιαστικές κινήσεις» μεγαλώνοντας το παιδί τους. Αρκετά ζευγάρια νιώθουν τόσο άσχημα που αποκόβουν μετά κάθε επαφή τρυφερότητας με τον σύντροφο τους στον κοινό χώρο με τα παιδιά τους. Εκδηλώσεις τρυφερότητας, ρομαντισμού και ζεστασιάς νιώθουν ότι θα κάνουν κακό στην εικόνα του παιδιού σε συνδυασμό με αυτό που είδε το προηγούμενο βράδυ. Όπως οι μεγάλοι έτσι και τα παιδιά νιώθουν όμορφα και ζεστά στην εικόνα αγαπημένων και τρυφερών ανθρώπων, τίποτα δεν εννοείται λεκτικά, αγκαλιάστε τον/την σύντροφο σας για να οικειοποιηθεί και το παιδί στην εγγύτητα, στην τρυφερότητα, στο μοίρασμα.....
ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΜΙΛΗΣΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ;;
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση έχει ήδη ξεκινήσει να γίνεται από μικρή ηλικία πάντα με τον ανάλογο και αντίστοιχο τρόπο που οφείλει να καταλαβαίνει ένα παιδί. Στα πρώτα στάδια της εφηβείας είναι χρήσιμο ο γονιός του ιδίου φύλου να «πλησιάζει» το παιδί του και να το ενημερώνει για σχετικά ζητήματα. Πάντα αφήνουμε τον «έλεγχο» της κουβέντας αυτής στα παιδιά, να αφεθούν να νιώθουν εμπιστοσύνη και να κάνουν τα ίδια τις δικές τους ερωτήσεις. Όσο θα νιώθουν ότι κάποιος από τα λεγόμενα τους, τους ελέγχει, τους κριτικάρει ή τους κάνει κύρηγμα τα παιδιά θα απομονώνονται θα κλείνοται και οι πηγές της ενημέρωσης και των πληροφοριών θα είναι εκτός σπιτιού. Βέβαια ένα παιδί έχει ανάγκη να ενημερώνεται και από διαφορετικές πηγές από εκείνου του σπιτιού του, όπως με τους συνομηλίκους του, την τηλεόραση, το internet. Όταν έχει διασφαλιστεί από μικρή ηλικία μία ομαλή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι και πιο ανοιχτή η σχέση γονέα-παιδιού και στην εφηβεία να ανοιχτούν και να μιλήσουν για τέτοια ζητήματα ΚΑΙ όχι τόσο πλατωνικού ύφους. Οι γονείς θα πλησιάσουν τα παιδιά με διακριτικότητα θα τους θυμίζουν την παρουσία τους όχι αποπνιχτικά αλλά με υπομονή και υποστηριχτικότητα να νιώσει ο έφηβος οικεία και να αφεθεί σ’ αυτό που θα θέλει να πει. Ας μην ξεχνούν οι γονείς ότι τα παιδιά θα πουν πάντα μέχρι το σημείο που διασφαλίζει την σχέση γονέα-παιδιού και ότι έχουν κάθε δικαίωμα τα πολύ πιο προσωπικά τους ζητήματα να τα μοιραστούν και με ανθρώπους που νιώθουν οικεία και όμορφα, όπως φίλους, κάποιον άλλον συγγενή, ένα καθηγητή, έναν ειδικό, τον αδερφό/ ή την αδερφή τους.
ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΒΗΣ
Η γυναικολογική εξέταση της έφηβης και η λήψη ιστορικού σε νεαρά κορίτσια αυτής της ηλικίας και ψυχολογίας, χρειάζεται να ακολουθούν ιδιαίτερους κανόνες. Το περιβάλλον του ιατρείου, στο οποίο γίνεται η εξέταση πρέπει να είναι φιλικό και να θυμίζει μάλλον ένα απλό δωμάτιο, παρά ιατρείο. Είναι απαραίτητο η έφηβη να συνοδεύεται από την μητέρα της, στην οποία αρχικά γίνεται μία ενημέρωση με σκοπό την συλλογή όσο το δυνατόν ακριβέστερων πληροφοριών από το ιστορικό της νέας αλλά και από την σκοπιμότητα της γυναικολογικής εξέτασης. Στο κομμάτι του ιστορικού οι μητέρες συνεργάζονται ικανοποιητικά. Στο κομμάτι της εξέτασης παρατηρείται κάποια δυσπιστία εκ μέρους της μητέρας η οποία μπορεί να ξεπερασθεί όταν δοθούν σαφείς εξηγήσεις σχετικά με τον τρόπο της εξέτασης και κυρίως για το γεγονός ότι η έφηβη δεν θα βλαφθεί. Το δωμάτιο όπου γίνεται η εξέταση είναι ένα οικείο περιβάλλον μέσα στο οποίο η έφηβη μπορεί να προσαρμοστεί και να νιώσει άνετα. Κατά την ώρα της εξέτασης η προσοχή της έφηβης αποσπάται από μία βοηθό με συζητήσεις γύρω από το σχολείο, σπορ, χόμπι. Η εξέταση γίνεται προσεχτικά, είναι σύντομη και αρχίζει από τα πιο ανώδυνα σημεία. Η παρουσία της μητέρας είναι απαραίτητη. Θα είναι ωφέλιμο να έχει μετριάσει την δική της αγωνία και να αποφεύγει δηλώσεις του τύπου «μην φοβάσαι, δεν είναι τίποτα» , ή «δεν θα πονέσεις παιδί μου», μπορεί να στέκεται ουσιαστικά και διακριτικά, ή ακόμα και να της κρατά το χέρι εάν το επιζητά και η έφηβη.
Η γυναικολογική εξέταση στην έφηβη (πριν από ολοκληρωμένη σεξουαλική εμπειρία) γίνεται σε 4 στάδια. Στο πρώτο επισκοπούνται και ψηλαφώνται τα επιμέρους τμήματα του αιδοίου, η γυναικολογική εξέταση γίνεται, σε σπάνιες περιπτώσεις, που είναι απολύτως απαραίτητη, με τρόπο που δεν απειλείται σε καμία περίπτωση η ακεραιότητα του παρθενικού υμένα. Άλλωστε για το σκοπό αυτό ο Παιδογυναικολόγος έχει λάβει ιδιαίτερη εκπαίδευση. Στην δεύτερη φάση η εξέταση γίνεται με υπερηχογράφημα ή παρθενοσκόπηση, στο τρίτο εξετάζονται οι μαστοί, η τρίχωση του εφηβαίου και της μασχάλης καθώς και το δέρμα και στο τέταρτο εάν χρειαστεί ελέγχεται ο κόλπος και ο τράχηλος.(Κρεατσάς Γ. 2003)
Η έφηβη έχει ανάγκη, αλλά και δικαίωμα να συμμετέχει στις αποφάσεις.
- Έχει ανάγκη, αλλά και δικαίωμα να πάρει ειλικρινείς και ολοκληρωμένες απαντήσεις σε ερωτήσεις που την βασανίζουν. - Έχει ανάγκη, αλλά και δικαίωμα να ανοίξει την καρδιά της, εκφράζοντας απορίες, που συνήθως ντρέπεται να εκφράσει σε γονείς, φίλους ή δασκάλους και να πάρει απαντήσεις.
Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει πρόβλημα για να επισκεφτεί μια νέα το γυναικολόγο εφήβων. Πολύ συχνά, νέες κοπέλες έρχονται στον εξειδικευμένο γιατρό για να συζητήσουν, να λύσουν απορίες και να ενημερωθούν. Η συντριπτική πλειοψηφία των εφήβων ενημερώνεται λανθασμένα από φίλες, το ίντερνετ και περιοδικά. Αποτέλεσμα είναι να δέχεται πλήθος ψευδών πληροφοριών, που την απομακρύνουν από την πραγματικότητα και πολλές φορές τη βάζουν σε κίνδυνο (πχ άγνοια σωστών κανόνων υγιεινής των γεννητικών οργάνων με συνέπεια επαναλαμβανόμενες κολπίτιδες ή σωστής αντισυλληπτικής μεθόδου με συνέπεια μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ). Επιπλέον, όταν ξεκινάει τις σχέσεις με το άλλο φύλο, γεμίζει άγχος για το πώς φαίνεται το σώμα της, για το τι πρέπει να προσέξει, πως θα αποφύγει ανεπιθύμητες καταστάσεις και αν θα αρέσει στους συνομήλικους της. (πηγή: Χριστόπουλος Παναγιώτης, Παιδογυναικολόγος)
Πάρα πολλά ερωτήματα παίρνουν θέση στο μυαλό των παιδιών, είναι απολύτως φυσιολογικό και υγιές, το τι εικόνα λαμβάνει ένα παιδί κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό το έχουν διαμορφώσει οι ενήλικοι –και μόνο-. Ο πραγματικός λόγος για να μιλάτε-απαντάτε ξεκάθαρα στα παιδιά σας είναιότι τους χτίζετε εικόνες και πραγματικότητες μέσα στις οποίες ζουν, συνυπάρχουν, πορεύονται, εκπαιδεύονται. Οι ψεύτικες έννοιες μπερδεύουν τα παιδιά και ενοχοποιούν τους γονείς για την μη σωστή κατεύθυνση / καθοδήγηση που τους δίνουν. Τα παιδιά από όποια ηλικία και να είναι οφείλουν να ξέρουν τα πάντα για όσα τους δημιουργούν απορία. Όπως και οι ενήλικοι περιμένουν από τους άλλους σαφείς θέσεις και απαντήσεις έτσι και τα παιδιά σύμφωνα πάντα με το ηλικιακό τους φάσμα έχουν απαίτηση να παίρνουν απαντήσεις που θα τους ηρεμούν ή θα τους δημιουργούν νέες ερωτήσεις και απορίες. Ναι στην αλήθεια και στην επεξήγηση, όχι στον εκφοβισμό, στην τιμωρία και στην ενοχή.
Αρκετοί γονείς θέτουν κατά καιρούς διάφορα ερωτήματα, μέσα από συζητήσεις, από ομάδες γονέων, foroum, blogs.....Σ’ αυτό το κείμενο θα γίνει μία προσπάθεια να μιλήσουμε με όσο πιο απλό τρόπο γίνεται για κάποια ζητήματα /θέματα γύρω από την σεξουαλικότητα των παιδιών/ θέματα διαπαιδαγώγησης που θα μας ωθήσουν να γίνουμε περισσότερο απλοί, να έρθουμε πιο κοντά με τα συναισθήματα μας, με τα παιδιά μας και κυρίως να δημιουργήσουμε έναν ασφαλή και ειλικρινή τρόπο επικοινωνίας.
ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΚΑΙ ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥΣ
Αρκετοί γονείς θεωρούν ότι η ενημέρωση και οι κατάλληλες πληροφορίες είναι χρήσιμο να δίνονται στα παιδιά όταν αυτά βρίσκονται στην εφηβεία, ή λίγο πριν ενταχθούν σε αυτήν. Τα παιδιά όμως από πολύ μικρή ηλικία «εξερευνούν» σχεδόν όλα τα σημεία του σώματος τους και πολύ περισσότερο τις ερωτογενείς ζώνες. Αυτό γίνεται σύμφωνα και με την Ψυχαναλυτική θεωρία μέσω του πρωκτικού σταδίου, δηλ. έλεγχος σφικτήρων, εγκράτεια, αφόδευση. Σ΄αυτήν την φάση το παιδί αρχίζει να έχει τον έλεγχο του εαυτού του,να οριοθετείται.....δειλά-δειλά μαθαίνει να εξοικειώνεται με τους άλλους. Μία ουσιαστική προφύλαξη για την υγεία του παιδιού και αργότερα του ενήλικα είναι να του δοθεί νωρίς μία αντικειμενική σεξουαλική ενημέρωση και αναφερόμαστε στα πρώτα στάδια της παιδικής ηλικίας, τονίζοντας πάντα ότι τα λόγια που χρησιμοποιούνται είναι ανάλογα της ηλικίας του παιδιού. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι γονείς οφείλουν να συμπεριφέρονται με απόλυτα φυσιολογικό τρόπο μπροστά στην εικόνα ενός παιδιού το οποίο έχει απορίες και το οποίο ακουμπά τα σημεία του σώματος του εκείνα που οι περισσότεροι θεωρούν «απαγορευμένα». Οι απόψεις διίστανται εδώ και αρκετά χρόνια στο εάν οι γονείς πρέπει να προφυλάσσουν οι ίδιοι την γύμνια τους μπροστά στα παιδιά. Πάντως το πιο συνηθισμένο είναι στο αντίκρισμα ενός γυμνού θεάματος του γονιού προς το παιδί ο πρώτος, ενοχικά και με ντροπή να περνά την αίσθηση ότι η εικόνα αυτή είναι από αποκρουστική έως κάτι πολύ κακό που δεν κάνει να επαναλάβουν ποτέ εκείνα μπροστά σε άλλους ανθρώπους!!!! Έχει αποδειχτεί ότι παιδιά των οποίων οι γονείς δεν δίνουν ενοχική σημασία στην απόκρυψη του σώματος διαπιστώνουν δίχως άρρωστη περιέργεια τις διαφορές ανάμεσα στο ανδρικό και στο γυναικείο σώμα. Σε αντίθεση με παιδιά που γίνονται έφηβοι και μετά ενήλικοι και τους έχει περάσει η πεποίθηση ότι το γυμνό είναι ενοχικό, βρώμικο και ανήθικο. Από την νηπιακή κιόλας ηλικία ο άνθρωπος έχει το δικαίωμα να εξερευνά τον εαυτό του, έτσι τον μαθαίνει, και έτσι μαθαίνει και τους άλλους να μάθουν για αυτό-εφόσον όμως πρώτα ο ίδιος έχει γίνει ο κυρίαρχος του εαυτού του-!!!!
ΥΠΑΡΧΕΙ ΗΛΙΚΙΑΚΟ ΟΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑΣ;
Από τους πρώτους κιόλας μήνες της ζωής τους, όταν ανακαλύψουν ότι υπάρχει «κάτι εκεί κάτω» που τους προκαλεί ευχαρίστηση, και ανησυχία στους γονείς ,τα μικρά δακτυλάκια κατευθύνονται στις «περίεργες» περιοχές κάθε φορά που βρίσκουν ευκαιρία. Από την ηλικία των 1,5 – 2 ετών στα αγοράκια παρατηρείται στύση. Έρευνες μάλιστα έχουν δείξει πως όλα τα μωρά έχουν διέγερση. Στα αγόρια παρατηρούνται συχνά στύσεις του πέους, οι οποίες μπορεί να είναι αποτέλεσμα είτε της ευχαρίστησης είτε αντανακλαστικές . Η αίσθηση «ελευθερίας» που νιώθουν τα μικρά παιδιά όταν μένουν γυμνά οδηγεί ασυναίσθητα τα χεράκια τους στα επίμαχα σημεία ή εάν, αφού πια νιώσουν την «ηδονή» που τους προκαλεί αυτό το «παιχνίδι», το κάνουν συνειδητά. (πηγή: myworld)
Βρεφικές απολαύσεις Τα παιδιά από τη βρεφική τους κιόλας ηλικία εξερευνούν το σώμα τους και, ακολουθώντας την ίδια παρόρμηση που τα οδηγεί στο να παίζουν με τα δάχτυλα, τα αφτιά ή τα ποδαράκια τους ανακαλύπτουν και τα γεννητικά τους όργανα. Η «ανακάλυψη» αυτή γίνεται συνήθως πιο σύντομα στα αγόρια απ’ ό,τι στα κορίτσια, ίσως επειδή τα γεννητικά όργανα στα αγοράκια είναι πιο ορατά και πιο εύκολα προσβάσιμα. Κατά το δεύτερο έτος της ζωής το παιδί «έλκεται» στο να γνωρίσει το σώμα του. Τα αγόρια, στα οποία η σεξουαλική διέγερση είναι πιο εμφανής, μπορεί να έχουν στύση όταν περιεργάζονται τα γεννητικά τους όργανα, την ώρα που ξυπνάνε ή όταν ξαπλώνουν για να κοιμηθούν. Στην ηλικία των τριών ανακαλύπτουν το φύλο και τη σεξουαλικότητά τους. Η σεξουαλικότητα σε αυτές τις ηλικίες ταυτίζεται με την ανακάλυψη του σώματος και αποτελεί μια πράξη που έχει ένα καταπραϋντικό, ηρεμιστικό αποτέλεσμα. Από το τέλος της νηπιακής ηλικίας και μετά, τα παιδιά μπορεί να επιδίδονται σε σεξουαλικές διερευνήσεις με τη μορφή παιχνιδιού με άλλα συνομήλικά τους. Μετά το πρώτο έτος παρατηρείται μια έντονη ενασχόληση του παιδιού με το σώμα του. Για αρκετούς γονείς είναι «εκπληκτικό» να ανακαλύπτουν ότι η πρώιμη σεξουαλικότητα των παιδιών τους είναι εμφανής από αυτή την ηλικία. Πιθανόν το ερμηνεύουν περισσότερο ενήλικα με την σκέψη που κάνει δηλαδή ένα ενήλικας παρά με την βιολογική – φυσιολογική διαδικασία ενός παιδιού. Δεν χρειάζεται με την ‘έκπληκτη αντίδραση οι γονείς να φοβίσουν το παιδί τους, ούτε να το κάνουν να αισθανθεί άσχημα ή αμήχανα. Γενικότερα, καλό είναι να επιτρέψουμε στο παιδί να εξερευνήσει το σώμα του, χωρίς να δίνουμε στην επιθυμία του αυτή περισσότερη προσοχή απ’ όση χρειάζεται. Παιδική αυτοικανοποίηση: Γύρω στο 11ο και 12ο έτος της ηλικίας «ωριμάζει» η φάση της αυτοικανοποίησης. Μέχρι και το τέλος του 19ου αιώνα θεωρούσαν τον αυνανισμό αρρώστια που σαν αποτέλεσμα της είχε μελλοντικά την ανικανότητα, νευρασθένεια, κούραση..... Η λειτουργική και άκρως φυσιολογική διαδικασία απενοχοποιήθηκε και μάλιστα στις ομάδες γονέων είναι ένα από τα βασικότερα ζητήματα που ανοίγονται, θέτοντας ο καθένας τις απόψεις του, είτε επηρεασμένος από προηγούμενες αντιλήψεις είτε προσαρμοσμένος στις υγιής συνθήκες και καταστάσεις. Ο αυνανισμός δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επικινδυνότητα είτε σωματική είτε ψυχοφυσιολογική. Το 90% των αγοριών αυτοϊκανοποιούνται τα αγόρια και ένα 70% τα κορίτσια.. Αποτελεί ένα φυσικό μεταβατικό στάδιο της ανάπτυξης που την θέση του αργότερα παίρνει η ενεργή φυσιολογική σεξουαλική ικανοποίηση. Ας δίνουμε τον χώρο να μιλάμε για τα φυσιολογικά πράγματα ως έχουν και ας σταματήσουμε να τα ενοχοποιούμε και να τα τιμωρούμε!!!!
ΑΥΤΟΕΙΚΟΝΑ: ΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥΣ
Η εικόνα του εαυτού του και συγκεκριμένα του σώματος του δεν σταματά σχεδόν ποτέ να απασχολεί τον άνθρωπο. Σημασία βέβαια έχει η εξοικείωση, η φροντίδα, η αγάπη και αποδοχή που θα έχει κάποιος από την νηπιακή του κιόλας ηλικία. Τα παιδιά ακόμα και από την ηλικία των τριών έχουν κυρίαρχη εικόνα και άποψη για το σώμα τους. Ιδίως τα κορίτσια συμβαίνει αρκετές φορές να βρίσκονται σε αμηχανία όταν κάποιο σημείο της γύμνιας τους δεν είναι προστατευμένο. Αυτό μπορούμε να πούμε ότι οφείλεται και στην μίμηση των προτύπων που έχουν. Στην εικόνα μιας μητέρας να θηλάζει το μωρό της το μεγαλύτερο αδερφάκι αντιδρά όπως ακριβώς και η μητέρα, δηλαδή εάν η μητέρα κρύψει αμέσως και με έντονο τρόπο το στήθος της για να μην το δει το μεγαλύτερο παιδί τότε το ίδιο θα αισθανθεί ότι το συγκεκριμένο σημείο εκτός από πηγή τροφής είναι και κάτι «κακό» που δεν το δείχνουμε....Άθελα τους οι μεγάλοι ξεχνούν ή αποφεύγουν να γίνονται επεξηγηματικοί με τα παιδιά τους. Δεν αρκεί για τα παιδιά να μείνουν μόνο σε μία εικόνα αλλά τους είναι πιο ωφέλιμο και μελλοντικά εκπαιδευτικό να γνωρίζουν για όλες τις λειτουργίες του σώματος τους ακόμα και για πιο λόγο προφυλάσσουμε κάποια σημεία από κάποια άλλα.
Ήδη από το 6ο έτος της ηλικίας ο ρόλος του φύλου έχει πλήρως αφομοιωθεί από το παιδί. Όταν εισέλθει στην φάση της ήβης, η ψυχοσεξουαλική του ανάπτυξη και η διαφοροποίηση μεταξύ των δύο φύλων είναι πλέον επαρκώς διαμορφωμένες και τις περισσότερες φορές αμετάκλητες. Στην εφηβεία παρουσιάζονται και αρκετές αλλαγές βιολογικού και οργανικού χαρακτήρα. Είναι η περίοδος που ο νέος οριοθετεί την εικόνα του, συστήνεται μ’ αυτήν και τον ενδιαφέρει πλήρως η αποδοχή από τους άλλους. Η ωρίμανση των γεννητικών αδένων και της γενετήσιας λειτουργίας έχουν ποικίλες και σημαντικές επιπτώσεις στην συμπεριφορά του εφήβου (Herbet, 1998). Οι εντάσεις και οι «απροσδιόριστοι ζωηροί πόθοι» της εφηβείας προκαλούνται από την αφύπνιση της σεξουαλικής τους ορμής. Τα κορίτσια μπαίνουν στην ήβη όταν έχουν την πρώτη τους έμμηνη ρύση και τα αγόρια την πρώτη εκσπερμάτωση. Στα αγόρια η νυχτερινή ονείρωξη παρουσιάζεται συχνά και κατά την διάρκεια της προεφηβείας. Ονείρωξη χαρακτηρίζεται ο ακούσιος ερεθισμός των γεννητικών οργάνων κατά την διάρκεια του ύπνου. Είναι μία φυσιολογική έκφραση της ορμονικής έκρηξης που συμβαίνει στην περίοδο της εφηβείας και η οποία προετοιμάζει τον έφηβο για την μετέπειτα ομαλή σεξουαλική του ζωή. (Κρεατσας Γ. 2003) Στην ηλικία της εφηβείας η στάση των γονέων προς την εικόνα που έχει ο νέος για την σεξουαλικότητα του και την εικόνα του σώματος του είναι καταλυτική. Πολύ γρήγορα το «μικρό παιδάκι» γίνεται ένας αντιδραστικός κακόκεφος νέος, δεν θέλει να τον αγγίζει κανείς ιδίως τα αγόρια με τις μητέρες και τα κορίτσια με τους μπαμπάδες τους. Είναι και η φάση που οι γονείς συνωμοτούν με τα παιδιά του ιδίου φύλου «αυτά να τα πεις με την μητέρα σου» ή αντίστοιχα «Π. πρέπει να μιλήσεις για την προφύλαξη με τον γιο σου......»!!! Ο «σημαντικός κόσμος» του εφήβου ολοένα και γίνεται μπερδευτικός, ακατανόητος, βρίσκονται σε σύγχυση και μαζί μ’ αυτούς και οι γονείς. Παραθέτω ένα παράδειγμα: μητέρα και κόρη πηγαίνουν μαζί για ψώνια για κάτι που θέλει να αγοράσει η κόρη, είναι πρόσχαρη , ορεξάτη και ψάχνει να βρει εκείνο που θέλει. Το βρίσκει και είναι περιχαρής, συμφωνεί και η μητέρα σ’ αυτό, το δοκιμάζει και εκείνη την στιγμή τα βλέπει όλα αρνητικά επάνω της, σαν ξαφνικά το σώμα της να μην της αρέσει, να μην είναι ευχαριστημένη με τίποτα, η όμορφη εικόνα που είχε πριν από λίγο εξαφανίστηκε και την θέση της πήρε μία αυστηρότητα της εφήβου προς όλο της τον ε αυτό. Σ αυτήν την φάση η συμβουλή και τα λόγια του γονιού χρειάζεται να είναι μόνο ενθαρρυντικά, να ακούν την ανησυχία του νέου τους χωρίς να προσπαθούν απαραίτητα να μετακινήσουν αυτή τους την εικόνα γιατί θα έχουν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που περίμεναν. Δίνουν χρόνο στο παιδί να εξοικειωθεί με τον εαυτό του, να αγαπήσει τα όποια σημεία του ακόμα και εκείνα που θεωρεί κάπως «ιδιαίτερα». Όταν επιτρέψει ο γονιός να το κάνει αυτό με τον εαυτό του θα το κάνει και το ίδιο το παιδί. Ένα πρότυπο ενός «τέλειου» γονιού θα επιφέρει το αποτέλεσμα και ενός «τέλειου-ψυχαναγκαστικού –με τον εαυτό του» παιδί.
ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΟ: ΑΥΣΤΗΡΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Ο προσωπικός χώρος σ’ ένα σπίτι έχει συμβολική αλλά και βαθιά σημασία, δηλ. το υπνοδωμάτιο των γονιών, των παιδιών ή εάν υπάρχει η δυνατότητα περισσότερων δωματίων για το κάθε ένα παιδί ξεχωριστά. Ο καθένας στον χώρο του έχει το δικαίωμα να το διαμορφώνει, να το διακοσμεί, να το αλλάζει σύμφωνα με τον χαρακτήρα, την ιδιοσυγκρασία και το γούστο του. Βέβαια όταν το παιδί είναι πολύ μικρό συνήθως το υποδέχεται ένας χώρος ήδη διαμορφωμένος και το παιδί προσαρμόζεται σ’΄αυτό μέχρι την φάση και την ηλικία που θα θελήσει να «μιλήσει» το δικό του γούστο, η δική του προσωπικότητα, κάτι που θα είναι πολύ κοντά σ’ αυτό που είναι ο ίδιος. Υπάρχουν κάποιοι κανόνες που από σπίτι σε σπίτι διαφέρουν, δηλαδή κάποιες οικογένειες θεωρούν ότι οι πόρτες των δωματίων είναι συνεχώς ανοιχτές και υπάρχει έντονη ανησυχία όταν δουν κάποια πόρτα –ιδίως των παιδιών – να είναι κλειστή. Κάποιες άλλες οικογένειες θεωρούν ότι το υπνοδωμάτιο του καθενός είναι ένας αυστηρά προσωπικός χώρος, που δικαίωμα να εισχωρήσει κάποιος άλλος έχει μόνο όταν του δοθεί. Δηλαδή τα παιδιά οφείλουν να ξέρουν από πολύ μικρή ηλικία ότι χτυπούν την πόρτα των γονιών πριν μπουν το ίδιο οφείλουν να κάνουν και οι γονείς στα δωμάτια των παιδιών τους. Τα ξαφνικά και απροειδοποίητα ανοίγματα θυμώνουν τα παιδιά ιδίως μεγαλύτερης ηλικίας και νιώθουν ένα συνεχή έλεγχο και έλλειψη εμπιστοσύνης. Χρειάζεται όμως να αναφέρουμε συγκεκριμένα από ποια ηλικιακή φάση χτίζεται η εμπιστοσύνη και τα όρια της ανοιχτής ή κλειστής πόρτας. Όταν το παιδί της νηπιακής ηλικίας έχει αποκτήσει το δικό του δωμάτιο, οι γονείς του έχουν διασφαλίσει να υπάρχει εύκολη πρόσβαση σ’ αυτό εάν συμβεί κάτι, ή ακούσουν κάτι, αυτό γίνεται με την βοήθεια της ενδοεπικοινωνίας, μ’ ένα μικρό διακριτικό φωτάκι ή με την πόρτα μισάνοιχτη. Αυτό προσφέρει ασφάλεια στο παιδί κατά την διάρκεια του ύπνου του. Ο χώρος αυτός είναι αποκλειστικά του παιδιού και αυτό φαίνεται από τα χρώματα, τα αντικείμενα, τα ρούχα, το ύφος που ανήκει στο παιδί, είναι ωφέλιμο στο υπνοδωμάτιο του παιδιού να μην τοποθετούνται πράγματα των ενηλίκων με την δικαιολογία ότι δεν υπάρχει άλλος αποθηκευτικό χώρος, ή αυτό μπορεί να γίνει μόνο εάν έχει διασφαλιστεί ότι το παιδί δεν θα έχει άμεση επαφή με τα αντικείμενα που δεν είναι δικά (ψηλά ντουλάπια κλπ). Στην σχολική ηλικία όπου τα παιδιά εκτός από τον ύπνο τους περνούν αρκετές ώρες διαβάζοντας και παίζοντας με τους συνομηλίκους τους τα παιδιά εξοικειώνονται περισσότερο με τον χώρο τους, μαθαίνουν από τους γονείς τους να σέβονται και να φροντίζουν αυτόν τον χώρο. ΠΡΟΣΟΧΗ: χρειάζεται πειθαρχία και σταθερότητα σ’΄αυτό, είναι κανονισμός το παιδί να συμμετέχει στην φροντίδα και τακτοποίηση του χώρου του και βέβαια οι γονείς δέχονται την προσπάθεια του χωρίς αυστηρό κριτήριο την τελειότητα, ας μην ξεχνούν ότι είναι παιδιά ανήλικα σχολικής ηλικίας. Πολύ αργότερα στην προεφηβεία και στην εφηβική φάση ο νέος βρίσκεται συνεχώς πίσω από μία κλειστή πόρτα και μάλιστα δηλώνει εμφανώς σ’ όποιον περνάει έξω από αυτή την θέση του ότι θέλει να είναι μόνος και να μην τον ενοχλεί κανείς!!!! Δεν είναι πάντα ανησυχητικό αυτό, είναι το ξεχώρισμα από το παιδί στον αυτόνομο ανατρεπτικό έφηβο!!!
Υπάρχουν φορές που ο γονέας αιφνιδιαστικά μπορεί να ανοίξει την πόρτα του δωματίου του παιδιού του και να αντικρίσει την εικόνα του παιδιού που είτε αυνανίζεται, είτε περιεργάζεται το σώμα του. Εάν αυτό δεν γίνει αντιληπτό από το παιδί τότε ο γονιός το συζητά με κάποιον οικείο του ή με τον πατέρα / μητέρα, δεν χρειάζεται να κάνει κάτι εκείνη την στιγμή γιατί είναι πολύ πιθανό να αντιδράσει έντονα, από αμηχανία και να ωθήσει το παιδί να ενοχοποιηθεί για ότι είδε ο γονιός. Εάν πάλι ανοίγοντας την πόρτα το αντιληφθεί το παιδί, τότε πάλι φεύγει διακριτικά ο γονιός και σε κάποια στιγμή ο ενήλικας προσκαλεί σε συζήτηση το παιδί ή τον έφηβο για να μιλήσουν. Είναι σημαντικό η προσέγγιση σε όποια ηλικία και να είναι το παιδί να είναι διακριτική, με υπομονή και να ακούσουν οτιδήποτε έχει να τους ρωτήσει ή να τους πει το παιδί. Ας μην ξεχνούν οι γονείς ότι μ’ αυτό τον τρόπο «χτίζονται» οι σχέσεις σιγά –σιγά και σταθερά, με σκαμπανεβάσματα και ακυρώσεις. Το μωράκι που γέννησαν μεγαλώνει γίνεται παιδί, έφηβος, ενήλικας και έτσι όπως αναπτύσσεται χρειάζεται να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται και η σχέση τους, στηριγμένη στην αλληλοκατανόηση, στην υπομονή, στην διακριτικότητα αφήνοντας χώρο στο παιδί να αναπτυχθεί φυσιολογικά και όχι από φόβο και ενοχή να κρύβει κάθε του σκέψη, πράξη, πρωτοβουλία.
ΌΤΑΝ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΑΛΛΑΖΕΙ
H σεξουαλικότητα σε αυτή την ηλικία ταυτίζεται με την ανακάλυψη του σώματος και του εαυτού και αποτελεί μια πράξη αυτοϊκανοποίησης και εφησυχασμού. Όταν οι γονείς προσπαθούν να καταστείλουν αυτήν τη συμπεριφορά του παιδιού τους χρησιμοποιώντας είτε τιμωρίες είτε απειλές, το ωθούν στο να πιστέψει πως οτιδήποτε σχετικό με τα γεννητικά του όργανα είναι κακό. Εάν όμως αυτό το συναίσθημα επικρατήσει, ενδέχεται να επηρεαστεί αρνητικά η σεξουαλικότητά του κατά την ενήλικη ζωή. Οι ερωτήσεις που εκφράζουν τη σεξουαλική περιέργεια αρχίζουν συνήθως στην προσχολική ηλικία και κατ' αρχάς αναφέρονται στην ανατομία του ανθρώπινου σώματος. Τα παιδιά παρατηρούν τις διαφορές των γεννητικών οργάνων ανδρών και γυναικών ή συνομηλίκων ("Γιατί τα κορίτσια δεν έχουν πέος;") ή μεταξύ παιδιών και ενηλίκων ("Γιατί το πέος του μπαμπά είναι μεγαλύτερο από το δικό μου;"). Το περιεχόμενο και η διατύπωση των ερωτήσεων αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία. Οι περισσότεροι γονείς απαντούν ευθέως στις ερωτήσεις που τους θέτονται, είναι ειλικρινείς και λογικοί. Κάθε φορά που ο γονέας νιώθει ντροπή μπροστά στις ερωτήσεις του παιδιού του μεταφέρει –ασυνείδητα- περισσότερα με τον τρόπο που απαντά, διστακτικότητα στην ομιλία, αλλαγή στον τρόπο έκφρασης. Εκείνο που λαμβάνει το παιδί είναι ότι υπάρχει κάτι παράξενο γύρω από το θέμα των ερωτήσεων που θέτει και γενικότερα γύρω από την σεξουαλικότητα. Εάν ο γονιός κλείσει το μάτι του ή σκουντήσει κάποιον για να τραβήξει την προσοχή στις «περίεργες» ερωτήσεις του παιδιού, μεταδίδεται στο παιδί ότι υπάρχει κάποια «απόκρυφη» έννοια στην ερώτηση που θέτει και στην απάντηση που λαμβάνει. Αρκετές φορές οι ενήλικοι γονείς με την παρέα τους «διασκεδάζουν» μεταξύ τους μ’ αφορμή τις ερωτήσεις των παιδιών τους, το αποθαρρυντικό είναι ότι μένουν μόνο μέχρις εκεί χωρίς να δίνουν την πρέπουσα απάντηση που χρειάζεται και οφείλει να πάρει το παιδί. Οι γονείς είναι χρήσιμο να μην είναι περιπαικτικοί, τιμωρητικοί, ειρωνικοί, ή να δείχνουν αμηχανία. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται με καταπληκτική ακρίβεια τις λεπτές και υπονοούμενες σημασίες που συνοδεύουν τις αφελείς και αδέξιες αμήχανες απαντήσεις των ενηλίκων. Ερωτήσεις των παιδιών όπως: «Τι είναι αυτό; (δείχνοντας τα γεννητικά όργανα)» «Γιατί τα κορίτσια δεν έχουν πέος;» «Γιατί το πέος του μπαμπά είναι μεγαλύτερο από το δικό μου;» «Από που έρχονται τα μωρά;» ή «Γιατί οι άνδρες δεν κάνουν μωρά;» «Η αδερφή μου δεν έχει πουλάκι;»..... Η φύση των ερωτήσεων αυτών τονίζει μία από τις βασικές δυσκολίες της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης πρόσφατα άκουσα την εξής ερώτηση « μαμά γιατί στην αδερφούλα μου της κόψατε το πουλάκι;;;;», ο μικρούλης είδε γυμνή την αδερφή του και σάστισε όταν στην θέση που έχει εκείνος τα γεννητικά του όργανα σ’ εκείνη είδε κάτι τελείως διαφορετικό. Οι ερωτήσεις των μικρών παιδιών είναι εξοικείωση για τους μεγάλους να έρχονται σε επαφή με τις αναστολές τους ή ακόμα και εκείνα που θεωρούν ταμπού. Ξεδιπλώνονται και νιώθουν ελεύθερα και όχι ενοχικά να μιλούν ανοιχτά και διαπαιδαγωγικά απέναντι σε πλάσματα που έχουν απορίες για την φύση τους και την ίδια την ύπαρξη τους. Είναι πλούτος αυτό που τους δίνουν γονείς, δάσκαλοι, εκπαιδευτικοί μεγαλώνει και πορεύεται ο ενήλικας ολοκληρωμένος και ενήμερος.
ΟΤΑΝ ΤΑ ΔΥΟ ΦΥΛΑ ΕΞΕΡΕΥΝΟΥΝ ΤΟ ΕΝΑ ΤΟ ΑΛΛΟ
Από την νηπιακή ηλικία τα παιδιά αρχίζουν να έχουν απορίες για την διαφορετικότητα μεταξύ τους. Η κύρια αλλαγή συνήθως εκδηλώνεται στην διαφορετικότητα των γεννητικών οργάνων, έπειτα ταυτίζοντας το μικρό κορίτσι με την μαμά τους δημιουργεί εντύπωση η ανάπτυξη του στήθους «γιατί το δικό μου στήθος ή του μπαμπά δεν είναι τόσο μεγάλο σαν της μαμάς;;;». Βιολογικά η επίδραση των ορμονών στο κορίτσι αρχίζει από την εμβρυική ζωή, στην περίοδο της ήβης το κορίτσι βιολογικά-γενετικά αρχίζει να προετοιμάζει το σώμα της για την αναπαραγωγή, αυτό δεν σημαίνει ότι όλο το σώμα λειτουργικά μπορεί και είναι έτοιμο να υποδεχτεί κάτι τέτοιο, ιδίως η συναισθηματική ωρίμανση του κοριτσιού χρειάζεται μία πολύ μεγάλη περίοδο ετοιμότητας. Στην περίοδο της παιδικής ηλικίας τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια τα γεννητικά όργανα ορμονικά είναι ανενεργά. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι τα γεννητικά όργανα του κοριτσιού να ωριμάζουν μόνο μετά την περίοδο της εμμηναρχής. Οι αλλαγές που συντελούνται κατά το 7ο και 9ο έτος είναι η εμφάνιση αραιής τρίχωσης στα έξω γεννητικά όργανα, γεγονός που σηματοδοτεί την έναρξη της δράσης των ορμονών του φύλου (Κρεατσάς Γ. 2003). Ο κόλπος αυξάνεται σταδιακά κατά μήκος. Η περίοδος της ήβης χαρακτηρίζεται από θεαματικές μορφολογικές και λειτουργικές αλλαγές στα έξω και έσω γεννητικά όργανα καθώς και στα δευτερογενή χαρακτηριστικά του φύλου. Τα σημαντικότερα είναι η ανάπτυξη της τρίχωσης του εφηβαίου και της μασχάλης, η ολοκλήρωση του μεγέθους του μαστού και η έναρξη της περιόδου, αλλαγές που θα οριοθετήσουν την μετάβαση της έφηβης σε μία ολοκληρωμένη γυναίκα. Στα αγόρια τώρα παρουσιάζονται ηπιότερες φάσεις ενήβωσης σε σχέση με τα κορίτσια, απλά υπάρχουν κάποιες χρονικές διαφορές , όπως στην ηλικία των 11-13 το μέσο ύψος του αγοριού είναι μικρότερο από το ύψος του κοριτσιού, η ενήβωση των αγοριών αρχίζει 6 μήνες αργότερα από την ενήβωση των κοριτσιών. Οι βιολογικές αλλαγές στο αγόρι οφείλονται στην δράση της κατεξοχήν ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης. Η έναρξη της τριχοφυίας στα γεννητικά όργανα του αγοριού παρατηρείται στην ηλικία των 8 ετών. Μέχρι την ηλικία των 17 η τρίχωση θα επεκταθεί στην κοιλιά και τους μηρούς. Η τρίχωση στην μασχάλη αρχίζει στο 10ο έτος και ολοκληρώνεται στην ηλικία των 16-18 ετών. Στο πρόσωπο η τρίχωση κάνει την εμφάνιση της με την μορφή χνουδιού στο άνω χείλος στο 13ο και 14ο έτος της ηλικίας και σταδιακά επεκτείνεται και στο υπόλοιπο πρόσωπο μέχρι και τα 15 τους έτη.. Οι όρχεις παρουσιάζουν αλλαγές ως προς το μέγεθος. Η αύξηση τους αρχίζει στην ηλικία των 10-11 και ολοκληρώνεται μεταξύ 13-17 ετών. Δύο χρόνια περίπου από την έναρξη της αύξησης των όρχεων αρχίζει και η αύξηση των διαστάσεων του πέους ακολουθώντας ηλικιακά την ίδια εξέλιξη με τους όρχεις. Η τεστοστερόνη κατά την διάρκεια της ήβης διεγείρει τους σμηγματογόνους αδένες με αποτέλεσμα την αύξηση της λιπαρότητας του δέρματος και την εμφάνιση της ακμής. Η επιδερμίδα στο αγόρι γίνεται παχύτερη και τραχύτερη και η μελαγχρωστική στο δέρμα αυξάνεται (Κρεατσάς Γ. 2003) Από τις κύριες διαφοροποιήσεις είναι η αύξηση της μυικής μάζας και η μυική ισχύς.
Η «ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΤΙΓΜΗ» ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑ ΠΟΣΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΥΛΑΧΤΕΙ
Όπως αναφέραμε και παραπάνω για την διατήρηση του προσωπικού χώρου και κατά πόσο αυτό μπορεί – όχι πάντα επιτυχώς- να διαφυλάσσεται, θα υπάρχουν αρκετές φορές που οι πολύ προσωπικές στιγμές του ζευγαριού θα δίνουν τον χώρο τους στην παρορμητική παρουσία και αιφνιδιασμό του παιδιού. Στις μικρότερες ηλικίες ακόμα και στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού τα παιδιά ανοίγουν απροειδοποίητα την πόρτα του δωματίου των γονιών, νιώθοντας οικεία, ασφάλεια, ζεστά να αντικρίσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα που θα παίξουν όλοι μαζί το κρεβάτι, θα διαβάσουν παραμύθι ακόμα και να κοιμηθούν. Αυτό είναι ωφέλιμο να μην αποτελεί τον κανόνα αλλά την εξαίρεση διότι μετά εάν αφεθεί αυτή η κατάσταση ανεξέλεγκτα είναι και αρκετά δύσκολο να μπουν τα όρια από τους γονείς στα παιδιά και αυτό να τηρηθεί. Υπάρχουν όμως και κάποιες περιπτώσεις που ανοίγοντας αιφνιδιαστικά την πόρτα των γονιών αντικρίζουν τους δύο ενήλικες να κάνουν έρωτα. Ποια είναι η θέση του γονιού εδώ;;;!! Αρχικά απολογείται ο ένας στον άλλον του τύπου «μα τα σκέπασα, ήδη κοιμόνταν», ή «τι θέλουν τέτοια ώρα ξύπνια, τι να έγινε» και ξεκινά ένας κύκλος ενοχής, ματαιότητας και ίσως κάποιες φορές θυμού απέναντι στον εαυτό τους. Είναι κάτι που μπορεί να συμβεί σε όλες τις οικογένειες έστω μία φορά. Χρειάζεται ψυχραιμία και ήρεμες αντιδράσεις. Το παιδί όντως αντίκρισε κάτι διαφορετικό, αυτό ήταν για δευτερόλεπτα, η κουβέντα όμως που θα ακολουθήσει αργότερα από τους γονείς στα παιδιά είναι πιο πλούσια και εποικοδομητική. Την επόμενη φορά οι γονείς θα φροντίσουν με τον δικό τους τρόπο να είναι πιο προσεχτικοί περιμένοντας να αραιώσουν αυτές οι «αιφνιδιαστικές κινήσεις» μεγαλώνοντας το παιδί τους. Αρκετά ζευγάρια νιώθουν τόσο άσχημα που αποκόβουν μετά κάθε επαφή τρυφερότητας με τον σύντροφο τους στον κοινό χώρο με τα παιδιά τους. Εκδηλώσεις τρυφερότητας, ρομαντισμού και ζεστασιάς νιώθουν ότι θα κάνουν κακό στην εικόνα του παιδιού σε συνδυασμό με αυτό που είδε το προηγούμενο βράδυ. Όπως οι μεγάλοι έτσι και τα παιδιά νιώθουν όμορφα και ζεστά στην εικόνα αγαπημένων και τρυφερών ανθρώπων, τίποτα δεν εννοείται λεκτικά, αγκαλιάστε τον/την σύντροφο σας για να οικειοποιηθεί και το παιδί στην εγγύτητα, στην τρυφερότητα, στο μοίρασμα.....
ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΟΥ ΘΑ ΜΙΛΗΣΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ;;
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση έχει ήδη ξεκινήσει να γίνεται από μικρή ηλικία πάντα με τον ανάλογο και αντίστοιχο τρόπο που οφείλει να καταλαβαίνει ένα παιδί. Στα πρώτα στάδια της εφηβείας είναι χρήσιμο ο γονιός του ιδίου φύλου να «πλησιάζει» το παιδί του και να το ενημερώνει για σχετικά ζητήματα. Πάντα αφήνουμε τον «έλεγχο» της κουβέντας αυτής στα παιδιά, να αφεθούν να νιώθουν εμπιστοσύνη και να κάνουν τα ίδια τις δικές τους ερωτήσεις. Όσο θα νιώθουν ότι κάποιος από τα λεγόμενα τους, τους ελέγχει, τους κριτικάρει ή τους κάνει κύρηγμα τα παιδιά θα απομονώνονται θα κλείνοται και οι πηγές της ενημέρωσης και των πληροφοριών θα είναι εκτός σπιτιού. Βέβαια ένα παιδί έχει ανάγκη να ενημερώνεται και από διαφορετικές πηγές από εκείνου του σπιτιού του, όπως με τους συνομηλίκους του, την τηλεόραση, το internet. Όταν έχει διασφαλιστεί από μικρή ηλικία μία ομαλή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι και πιο ανοιχτή η σχέση γονέα-παιδιού και στην εφηβεία να ανοιχτούν και να μιλήσουν για τέτοια ζητήματα ΚΑΙ όχι τόσο πλατωνικού ύφους. Οι γονείς θα πλησιάσουν τα παιδιά με διακριτικότητα θα τους θυμίζουν την παρουσία τους όχι αποπνιχτικά αλλά με υπομονή και υποστηριχτικότητα να νιώσει ο έφηβος οικεία και να αφεθεί σ’ αυτό που θα θέλει να πει. Ας μην ξεχνούν οι γονείς ότι τα παιδιά θα πουν πάντα μέχρι το σημείο που διασφαλίζει την σχέση γονέα-παιδιού και ότι έχουν κάθε δικαίωμα τα πολύ πιο προσωπικά τους ζητήματα να τα μοιραστούν και με ανθρώπους που νιώθουν οικεία και όμορφα, όπως φίλους, κάποιον άλλον συγγενή, ένα καθηγητή, έναν ειδικό, τον αδερφό/ ή την αδερφή τους.
ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΒΗΣ
Η γυναικολογική εξέταση της έφηβης και η λήψη ιστορικού σε νεαρά κορίτσια αυτής της ηλικίας και ψυχολογίας, χρειάζεται να ακολουθούν ιδιαίτερους κανόνες. Το περιβάλλον του ιατρείου, στο οποίο γίνεται η εξέταση πρέπει να είναι φιλικό και να θυμίζει μάλλον ένα απλό δωμάτιο, παρά ιατρείο. Είναι απαραίτητο η έφηβη να συνοδεύεται από την μητέρα της, στην οποία αρχικά γίνεται μία ενημέρωση με σκοπό την συλλογή όσο το δυνατόν ακριβέστερων πληροφοριών από το ιστορικό της νέας αλλά και από την σκοπιμότητα της γυναικολογικής εξέτασης. Στο κομμάτι του ιστορικού οι μητέρες συνεργάζονται ικανοποιητικά. Στο κομμάτι της εξέτασης παρατηρείται κάποια δυσπιστία εκ μέρους της μητέρας η οποία μπορεί να ξεπερασθεί όταν δοθούν σαφείς εξηγήσεις σχετικά με τον τρόπο της εξέτασης και κυρίως για το γεγονός ότι η έφηβη δεν θα βλαφθεί. Το δωμάτιο όπου γίνεται η εξέταση είναι ένα οικείο περιβάλλον μέσα στο οποίο η έφηβη μπορεί να προσαρμοστεί και να νιώσει άνετα. Κατά την ώρα της εξέτασης η προσοχή της έφηβης αποσπάται από μία βοηθό με συζητήσεις γύρω από το σχολείο, σπορ, χόμπι. Η εξέταση γίνεται προσεχτικά, είναι σύντομη και αρχίζει από τα πιο ανώδυνα σημεία. Η παρουσία της μητέρας είναι απαραίτητη. Θα είναι ωφέλιμο να έχει μετριάσει την δική της αγωνία και να αποφεύγει δηλώσεις του τύπου «μην φοβάσαι, δεν είναι τίποτα» , ή «δεν θα πονέσεις παιδί μου», μπορεί να στέκεται ουσιαστικά και διακριτικά, ή ακόμα και να της κρατά το χέρι εάν το επιζητά και η έφηβη.
Η γυναικολογική εξέταση στην έφηβη (πριν από ολοκληρωμένη σεξουαλική εμπειρία) γίνεται σε 4 στάδια. Στο πρώτο επισκοπούνται και ψηλαφώνται τα επιμέρους τμήματα του αιδοίου, η γυναικολογική εξέταση γίνεται, σε σπάνιες περιπτώσεις, που είναι απολύτως απαραίτητη, με τρόπο που δεν απειλείται σε καμία περίπτωση η ακεραιότητα του παρθενικού υμένα. Άλλωστε για το σκοπό αυτό ο Παιδογυναικολόγος έχει λάβει ιδιαίτερη εκπαίδευση. Στην δεύτερη φάση η εξέταση γίνεται με υπερηχογράφημα ή παρθενοσκόπηση, στο τρίτο εξετάζονται οι μαστοί, η τρίχωση του εφηβαίου και της μασχάλης καθώς και το δέρμα και στο τέταρτο εάν χρειαστεί ελέγχεται ο κόλπος και ο τράχηλος.(Κρεατσάς Γ. 2003)
Η έφηβη έχει ανάγκη, αλλά και δικαίωμα να συμμετέχει στις αποφάσεις.
- Έχει ανάγκη, αλλά και δικαίωμα να πάρει ειλικρινείς και ολοκληρωμένες απαντήσεις σε ερωτήσεις που την βασανίζουν. - Έχει ανάγκη, αλλά και δικαίωμα να ανοίξει την καρδιά της, εκφράζοντας απορίες, που συνήθως ντρέπεται να εκφράσει σε γονείς, φίλους ή δασκάλους και να πάρει απαντήσεις.
Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει πρόβλημα για να επισκεφτεί μια νέα το γυναικολόγο εφήβων. Πολύ συχνά, νέες κοπέλες έρχονται στον εξειδικευμένο γιατρό για να συζητήσουν, να λύσουν απορίες και να ενημερωθούν. Η συντριπτική πλειοψηφία των εφήβων ενημερώνεται λανθασμένα από φίλες, το ίντερνετ και περιοδικά. Αποτέλεσμα είναι να δέχεται πλήθος ψευδών πληροφοριών, που την απομακρύνουν από την πραγματικότητα και πολλές φορές τη βάζουν σε κίνδυνο (πχ άγνοια σωστών κανόνων υγιεινής των γεννητικών οργάνων με συνέπεια επαναλαμβανόμενες κολπίτιδες ή σωστής αντισυλληπτικής μεθόδου με συνέπεια μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη ). Επιπλέον, όταν ξεκινάει τις σχέσεις με το άλλο φύλο, γεμίζει άγχος για το πώς φαίνεται το σώμα της, για το τι πρέπει να προσέξει, πως θα αποφύγει ανεπιθύμητες καταστάσεις και αν θα αρέσει στους συνομήλικους της. (πηγή: Χριστόπουλος Παναγιώτης, Παιδογυναικολόγος)
Πέμπτη 28 Ιουνίου 2012
Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ
Ζωτικότητα, θάρρος, αυθεντικότητα, προσεγμένος λόγος, επαγρύπνηση, ανιδιοτέλεια, ικανότητα, ενσυναίσθηση, δημιουργικότητα.....είναι ορισμένα από τα στοιχεία που οφείλει να κατέχει ένα Θεραπευτής. Ίσως τα περισσότερα από αυτά δεν διδάσκονται ποτέ, ορισμένα είναι στοιχεία έμφυτα αρκεί κάποιος να τα ανακαλύψει ότι τα έχει και να τα αξιολογήσει. Συναισθηματική νοημοσύνη είναι ένα άλλο καίριο στοιχείο που χρειάζεται να κατέχει κάποιος έτσι ώστε να έρθει κοντά ένας θεραπευόμενος, να αντλήσει την εμπιστοσύνη που ο καθείς χρειάζεται για να αφεθεί, να καθοδηγηθεί και τέλος να βοηθηθεί.
Αυθεντικό κάνει έναν Ψυχοθεραπευτή όταν είναι πέρα για πέρα αληθινός πάνω απ’ όλα με τον εαυτό του και έπειτα με τον οποιονδήποτε άλλον που είναι απέναντι του και του απευθύνεται. Σ΄αυτή την περίπτωση υπάρχει όμως και ένας αντίλογος. Στην καθημερινότητα οι περισσότεροι από τους ανθρώπους πιστεύουν ότι είναι ειλικρινείς και αυθεντικοί και ότι –ακατέργαστα- εκφράζουν εκείνο που νιώθουν και αισθάνονται. Σ’ αυτό το σημείο είναι που κάποιος χρειάζεται να προσέχει περισσότερο, να φιλτράρει εκείνο που θέλει να πει έτσι ώστε να δώσει στο συνομιλητή του να καταλάβει τις προθέσεις του για εκείνο το οποίο λέει. Λέγοντας κάτι πρώτα απ’ όλα χρειάζεται να υπάρχει στόχος να μην προσβληθεί ο άλλος, επαναλαμβάνω όποιος και να είναι αυτός, η διαφορά του ότι «τα λέω όλα όπως τα νοιώθω» απ’ το «έχω μάθει να αφουγκράζομαι, να περιμένω και να σέβομαι τον συνομιλητή μου» βρίσκεται στο νόημα που κρύβει η κάθε λέξη ή έννοια. Ένας Ψυχοθεραπευτής, ναι, μπορεί να παραπέσει ορισμένες φορές σε μη σωστές καθοδηγήσεις, να παρασυρθεί από τους περιορισμούς του, από τις φαντασιώσεις του, από τις δικές του αμφιβολίες για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, μπορεί μάλιστα ορισμένες φορές να πειραματιστεί για κάτι ή σε κάτι όταν νιώσει ότι μία τέτοια μέθοδος ή καθοδήγηση θα είναι ωφέλιμη για τον θεραπευόμενο του.
Θεραπευτής και θεραπευόμενος πολύ συχνά συμπορεύονται –μαζί- από όλα όσα ακούει από τον δεύτερο ένας θεραπευτής κλίνει προς μία κατεύθυνση που πιστεύει ότι θα είναι η πιο ωφέλιμη για τον θεραπευόμενο, άλλες πάλι φορές μοιράζεται μαζί του την σκέψη του για τον λόγο τον οποίο ακολούθησε την συγκεκριμένη τεχνική και διαδρομή. Είναι πολύ σημαντικό ο καθένας που επισκέπτεται έναν Ψυχολόγο, ένα Ψυχοθεραπευτή και αποφασίζει να κάνει συστηματική θεραπευτική δουλειά να ρωτάει και να γνωρίζει για ποιον λόγο ο θεραπευτής του χρησιμοποιεί την ανάλογη μέθοδο ή τεχνική την παρούσα στιγμή.
Όταν κάποιος άνθρωπος μας εμπιστεύεται βαθύτερα κομμάτια της ζωής του, της προσωπικότητας του, του βίου του, οφείλουμε όλοι με καθαρή και ανιδιοτελή σκέψη να αφουγκραστούμε ότι μας ζητείται, να εκτιμήσουμε την προσπάθεια αυτού του ανθρώπου να μετακινηθεί, ή και να αλλάξει τις οικοθεωρίες του που για ολόκληρα χρόνια πρέσβευε και τιμούσε -τηρούσε. Είναι αρκετά δύσκολο –και εδώ χρειάζεται πολύ δουλειά- ένας άνθρωπος να αλλάξει κάτι το οποίο του έχει προσφέρει ασφάλεια, εμπλοκή, ευχαρίστηση, ακόμα και δυσοίωνες καταστάσεις να ξεσκαρτάρει εάν αυτό τελικά θέλει να το αλλάξει ή να το τροποποιήσει για να συνεχίσει να ζει περισσότερο αυθεντικά και αυτόνομα. Συχνά θεωρούμε στην ενήλικη μας ζωή ότι κάποιες πεποιθήσεις δεν μετακινούνται ή ότι ακόμα δεν χρειάζεται να γίνει κάτι τέτοιο μιας και που θεωρούμε ότι εμείς οι ίδιοι έχουμε επιλέξει τον τρόπο για τον οποίο ζούμε και ότι είμαστε υπεύθυνοι μόνο εμείς γ’ αυτό. Ισχύει, αλλά εν μέρει, εμπειρικά θα αναφέρω ότι όταν κάποιος βρίσκεται σε μία διεργασία θεραπευτική ανακαλύπτει πράγματα και καταστάσεις που ενώ υπήρχαν αρχίζουν και παίρνουν μία άλλη τροπή και αλλάζει το νόημα τους, η συγκεκριμένη πεποίθηση μπορεί μέχρι εκείνη την στιγμή να εξυπηρετούσε κάποιους άλλους (κυρίως την οικογένεια) ως προς την ύπαρξη της και μετά κάποιος να συνειδητοποιεί ότι όλο αυτό που έκανε δεν ήταν συνειδητοποιημένα δική του βούληση αλλά παρακινούνταν. Στην καθημερινότητα μας, είναι αρκετά δύσκολο να το δούμε αυτό σε εφαρμογή, αν αναρωτηθούμε όμως για τα σωματοποιημένα συμπτώματα, έντονη μελαγχολία, μεταπτώσεις στην διάθεση από που προέρχονται τότε ίσως κινητοποιηθούμε και αρχίσουμε να δίνουμε οι ίδιοι την απάντηση στον εαυτό μας.
Μία μικρή, απλή -ίσως ασήμαντη για κάποιους- λεξούλα και έννοια έρχεται να προστεθεί στην καθημερινότητα των θεραπευτών και οι ίδιοι να προσπαθήσουν την έννοια του μαγικού ΚΑΙ να την εντρυφήσουν με όμορφο τρόπο στην ζωή μας. Οι περισσότεροι από εμάς έχουν μάθει στο να μοιράζονται ανάμεσα στις επιλογές του, ή το ένα ή το άλλο, όχι δεν είναι καθόλου ματαιόδοξο κάποιος να θέλει και από το ένα και από το άλλο. Να θέλει η ζωή του να περικλείεται από πλούτο καταστάσεων, συναισθημάτων, γεγονότων, επιλογών. Δεν υπάρχει στην ζωή του ανθρώπου μία επιλογή, μία κατεύθυνση, μία ευκαιρία, μία καθοδήγηση αλλά πολλές και ποικίλες.
Σύμφωνα με το ΓΣΑ μας (Γνωστικό Σύστημα Αυτοαναφοράς) η πυραμίδα της ζωής μας αποτελείται ιεραρχικά από τους κώδικες συμπεριφοράς μας, τους ρόλους, τις αξίες μας και τέλος τους σκοπούς μας. Μ’ αυτή την σειρά γνωστοποιούμαι ποιοι είμαστε και τι θέλουμε να ακολουθούμε, είναι οι πεποιθήσεις μας μέσα στις οποίες προσθετοαφαιρούμε ότι μας χαροποιεί μας γεμίζει , μας πληροί.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ – ΣΥΜΜΑΧΙΑ
Η θεραπευτική σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, είναι αρκετά σημαντική έως και ιερή. Οι περισσότερες σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις αναγνωρίζουν την σημαντικότητα αυτή για την ομαλή πρόοδο της ψυχοθεραπείας του ενδιαφερόμενου. Ένας Ψυχοθεραπευτής είναι για τον θερ/ενο ο άνθρωπος που τον κατανοεί, χωρίς να τον επικρίνει, που θέτει υγιή όρια, που παρακολουθεί και συντονίζεται με τις σκέψεις και τα συναισθήματα του, τον αποδέχεται όπως είναι. Η έννοια της συμμαχίας αναφέρεται στην ανάγκη ύπαρξης μίας καλής σχέσης συνεργασίας ανάμεσα στον θερ/ενο και τον θεραπευτή του και εκτός από την έννοια του δεσμού ή της σχέσης περιλαμβάνει την συμφωνία στα έργα, στους στόχους της θεραπευτικής διαδικασίας. (Στάλικας Α.) Μέσα από την θεραπευτική σχέση ο θεραπευτής στοχεύει στο να «βοηθήσει» τον θερ/ενο να αποκτήσει μία πιο ρεαλιστική αντίληψη για τον εαυτό του και τους γύρω του. Η δημιουργία μίας καλής θεραπευτικής σχέσης δεν είναι πάντα μία εύκολη διαδικασία Σύμφωνα με τον Rogers (1957) για να είναι περισσότερο αποδοτική η θεραπευτική σχέση χρειάζεται να πληρούνται τα εξής:
• Δύο άνθρωποι βρίσκονται σε μία «ψυχολογική επαφή»
• Ο θερ/ενος νιώθει άτρωτος και ανήσυχος.
• Ο θεραπευτής είναι αυθεντικός.
• Ο θεραπευτής νιώθει απεριόριστο σεβασμό για τον θερ/ενο.
• Επιπλέον βιώνει ενσυναίσθηση από όλα όσα εξιστορεί ο θερ/ενος για τον τρόπο που βιώνει τις καταστάσεις του.
Τα παραπάνω συνιστούν μία πελατοκεντρική σχέση της αυθεντικότητας του θεραπευτή και του απεριόριστου σεβασμού προς τον ενδιαφερόμενο. Πολύ σημαντικές έννοιες σε σχέση με την θεραπευτική σχέση είναι η θετική αλληλεπίδραση, η εμπιστοσύνη, η «σύνδεση», η ζεστασιά, η στήριξη, η αποδοχή, η συνεργασία, η αμοιβαιότητα, η δέσμευση, η ενστάλαξη ελπίδας και η δυνατότητα του θερ/ενου να αδράξει την ευκαιρία να απελευθερωθεί συναισθηματικά.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΙΑΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ
1. Ανισότητα (η σχέση ανάμεσα στον ψυχοθεραπευτή και τον θερ/ενο είναι άνιση. Κέντρο βάρους είναι ο θερ/ενος και η προσοχή εστιάζεται αποκλειστικά σ’ εκείνον και την ιστορία του).
2. Αποδοχή άνευ όρων (ο θεραπευτής έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα ώστε να διαχωρίζει την πράξη από το άτομο και να αποδέχεται όλα όσα του εκμυστηρεύεται ο ενδιαφερόμενος, χωρίς επικρίσεις, μομφές, ή αξιολογήσεις).
3. Ελευθερία λόγου.
4. Συγκεκριμένοι και σταθεροί κανόνες.
5. Απόρρητο.
6. Ενσυναίσθηση.
Θα αναφερθούν κάποιες βασικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται σε μία συμβουλευτική και θεραπευτική διαδικασία μεταξύ θεραπευτή /σύμβουλου και του θερ/ενου / συμβουλευόμενου.
Συνέντευξη, Υποβολή ερωτήσεων (αντί το γιατί ρωτάμε με το πως), Παρατήρηση κίνησης, Ακρόαση και λεκτική συμπεριφορά, Διατύπωση απαντήσεων, Χειρονομίες, Αποσαφήνιση (συναισθημάτων και πως συνδέονται με το θέμα), Σημασιολογικές αναλύσεις (περιπτώσεις ανθρώπων που δεν έχουν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν – παράφραση), Ερμηνεία, Αναγνώριση συναισθημάτων, Σιωπή, Αποδοχή, Επιβεβαίωση – Καθησύχαση, Ενθάρρυνση –στήριξη, Παροχή συμβουλών, Σωματική αυτοσυναίσθηση (αυτογνωσία), Κατεύθυνση (καθοδήγηση συμβουλευόμενου), Διατήρηση έντασης, Διπολική έκφραση (δύο αντίθετα συναισθήματα role-playing), Πρόκληση, Διδασκαλία, Δόμηση (οριοθέτησης), Χρήση προσωπικών αισθημάτων, Ανακεφαλαίωση, Τεχνική της «μετασυνεδρίας» (τι γίνεται μετά από κάποια συνεδρία), Κατ’ οίκον εργασίες, Παρακολούθηση, Παραπομπή.
Ένας ψυχολόγος πρέπει να χρησιμοποιεί μόνο τη θεραπεία για την οποία έχει εκπαιδευτεί. Οι ψυχολόγοι είναι, επίσης, υπεύθυνοι για τη χρήση των καταλληλότερων μεθόδων για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο θεραπευόμενος.
Η εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία μπορεί να ακολουθήσει κάποια από τις σχολές:
• Γνωστική θεραπεία
• Ψυχοδυναμική θεραπεία
• Συστημική θεραπεία
• Υπαρξιστική – ανθρωπιστική (Gestalt και θεραπείες σωματικής προέλευσης)
Η εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία προσφέρει, επίσης, στον ψυχολόγο βαθιά γνώση σχετικά με
• Ψυχικές διαταραχές
• Προσωπικότητα
• Ψυχολογική διαγνωστική και αξιολόγηση
• Ηθική
• Νομοθεσία
• Πολλές άλλες σχετικές ειδικότητες
Ο Carl Rogers λέει για τον θεραπευτή : «Να είσαι αυτό που είσαι στην πραγματικότητα» . Αυτή η ενότητα, η συνέπεια και η συμβατότητα του εξωτερικού με τον εσωτερικό εαυτό, αποτελεί προυπόθεση και ουσιώδη βάση της βέλτιστης επικοινωνίας, συνδέοντας την εμπειρία με την συνειδητότητα και την συνειδητότητα με την επικοινωνία. Γενικότερα η θεραπευτική σχέση βοηθάει χάρη στην θετική στάση, συνεργασία, μη ερμηνευτική και μη κατευθυντική προσέγγιση που καθιστά ικανά τα άτομα να νιώσουν ελεύθερα και να εργαστούν πάνω στα θέματα που τα απασχολούν στο παρόν. Είναι χαρακτηριστική η τάση του ανθρώπου να μπορεί, λεει ο Rogers, να γίνει «ο αρχιτέκτονας του εαυτού του» να αποκαταστήσει την πίστη του στη μοναδικότητα και ιδιαιτερότητα του, και να ζήσει με υπευθυνότητα τη ζωή του (Μαργαρίτη Τζ.). H αληθινή ψυχοθεραπεία αρχίζει στο σημείο που ο θερ/ενος προχωράει πέρα απο τη διανόηση και παραμένει σε μια άμεση, παρούσα βιωματική διαδικασία των προβλημάτων του. Κυρίαρχο ρόλο παίζει το σώμα, που έχει καταγράψει εμπειρία, συναίσθημα και σκέψη, και είναι η απελευθέρωσή του που θα φέρει την ισορροπία στο άτομο ως όλον.
«Η Ψυχοθεραπεία είναι μία διαδικασία που στοχεύει στην αύξηση και όχι στην ελάττωση της ελευθερίας του ατόμου» Castelnuovo – Tedesco, 1989
Αυθεντικό κάνει έναν Ψυχοθεραπευτή όταν είναι πέρα για πέρα αληθινός πάνω απ’ όλα με τον εαυτό του και έπειτα με τον οποιονδήποτε άλλον που είναι απέναντι του και του απευθύνεται. Σ΄αυτή την περίπτωση υπάρχει όμως και ένας αντίλογος. Στην καθημερινότητα οι περισσότεροι από τους ανθρώπους πιστεύουν ότι είναι ειλικρινείς και αυθεντικοί και ότι –ακατέργαστα- εκφράζουν εκείνο που νιώθουν και αισθάνονται. Σ’ αυτό το σημείο είναι που κάποιος χρειάζεται να προσέχει περισσότερο, να φιλτράρει εκείνο που θέλει να πει έτσι ώστε να δώσει στο συνομιλητή του να καταλάβει τις προθέσεις του για εκείνο το οποίο λέει. Λέγοντας κάτι πρώτα απ’ όλα χρειάζεται να υπάρχει στόχος να μην προσβληθεί ο άλλος, επαναλαμβάνω όποιος και να είναι αυτός, η διαφορά του ότι «τα λέω όλα όπως τα νοιώθω» απ’ το «έχω μάθει να αφουγκράζομαι, να περιμένω και να σέβομαι τον συνομιλητή μου» βρίσκεται στο νόημα που κρύβει η κάθε λέξη ή έννοια. Ένας Ψυχοθεραπευτής, ναι, μπορεί να παραπέσει ορισμένες φορές σε μη σωστές καθοδηγήσεις, να παρασυρθεί από τους περιορισμούς του, από τις φαντασιώσεις του, από τις δικές του αμφιβολίες για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, μπορεί μάλιστα ορισμένες φορές να πειραματιστεί για κάτι ή σε κάτι όταν νιώσει ότι μία τέτοια μέθοδος ή καθοδήγηση θα είναι ωφέλιμη για τον θεραπευόμενο του.
Θεραπευτής και θεραπευόμενος πολύ συχνά συμπορεύονται –μαζί- από όλα όσα ακούει από τον δεύτερο ένας θεραπευτής κλίνει προς μία κατεύθυνση που πιστεύει ότι θα είναι η πιο ωφέλιμη για τον θεραπευόμενο, άλλες πάλι φορές μοιράζεται μαζί του την σκέψη του για τον λόγο τον οποίο ακολούθησε την συγκεκριμένη τεχνική και διαδρομή. Είναι πολύ σημαντικό ο καθένας που επισκέπτεται έναν Ψυχολόγο, ένα Ψυχοθεραπευτή και αποφασίζει να κάνει συστηματική θεραπευτική δουλειά να ρωτάει και να γνωρίζει για ποιον λόγο ο θεραπευτής του χρησιμοποιεί την ανάλογη μέθοδο ή τεχνική την παρούσα στιγμή.
Όταν κάποιος άνθρωπος μας εμπιστεύεται βαθύτερα κομμάτια της ζωής του, της προσωπικότητας του, του βίου του, οφείλουμε όλοι με καθαρή και ανιδιοτελή σκέψη να αφουγκραστούμε ότι μας ζητείται, να εκτιμήσουμε την προσπάθεια αυτού του ανθρώπου να μετακινηθεί, ή και να αλλάξει τις οικοθεωρίες του που για ολόκληρα χρόνια πρέσβευε και τιμούσε -τηρούσε. Είναι αρκετά δύσκολο –και εδώ χρειάζεται πολύ δουλειά- ένας άνθρωπος να αλλάξει κάτι το οποίο του έχει προσφέρει ασφάλεια, εμπλοκή, ευχαρίστηση, ακόμα και δυσοίωνες καταστάσεις να ξεσκαρτάρει εάν αυτό τελικά θέλει να το αλλάξει ή να το τροποποιήσει για να συνεχίσει να ζει περισσότερο αυθεντικά και αυτόνομα. Συχνά θεωρούμε στην ενήλικη μας ζωή ότι κάποιες πεποιθήσεις δεν μετακινούνται ή ότι ακόμα δεν χρειάζεται να γίνει κάτι τέτοιο μιας και που θεωρούμε ότι εμείς οι ίδιοι έχουμε επιλέξει τον τρόπο για τον οποίο ζούμε και ότι είμαστε υπεύθυνοι μόνο εμείς γ’ αυτό. Ισχύει, αλλά εν μέρει, εμπειρικά θα αναφέρω ότι όταν κάποιος βρίσκεται σε μία διεργασία θεραπευτική ανακαλύπτει πράγματα και καταστάσεις που ενώ υπήρχαν αρχίζουν και παίρνουν μία άλλη τροπή και αλλάζει το νόημα τους, η συγκεκριμένη πεποίθηση μπορεί μέχρι εκείνη την στιγμή να εξυπηρετούσε κάποιους άλλους (κυρίως την οικογένεια) ως προς την ύπαρξη της και μετά κάποιος να συνειδητοποιεί ότι όλο αυτό που έκανε δεν ήταν συνειδητοποιημένα δική του βούληση αλλά παρακινούνταν. Στην καθημερινότητα μας, είναι αρκετά δύσκολο να το δούμε αυτό σε εφαρμογή, αν αναρωτηθούμε όμως για τα σωματοποιημένα συμπτώματα, έντονη μελαγχολία, μεταπτώσεις στην διάθεση από που προέρχονται τότε ίσως κινητοποιηθούμε και αρχίσουμε να δίνουμε οι ίδιοι την απάντηση στον εαυτό μας.
Μία μικρή, απλή -ίσως ασήμαντη για κάποιους- λεξούλα και έννοια έρχεται να προστεθεί στην καθημερινότητα των θεραπευτών και οι ίδιοι να προσπαθήσουν την έννοια του μαγικού ΚΑΙ να την εντρυφήσουν με όμορφο τρόπο στην ζωή μας. Οι περισσότεροι από εμάς έχουν μάθει στο να μοιράζονται ανάμεσα στις επιλογές του, ή το ένα ή το άλλο, όχι δεν είναι καθόλου ματαιόδοξο κάποιος να θέλει και από το ένα και από το άλλο. Να θέλει η ζωή του να περικλείεται από πλούτο καταστάσεων, συναισθημάτων, γεγονότων, επιλογών. Δεν υπάρχει στην ζωή του ανθρώπου μία επιλογή, μία κατεύθυνση, μία ευκαιρία, μία καθοδήγηση αλλά πολλές και ποικίλες.
Σύμφωνα με το ΓΣΑ μας (Γνωστικό Σύστημα Αυτοαναφοράς) η πυραμίδα της ζωής μας αποτελείται ιεραρχικά από τους κώδικες συμπεριφοράς μας, τους ρόλους, τις αξίες μας και τέλος τους σκοπούς μας. Μ’ αυτή την σειρά γνωστοποιούμαι ποιοι είμαστε και τι θέλουμε να ακολουθούμε, είναι οι πεποιθήσεις μας μέσα στις οποίες προσθετοαφαιρούμε ότι μας χαροποιεί μας γεμίζει , μας πληροί.
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ – ΣΥΜΜΑΧΙΑ
Η θεραπευτική σχέση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, είναι αρκετά σημαντική έως και ιερή. Οι περισσότερες σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις αναγνωρίζουν την σημαντικότητα αυτή για την ομαλή πρόοδο της ψυχοθεραπείας του ενδιαφερόμενου. Ένας Ψυχοθεραπευτής είναι για τον θερ/ενο ο άνθρωπος που τον κατανοεί, χωρίς να τον επικρίνει, που θέτει υγιή όρια, που παρακολουθεί και συντονίζεται με τις σκέψεις και τα συναισθήματα του, τον αποδέχεται όπως είναι. Η έννοια της συμμαχίας αναφέρεται στην ανάγκη ύπαρξης μίας καλής σχέσης συνεργασίας ανάμεσα στον θερ/ενο και τον θεραπευτή του και εκτός από την έννοια του δεσμού ή της σχέσης περιλαμβάνει την συμφωνία στα έργα, στους στόχους της θεραπευτικής διαδικασίας. (Στάλικας Α.) Μέσα από την θεραπευτική σχέση ο θεραπευτής στοχεύει στο να «βοηθήσει» τον θερ/ενο να αποκτήσει μία πιο ρεαλιστική αντίληψη για τον εαυτό του και τους γύρω του. Η δημιουργία μίας καλής θεραπευτικής σχέσης δεν είναι πάντα μία εύκολη διαδικασία Σύμφωνα με τον Rogers (1957) για να είναι περισσότερο αποδοτική η θεραπευτική σχέση χρειάζεται να πληρούνται τα εξής:
• Δύο άνθρωποι βρίσκονται σε μία «ψυχολογική επαφή»
• Ο θερ/ενος νιώθει άτρωτος και ανήσυχος.
• Ο θεραπευτής είναι αυθεντικός.
• Ο θεραπευτής νιώθει απεριόριστο σεβασμό για τον θερ/ενο.
• Επιπλέον βιώνει ενσυναίσθηση από όλα όσα εξιστορεί ο θερ/ενος για τον τρόπο που βιώνει τις καταστάσεις του.
Τα παραπάνω συνιστούν μία πελατοκεντρική σχέση της αυθεντικότητας του θεραπευτή και του απεριόριστου σεβασμού προς τον ενδιαφερόμενο. Πολύ σημαντικές έννοιες σε σχέση με την θεραπευτική σχέση είναι η θετική αλληλεπίδραση, η εμπιστοσύνη, η «σύνδεση», η ζεστασιά, η στήριξη, η αποδοχή, η συνεργασία, η αμοιβαιότητα, η δέσμευση, η ενστάλαξη ελπίδας και η δυνατότητα του θερ/ενου να αδράξει την ευκαιρία να απελευθερωθεί συναισθηματικά.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΜΙΑΣ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ
1. Ανισότητα (η σχέση ανάμεσα στον ψυχοθεραπευτή και τον θερ/ενο είναι άνιση. Κέντρο βάρους είναι ο θερ/ενος και η προσοχή εστιάζεται αποκλειστικά σ’ εκείνον και την ιστορία του).
2. Αποδοχή άνευ όρων (ο θεραπευτής έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα ώστε να διαχωρίζει την πράξη από το άτομο και να αποδέχεται όλα όσα του εκμυστηρεύεται ο ενδιαφερόμενος, χωρίς επικρίσεις, μομφές, ή αξιολογήσεις).
3. Ελευθερία λόγου.
4. Συγκεκριμένοι και σταθεροί κανόνες.
5. Απόρρητο.
6. Ενσυναίσθηση.
Θα αναφερθούν κάποιες βασικές τεχνικές που χρησιμοποιούνται σε μία συμβουλευτική και θεραπευτική διαδικασία μεταξύ θεραπευτή /σύμβουλου και του θερ/ενου / συμβουλευόμενου.
Συνέντευξη, Υποβολή ερωτήσεων (αντί το γιατί ρωτάμε με το πως), Παρατήρηση κίνησης, Ακρόαση και λεκτική συμπεριφορά, Διατύπωση απαντήσεων, Χειρονομίες, Αποσαφήνιση (συναισθημάτων και πως συνδέονται με το θέμα), Σημασιολογικές αναλύσεις (περιπτώσεις ανθρώπων που δεν έχουν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν – παράφραση), Ερμηνεία, Αναγνώριση συναισθημάτων, Σιωπή, Αποδοχή, Επιβεβαίωση – Καθησύχαση, Ενθάρρυνση –στήριξη, Παροχή συμβουλών, Σωματική αυτοσυναίσθηση (αυτογνωσία), Κατεύθυνση (καθοδήγηση συμβουλευόμενου), Διατήρηση έντασης, Διπολική έκφραση (δύο αντίθετα συναισθήματα role-playing), Πρόκληση, Διδασκαλία, Δόμηση (οριοθέτησης), Χρήση προσωπικών αισθημάτων, Ανακεφαλαίωση, Τεχνική της «μετασυνεδρίας» (τι γίνεται μετά από κάποια συνεδρία), Κατ’ οίκον εργασίες, Παρακολούθηση, Παραπομπή.
Ένας ψυχολόγος πρέπει να χρησιμοποιεί μόνο τη θεραπεία για την οποία έχει εκπαιδευτεί. Οι ψυχολόγοι είναι, επίσης, υπεύθυνοι για τη χρήση των καταλληλότερων μεθόδων για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο θεραπευόμενος.
Η εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία μπορεί να ακολουθήσει κάποια από τις σχολές:
• Γνωστική θεραπεία
• Ψυχοδυναμική θεραπεία
• Συστημική θεραπεία
• Υπαρξιστική – ανθρωπιστική (Gestalt και θεραπείες σωματικής προέλευσης)
Η εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία προσφέρει, επίσης, στον ψυχολόγο βαθιά γνώση σχετικά με
• Ψυχικές διαταραχές
• Προσωπικότητα
• Ψυχολογική διαγνωστική και αξιολόγηση
• Ηθική
• Νομοθεσία
• Πολλές άλλες σχετικές ειδικότητες
Ο Carl Rogers λέει για τον θεραπευτή : «Να είσαι αυτό που είσαι στην πραγματικότητα» . Αυτή η ενότητα, η συνέπεια και η συμβατότητα του εξωτερικού με τον εσωτερικό εαυτό, αποτελεί προυπόθεση και ουσιώδη βάση της βέλτιστης επικοινωνίας, συνδέοντας την εμπειρία με την συνειδητότητα και την συνειδητότητα με την επικοινωνία. Γενικότερα η θεραπευτική σχέση βοηθάει χάρη στην θετική στάση, συνεργασία, μη ερμηνευτική και μη κατευθυντική προσέγγιση που καθιστά ικανά τα άτομα να νιώσουν ελεύθερα και να εργαστούν πάνω στα θέματα που τα απασχολούν στο παρόν. Είναι χαρακτηριστική η τάση του ανθρώπου να μπορεί, λεει ο Rogers, να γίνει «ο αρχιτέκτονας του εαυτού του» να αποκαταστήσει την πίστη του στη μοναδικότητα και ιδιαιτερότητα του, και να ζήσει με υπευθυνότητα τη ζωή του (Μαργαρίτη Τζ.). H αληθινή ψυχοθεραπεία αρχίζει στο σημείο που ο θερ/ενος προχωράει πέρα απο τη διανόηση και παραμένει σε μια άμεση, παρούσα βιωματική διαδικασία των προβλημάτων του. Κυρίαρχο ρόλο παίζει το σώμα, που έχει καταγράψει εμπειρία, συναίσθημα και σκέψη, και είναι η απελευθέρωσή του που θα φέρει την ισορροπία στο άτομο ως όλον.
«Η Ψυχοθεραπεία είναι μία διαδικασία που στοχεύει στην αύξηση και όχι στην ελάττωση της ελευθερίας του ατόμου» Castelnuovo – Tedesco, 1989
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)